Поиск по словарям.

Müqayisəli üstünlük məvhumunu iqtisadiyyata David Rikardo tərəfindən gətirilib. O, 1817-ci ildə yazdığı “Siyasi İqtisadın və Vergi qoymanın Prinsipləri” əsərində Birləşmiş Krallıq və Portuqaliya arasındakı misalda bunu izah edib. Belə ki, Portuqaliyada şərab və geyim istehsalı çox ucuz başa gəlir. Əksinə Birləşmiş Krallıqda isə şərab istehsalı çox baha, geyim istehsalı isə orta qiymətlər hesabına istehsal olunur. Birləşmiş Krallıq ölkədəki tələbatı ödəmək üçün Portuqaliyadan ucuz qiymətə olan şərab idxal edir və bunu geyim ilə ödəyir. Beləliklə, yeni alınan şərab geyim qiymətinə başa gəlib ki, bu da ölkədə istehsal olunandan daha ucuzdur. Nəticə etibarı ilə, Böyük Britaniya şərab istehsalını azaldır və işçi qüvvəsi və kapitalı geyim sektoruna yönəldir və ölkə üçün şərab daha ucuz başa gəlir. Portuqaliya isə geyim sektoru istehsalını azaldır və əsas gücü şərab istehsalına yönəldir və ucuz şərab hesabına daha keyfiyyətli geyim əldə edir. İqtisadi ineqrsiyanın ölkələrə verəcəyi üstünlüklərdən biri də budur.

Mütləq üstünlük — iqtisadi nəzəriyyədə təşəbbüskarın, şirkətin və ya ölkənin eyni, müəyyən miqdarda mənbələrdən istifadə edərək daha keyfiyyətli məhsul istehsal etməsi kimi başa düşülür. Müəyyən mal və xidmətlərin istehsalındakı üstünlük əlverişli təbii və iqlim şəraiti, xammalın ucuz və asan mövcudluğu, mal istehsalında xüsusi bilik və bacarıq və digər xüsusi istehsal amilləri ilə ola bilər. Mütləq üstünlük anlayışı, 18-ci əsrdə tanınma qazanmış və Adam Smitin qurucusu sayılan mütləq üstünlük üstünlüyü nəzəriyyəsinin əsasını götürdü. Ölkənin müəyyən sahələrdə mütləq üstünlüyü, ölkənin müvafiq mal və ya xidmətləri daha az vahid xərclərlə istehsal edə bilməsi deməkdir. == Adam Smitin mütləq üstünlük nəzəriyyəsi == Adam Smit "Xalqların zənginliyinin təbiəti və səbəbləri haqqında araşdırma" (1776) adlı əsərində ölkələrin beynəlxalq ticarətin sərbəst inkişafında maraqlı olduqlarını göstərdi, çünki ixracatçı və ya idxalçı olmasından asılı olmayaraq ondan faydalana bilər. Ölkənin istehsalında mütləq üstünlüklərə sahib olduğu istehsal olunmuş məhsulları digər mallarla mübadilə edərək beynəlxalq əmək bölgüsündə iştirakdan fayda əldə etməyin mümkünlüyünün dəlili və əsaslandırılması mütləq üstünlüklər nəzəriyyəsi adlanır. O dövrdə hakim olan merkantilizm nəzəriyyəsinə qarşı çıxan Adam Smit, xalqların rifahının yığdıqları qızılın miqdarından deyil, son məhsul və xidmətlər istehsal etmə qabiliyyətlərindən asılı olduğunu göstərdi. Bu səbəbdən əsas vəzifə qızıl əldə etmək və yığmaq deyil, əmək bölgüsündə iştirak etmək və onun əməkdaşlığı sayəsində istehsalı inkişaf etdirməkdir. Adam Smit, iqtisadi fəaliyyətin ixtisaslaşmasına əsaslanan əmək bölgüsünün üstünlüklərinin öyrənilməsinə çox diqqət yetirmişdir. Eyni zamanda, A.Smit əmək bölgüsü ilə bağlı beynəlxalq ticarət sahəsinə dair nəticələrini genişləndirərək mütləq üstünlüklər (və ya mütləq xərclər) prinsipini ilk dəfə nəzəri əsaslandırdı: «Hər ağıllı ailə başçısının əsas qayda-qanunları evdə kənardan almaqdan daha çox xərc tələb edən şeylər etməyə çalışmamaqdır ...

Müqayisəli üstünlük məvhumunu iqtisadiyyata David Rikardo tərəfindən gətirilib. O, 1817-ci ildə yazdığı “Siyasi İqtisadın və Vergi qoymanın Prinsipləri” əsərində Birləşmiş Krallıq və Portuqaliya arasındakı misalda bunu izah edib. Belə ki, Portuqaliyada şərab və geyim istehsalı çox ucuz başa gəlir. Əksinə Birləşmiş Krallıqda isə şərab istehsalı çox baha, geyim istehsalı isə orta qiymətlər hesabına istehsal olunur. Birləşmiş Krallıq ölkədəki tələbatı ödəmək üçün Portuqaliyadan ucuz qiymətə olan şərab idxal edir və bunu geyim ilə ödəyir. Beləliklə, yeni alınan şərab geyim qiymətinə başa gəlib ki, bu da ölkədə istehsal olunandan daha ucuzdur. Nəticə etibarı ilə, Böyük Britaniya şərab istehsalını azaldır və işçi qüvvəsi və kapitalı geyim sektoruna yönəldir və ölkə üçün şərab daha ucuz başa gəlir. Portuqaliya isə geyim sektoru istehsalını azaldır və əsas gücü şərab istehsalına yönəldir və ucuz şərab hesabına daha keyfiyyətli geyim əldə edir. İqtisadi ineqrsiyanın ölkələrə verəcəyi üstünlüklərdən biri də budur.

Üstünlük hüququ (ing. Pre-emption right) — korporativ hüquqda mövcud olan hüquqi konsepsiya. Üstünlük hüququ səhmdarlara öz mövcud paylarına mütənasib olaraq yeni buraxılmış səhmləri birinci növbədə əldə etməyə imkan verən hüquqdur. Səhmdarlar yeni emissiya olunmuş səhmləri almaq hüququna malikdirlər, lakin onları almaq məcburiyyətində deyillər. Səhmdar bu hüquqdan istifadə etməməyi qərar verərsə, həmin səhmlər açıq bazarda satıla bilər. Böyük Britaniya şirkətlərində səhmdarların üstünlük hüququ 2006-cı il tarixli Şirkətlər haqqında Qanunla tənzimlənir. Qanunun 561(1)-ci maddəsinə əsasən, şirkətin səhmlərinin hər hansı başqa şəxslərə təklif edilməsinə qədər aşağıdakı qaydalara riayət edilməlidir: 1. Səhmlər şirkətin hər bir səhmdarına eyni və ya oxşar şərtlərlə təklif edilməlidir. 2. Səhmdarın təklifi qəbul etməsi üçün ağlabatan müddət müəyyən edilməlidir.

Ağdərili üstünlüyü (ing. White supremacy) — Ağ dərili insanların digər irqlərdən daha üstün olduğuna və buna görə də onlar üzərində üstünlüyü dəstəkləyən dair irqçi inanc. Ağ hökmranlıq elmi irqçilik köklərinə malikdir və tez-tez yalançı elmi arqumentlərə əsaslanır. Neonasizm bir çox oxşar elementləri kimi, ağdərili üstünlüyü tərəfdarları adətən digər irqlərə və yəhudilərə qarşı çıxır.

Rəqabət üstünlüyü — iqtisadi kateqoriya, iqtisadi subyektin bu təsərrüfat subyektini bazardakı digər oxşar subyektlərdən müsbət mənada fərqləndirən unikal xüsusiyyətlərə malik olduğunu bildirir. "Rəqabət üstünlüyü" anlayışı ilk dəfə 1970–80-ci illərin sonunda Maykl Porter tərəfindən elmi əsaslandırılmışdır. Rəqabət üstünlükləri və çatışmazlıqları bazar iştirakçılarının fəaliyyət elementləri ilə rəqiblərin fəaliyyət elementlərinin müqayisəsi prosesində müəyyən edilir. Beləliklə, məsələn, bir biznes ideyasının daha yaxşı və ya daha pis olduğunu, yaradılan və ya alınan şirkətin adını, işçilərin tərkibini, şirkətin rəhbərliyini və top menecmentini, biznes modellərini, istifadə olunan əmək vasitələrini və obyektlərini müəyyən edə bilərsiniz. biznes, işgüzar ünsiyyət. Birbaşa rəqiblərlə daimi müqayisə ehtiyacı ona gətirib çıxarır ki, bazar iştirakçılarının rəqabət üstünlükləri və çatışmazlıqlarının qiymətləndirilməsi təhlil edilən rəqib qruplarından asılı olaraq dəyişə bilər. Bazar iştirakçılarının rəqabət üstünlükləri və çatışmazlıqlarının səviyyəsi müxtəlif növ bazarların — yerli, milli, beynəlxalq bazarların sektorları və seqmentləri üzrə də dəyişə bilər. "Rəqabət gücü" və "rəqabət zəifliyi" anlayışları tez-tez "rəqabət üstünlükləri" və "rəqabətli çatışmazlıqlar" anlayışlarının sinonimi kimi istifadə olunur. == Rəqabət üstünlüklərinin növləri == Rəqabət üstünlüklərinin əsas növləri bunlardır: resurs: ucuz və keyfiyyətli xammala çıxış imkanı; resurslardan səmərəli istifadə üçün yaxşı işləyən sistem; təchizatçılar; texnoloji: malların məhsuldarlığına və keyfiyyətinə təsirli təsir göstərən mövcud müasir avadanlıq; patentləşdirilmiş texnologiyalar; intellektual (idarəetmə): yüksək ixtisaslı işçilər; optimal idarəetmə sisteminin olması; bazar: bazarlara çıxış imkanı; yüksək bazar payı, paylama kanalları; reklamın, effektiv satış sisteminin və satışdan sonrakı xidmətin mövcudluğu; innovativ: təsərrüfat subyektinin istehsal fəaliyyətində TƏ-İN nəticələrinin tətbiqi ilə təmin edilir və təkmilləşdirilmiş xüsusiyyətlərə malik məhsul çeşidinin müxtəlifliyini yaratmağa imkan verir; mədəni: ölkənin mədəniyyətində oxşarlıqlar və ya fərqliliklər ilə xarakterizə olunur; oxşar mədəniyyətlərə malik ölkələrdə biznes subyektlərinin uğurla fəaliyyət göstərməsinə imkan verir == Rəqabət üstünlüklərinin xüsusiyyətləri == Dinamik inkişaf edən iqtisadi sistemin elementi olan rəqabət üstünlükləri də dəyişməyə meyillidir və təşkilatın həyat dövrünün müxtəlif mərhələlərində ola bilər. Əməyin və ya xammalın ucuz maya dəyəri, miqyasda qənaətə nail olmaq, rəqiblər üçün asan əldə edilən avadanlıq və metodların mövcudluğu ilə bağlı rəqabət üstünlükləri sürətlə öz əhəmiyyətini itirir.

Bornun üstünlüyü (ing. The Bourne Supremacy) — 2004-cü ildə çəkilmiş bədii filmdir. Film Robert Ludlumun eyniadlı kitabı əsasında çəkilib. Film keçmiş Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin əməkdaşı, yaddaşını itirmiş peşəkar sui-qəsdçi Ceyson Born haqqında olan ikinci film olub "Bornun müəyyən edilməsi" filminin davamıdır. 2007-ci ildə hekayənin üçüncü hissəsi olan "Bornun Ultimatumu" buraxılmışdır. Dördüncü film "Bornun mirası" (2012) filmidir. Beşinci film - "Ceyson Born" (2016) filmidir. == Süjet xətti == Ekran əsəri Robert Ladlamın casus romanları əsasında çəkilmiş “Born Trilogiyasının” ikinci filmidir. Baş qəhrəman Ceyson Born (Mett Deymon) artıq Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin muzdlu qatili deyil, agentliyin radarına düşməmək üçün uzaq şərq ölkəsində sevgilisi Mari Kroytzla (Franka Potente) birgə sakit həyat yaşayır. Ancaq qatil olduğu günlərlə bağlı xatirələr və onunla əlaqəli gecə gördüyü yuxular, onu yaman narahat edir.