seqreqasiya

Seqreqasiya (lat. segregatio — ayrılma) — əhalinin bir qrupunun cəmiyyətdən müəyyən əlamətlərə görə zorla ayrılması siyasəti. О dini və irqi diskriminasiyanın bir forması kimi qəbul edilir. De-yure və de-fakto seqreqasiyaları vardır. De yure seqreqasiyaları orta əsrlərdə və yeni zamanda alman və anqlisakson ölkələrində, həmçinin Böyük Britaniya və Almaniya müstəmləkələrində, ABŞ-də, CAR, İrlandiya, Baltikyanı ölkələrdə geniş yayılmışdı. XX əsrin ortalarından insan hüquqları uğrunda hərakat genişləndikdən sonra o ləğv edildi. Ancaq seqredasiyanın de yure mövcud olduğu ölkələrdə hələ də məişət səviyyəsində dil, din və irqə görə qalmaqdadır və yeni formalar alır. Məsələn, ABŞ-də təhsil sahəsində seqreqasiya hələ də qalmaqdadır. Həmçinin, yeni fenomenlər: hiperseqreqasiya, reseqreqasiya və s. yaranmaqdadır.

Dini seqreqasiya — insanların dinlərinə görə ayrılması. Termin ictimai hadisə kimi baş verən dini əsaslı seqreqasiya hallarına, eləcə də açıq və ya gizli formada baş tutmasından asılı olmayaraq qanunlardan irəli gələn seqreqasiya hallarına tətbiq edilmişdir. Oxşar dini aparteid termini insanların dinlərinə, o cümlədən sosioloji hadisələrə görə ayrıldığı vəziyyətlər üçün də istifadə edilmişdir. Şiə islam 1979-cu ildə İran inqilabından bəri İranın dövlət dinidir. İudaizm, xristianlıq və zərdüştilik rəsmi olaraq tanınan və qanunla qorunan dini azlıqlar olsalar da, onlara dini təbliğ etmək və ya müsəlman iranlıların başqa dinlərə keçməsinə icazə verilmir. Bəhai inancına mənsub olanlar kimi digər dini azlıqlar hökumət tərəfindən tanınmır və buna görə də öz dinlərinə etiqad etmək üçün heç bir qanuni müdafiə və ya konstitusiya hüququ yoxdur. Bəhai Hüquqları üzrə Müsəlman Şəbəkəsi bəhai tələbələrinin dinlərinə görə universitetdən qovulması halları barədə məlumat vermişdir. "Times Higher Education" qəzetinin məlumatına görə, bəhai pedaqoqlarından İran universitetlərində dərs demək üçün öz inanclarından əl çəkmələri tələb olunur. 2015-ci ildə Malayziya hüquq müdafiəçisi Şəfiqə Osman Həmzə Malayziyada müxtəlif dinlərə qarşı aparteid siyasətlərinin tətbiqinin institutlaşdığını və geniş yayıldığını qeyd etmişdir. O, əlavə etmişdir ki, "Malayziyada yaşadıqlarımızın demək olar ki, aparteiddən heç bir fərqi yoxdur".