Rusiya Milli Kitabxanası: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya saytından
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Sətir 5: Sətir 5:


== Tarixi ==
== Tarixi ==

=== 1795-1813-cü illər ===
[[Fayl:Americana_1920_Libraries_-_Petrograd_Public_Library.jpg|left|thumb|250x250px|Nevski avenyusunun neoklassik binası.]]
[[Fayl:Americana_1920_Libraries_-_Petrograd_Public_Library.jpg|left|thumb|250x250px|Nevski avenyusunun neoklassik binası.]]
.....İmperator Xalq Kitabxanası 1795-ci ildə Böyük Yekaterina tərəfindən yaradılmışdır. O, 1794-cü ildə Polşanın parçalanmasından sonra ruslar tərəfindən ələ keçirilən və Varşavada yepiskop Zaluski tərəfindən tikilmiş məşhur Polşa milli kitabxanası olan Załuski Kitabxanasına əsaslanırdı.<ref>Stuart (1989) p 201</ref>
İmperator Kütləvi Kitabxanası 1795-ci ildə II Yekaterina tərəfindən Zaluski kitabxanası əsasında yaradılmışdır. Zaluski kitabxanası Varşavvada yepiskop Zaluski tərəfindən yaradılmış Polşa Milli Kitabxanası idi və 1794-cü ildə Polşanın parçalanmıasi ilə rusların əlinə keçmişdir.<ref>Stuart (1989) p 201</ref>


Rusiyada kütləvi kitabxana ideyası 18-ci əsrin əvvəllərində ortaya çıxdı, lakin rus maarifçiliyinin gəlişinə qədər formalaşmadı<ref>Императорская Публичная библиотека за сто лет [''A Hundred Years of Imperial Public Library''], 1814–1914. SPb : print. by V.F. Kirschbaum, 1914. P. 1.</ref>. Rus xalq kitabxanasının planı 1766-cı ildə Yekaterinaya təqdim edildi, lakin İmperator onun ölümündən on səkkiz ay əvvəl, 27 May 1795-ci ilə qədər imperiya kitabxanası üçün layihəni təsdiq etmədi.<ref>Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона, published in the [[Imperial Russia]] in the early 1900s</ref> Bina üçün yer Nevski prospekti ilə Sadovaya küçəsinin küncündə, Rusiya imperiya paytaxtının düz mərkəzində tapılıb. Tikinti işləri dərhal başladı və təxminən on beş il davam etdi. Bina neoklassik üslubda memar Yeqor Sokolov tərəfindən layihələndirilib (1796-1801-ci illər arasında tikilib).
Rusiyada kütləvi kitabxana yaradılması ideyası XVIII əsrin əvvəllərində meydana çıxdı, lakin rus maarifçiliyinin gəlişinə qədər formalaşa bilmədi. <ref>Императорская Публичная библиотека за сто лет [''A Hundred Years of Imperial Public Library''], 1814–1914. SPb : print. by V.F. Kirschbaum, 1914. P. 1.</ref> Rus kütləvi kitabxanasının planı 1766-cı ildə imperatriçə II Yekaterinaya təqdim edildi, lakin 27 May 1795-ci ilə qədər imperiya kütləvi kitabxanasının layihəsi təsdiq edilməmiş qaldı.<ref>Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона, published in the [[Imperial Russia]] in the early 1900s</ref> Kitabxananın yaradılması nəzərdə tutulmuş bina Nevski prospekti ilə Sadovaya küçəsinin bir küncündə, Rusiya imperiyasının paytaxtının düz mərkəzində yerləşirdi. Binanın tikintisinə dərhal başlanılmış və təxminən 15 il davam etmişdir. Kitabxananın binası yeni klassik üslubda memar Yeqor Sokolov tərəfindən layihələndirilmişdir (1796-1801-ci illərdə tikilib).


Xarici dil bölməsinin təməl daşı Polşa-Litva Birliyindən Załuski Kitabxanası (420.000 cild) şəklində gəldi, arakəsmələr zamanı qismən Rusiya hökuməti tərəfindən ələ keçirildi, baxmayaraq ki, bir çox cildlər oğurluq yolu ilə itirildi və rus əsgərləri tərəfindən mənfəət üçün satıldl.Kitabxanadakı polyak dilində olan kitablar (təxminən 55.000 adda) 1921-ci ildə Rusiya SFSR tərəfindən Polşaya qaytarıldı.<ref name="GSE">[[Great Soviet Encyclopedia]], 3rd. edition</ref>
...Xarici dil bölməsinin təməl daşı Polşa-Litva Birliyindən Załuski Kitabxanası (420.000 cild) şəklində gəldi, arakəsmələr zamanı qismən Rusiya hökuməti tərəfindən ələ keçirildi, baxmayaraq ki, bir çox cildlər oğurluq yolu ilə itirildi və rus əsgərləri tərəfindən mənfəət üçün satıldl.Kitabxanadakı polyak dilində olan kitablar (təxminən 55.000 adda) 1921-ci ildə Rusiya SFSR tərəfindən Polşaya qaytarıldı.<ref name="GSE">[[Great Soviet Encyclopedia]], 3rd. edition</ref>


Yarandıqdan sonra beş il ərzində kitabxana Comte Marie-Gabriel-Florent-Auguste de Choiseul-Gouffier tərəfindən idarə edilmişdir. Ehtiyatlar kitabxananın təsnifatı üzrə xüsusi tərtib edilmiş təlimata uyğun olaraq yerləşdirilirdi. 1810-cu ildə İmperator I Aleksandr Rusiyanın ilk kitabxana qanununu təsdiqlədi, o cümlədən Rusiyadakı bütün çap məhsullarının iki qanuni nüsxəsinin kitabxanaya saxlanmasını nəzərdə tutur.<ref>''Оленин А. Н.'' Опыт нового библиографического порядка для Санкт-Петербургской Публичной библиотеки [''Tentative bibliographical scheme for the Public Library in Saint Petersburg'']. SPb, 1809. 8, 112 p.</ref>
Yarandıqdan sonra beş il ərzində kitabxana Comte Marie-Gabriel-Florent-Auguste de Choiseul-Gouffier tərəfindən idarə edilmişdir. Ehtiyatlar kitabxananın təsnifatı üzrə xüsusi tərtib edilmiş təlimata uyğun olaraq yerləşdirilirdi. 1810-cu ildə İmperator I Aleksandr Rusiyanın ilk kitabxana qanununu təsdiqlədi, o cümlədən Rusiyadakı bütün çap məhsullarının iki qanuni nüsxəsinin kitabxanaya saxlanmasını nəzərdə tutur.<ref>''Оленин А. Н.'' Опыт нового библиографического порядка для Санкт-Петербургской Публичной библиотеки [''Tentative bibliographical scheme for the Public Library in Saint Petersburg'']. SPb, 1809. 8, 112 p.</ref>

09:56, 15 may 2024 tarixindəki versiya

Rusiya Milli Kitabxanası
Российская национальная библиотека[1]
Loqonun şəkli
Ümumi məlumatlar
Ölkə
Yaradılıb 16 (27) may 1795[2]
Digər məlumatlar
İşçi sayı
  • 1.269 nəf. (31 dekabr 2018)
ISIL kodu RU-SpRNB
Mükafatlar "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni
Sayt nlr.ru
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Rusiya Milli Kitabxanası (RMK, Ruscaː Российская национальная библиотека, РНБ) ― Sankt-Peterburqda yerləşən Rusiya Milli Kitabxanası Rusiyanın ilk milli kütləvi kitabxanası, hal-hazırda RF-da mövcud olan üç milli kütləvi kitabxanadan biri, dünyanın ən böyük kitabxanalarından biri; 1795-1917-ci illərdə İmperator Kütləvi Kitabxanası; 1917-1925-ci illərdə Rusiya Kütləvi Kitabxanası; 1925-1992-ci illərdə Dövlət Kütləvi Kitabxanası; Rusiya Federasiyasında ikinci ən böyük kitabxana kolleksiyasına, milli irs xəzinəsinə malik müəssisə və Ümumrusiya İnformasiya, Tədqiqat və Mədəniyyət Mərkəzi. Kitabxana bütün tarixi boyunca milli çap məhsullarını əldə etməyi və sahib olduğu kolleksiyaların pulsuz şəkildə əlçatanlığının təmin edilməsini qarşısına məqsəd qoymuşdur.

Tarixi

1795-1813-cü illər

Nevski avenyusunun neoklassik binası.

İmperator Kütləvi Kitabxanası 1795-ci ildə II Yekaterina tərəfindən Zaluski kitabxanası əsasında yaradılmışdır. Zaluski kitabxanası Varşavvada yepiskop Zaluski tərəfindən yaradılmış Polşa Milli Kitabxanası idi və 1794-cü ildə Polşanın parçalanmıasi ilə rusların əlinə keçmişdir.[3]

Rusiyada kütləvi kitabxana yaradılması ideyası XVIII əsrin əvvəllərində meydana çıxdı, lakin rus maarifçiliyinin gəlişinə qədər formalaşa bilmədi. [4] Rus kütləvi kitabxanasının planı 1766-cı ildə imperatriçə II Yekaterinaya təqdim edildi, lakin 27 May 1795-ci ilə qədər imperiya kütləvi kitabxanasının layihəsi təsdiq edilməmiş qaldı.[5] Kitabxananın yaradılması nəzərdə tutulmuş bina Nevski prospekti ilə Sadovaya küçəsinin bir küncündə, Rusiya imperiyasının paytaxtının düz mərkəzində yerləşirdi. Binanın tikintisinə dərhal başlanılmış və təxminən 15 il davam etmişdir. Kitabxananın binası yeni klassik üslubda memar Yeqor Sokolov tərəfindən layihələndirilmişdir (1796-1801-ci illərdə tikilib).

...Xarici dil bölməsinin təməl daşı Polşa-Litva Birliyindən Załuski Kitabxanası (420.000 cild) şəklində gəldi, arakəsmələr zamanı qismən Rusiya hökuməti tərəfindən ələ keçirildi, baxmayaraq ki, bir çox cildlər oğurluq yolu ilə itirildi və rus əsgərləri tərəfindən mənfəət üçün satıldl.Kitabxanadakı polyak dilində olan kitablar (təxminən 55.000 adda) 1921-ci ildə Rusiya SFSR tərəfindən Polşaya qaytarıldı.[6]

Yarandıqdan sonra beş il ərzində kitabxana Comte Marie-Gabriel-Florent-Auguste de Choiseul-Gouffier tərəfindən idarə edilmişdir. Ehtiyatlar kitabxananın təsnifatı üzrə xüsusi tərtib edilmiş təlimata uyğun olaraq yerləşdirilirdi. 1810-cu ildə İmperator I Aleksandr Rusiyanın ilk kitabxana qanununu təsdiqlədi, o cümlədən Rusiyadakı bütün çap məhsullarının iki qanuni nüsxəsinin kitabxanaya saxlanmasını nəzərdə tutur.[7]

Moskovskiy avenyusunun yeni binası

Kitabxana 1812-ci ildə ictimaiyyət üçün açılmalı idi, lakin Napoleonun işğalı səbəbindən daha qiymətli kolleksiyalar evakuasiya edilməli olduğu üçün açılış iki il təxirə salındı.[8]

19-cu əsrin ilk onilliyində kitabxananı idarə edən qraf Aleksandr Stroqanovun rəhbərliyi altında Rusiyaya toxunan xarici kitabların geniş kolleksiyası olan Rossica layihəsinin açılışı oldu. Məhz Stroqanov kitabxanaya onun ən qiymətli xəzinələrindən bəzilərini, yəni kilsə slavyanının qədim slavyan ləhcəsində yazılmış rus ibtidai xronikası və ən qədim kitab olan Ostromir İncilini (sonra rus dilinə çevriləcək) və Hypatiya Kodeksini təmin etmişdi. O, digər bibliofillərlə birlikdə vətəndən kənarda 20 ildən artıq diplomatik xidmətdə qalmış Pyotr P.Dubrovskinin (1754–1816) gətirdiyi əlyazma və məktublar kolleksiyasına da nəzər saldı. İcmal əsasında Stroqanov I Aleksandra əlyazmalar anbarının yaradılmasını tövsiyə etdi. İskəndər 27 fevral 1805-ci ildə belə bir şöbənin yaradılması haqqında fərman verdi və Dubrovskini əlyazmalar anbarının ilk qoruyucusu adlandırdı.[9]

Kitabxananın XX əsrdəki fəaliyyəti

Rusiya İnqilabından sonra bu quruma rəhbərlik Ernest Radlov və Nikolas Marra tapşırıldı. Rusiya Milli Kitabxanası 1939-cu ildə Qırmızı Əmək Bayrağı ordeni ilə təltif edildi və Leninqradın mühasirəsi zamanı fəaliyyətini davam etdirdi. Rusiya Milli Kitabxanası XX əsrin sonlarında Konqres Kitabxanasının Sərhədlərdə Görüş layihəsində iştirak edərək genişmiqyaslı rəqəmsallaşdırma layihəsinə başladı. 2012-ci ilə qədər kitabxanadakı resursların Moskvadakı sürətləri ilə birgə 80.000-i elektron variantda əlçatan idi.[10]

II Dünya Müharibəsi zamanı Almaniyadan gətirilən resurslar

İkinci Dünya Müharibəsi başa çatdıqdan sonra Sovet İttifaqına milyonlarla alman incəsənət əşyaları, kitablar və arxiv materialları gətirildi. Bu mədəni sərvətlərin bəziləri 1950-ci illərdə keçmiş Almaniya Demokratik Respublikasına geri qaytarıldı. Bununla belə, bu günə qədər, digər əşyalarla yanaşı, Rusiyada Alman irsinə aid hələ də 200.000-dən çox sənət əsəri, üç milyon kitab və üç rəf kilometr uzunluğunda arxiv materialları qorunub saxlanılmaqdadır.[11][12]

  • Highlights of the library
  • Sankt-Peterburq Bede (746)
    Sankt-Peterburq Bede (746)
  • Trebizond İncili (10-cu əsr)
    Trebizond İncili (10-cu əsr)
  • Codex Zographensis (təq. 1000)
    Codex Zographensis (təq. 1000)
  • Leninqrad kodeksi (təq. 1008)
    Leninqrad kodeksi (təq. 1008)
  • Ostromir İncili (1056)
    Ostromir İncili (1056)
  • Spiridon Zəbur (1397)
    Spiridon Zəbur (1397)
  • Simon Marmionun Qrandes Xroniques de France (1450-ci il)
    Simon Marmionun Qrandes Xroniques de France (1450-ci il)
  • Meri Stüartın breviary (1490-cı il)
    Meri Stüartın breviary (1490-cı il)
  • Lancelot du Lac (ö. 1500)
    Lancelot du Lac (ö. 1500)

Xarici keçidlər

İstinadlar

  1. ↑ https://web.archive.org/web/20240124094931/https://bae.rsl.ru/members.
  2. ↑ http://nlr.ru/nlr_history/history/1.html.
  3. ↑ Stuart (1989) p 201
  4. ↑ Императорская Публичная библиотека за сто лет [A Hundred Years of Imperial Public Library], 1814–1914. SPb : print. by V.F. Kirschbaum, 1914. P. 1.
  5. ↑ Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона, published in the Imperial Russia in the early 1900s
  6. ↑ Great Soviet Encyclopedia, 3rd. edition
  7. ↑ Оленин А. Н. Опыт нового библиографического порядка для Санкт-Петербургской Публичной библиотеки [Tentative bibliographical scheme for the Public Library in Saint Petersburg]. SPb, 1809. 8, 112 p.
  8. ↑ Положение о управлении имп. Публичною библиотекою // Акты, относящиеся до нового образования Императорской библиотеки... [ Imp. Library administration/ In: Acts concerning the foundation of Imperial Library...] [SPb.], 1810. pp. 8—11.
  9. ↑ Логутова, М.Г. ""ПОСЛУЖНОЙ СПИСОК" П.П.ДУБРОВСКОГО" (PDF). Археографический ежегодник. 2004–2005: 391–392. ISBN 5-02-034015-4. 2022-10-14 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-03-28.
  10. ↑ Собольщиков В.И. Об устройстве общественных библиотек и составлении их каталогов [Sobolshikov V.I. Public library structure and cataloguing]. SPb., 1859. 6, 56 p.
  11. ↑ "Russian History and the Digital Age". Kritika: Explorations in Russian and Eurasian History. 13 (4): 765–768. 2012. doi:10.1353/kri.2012.0061.
  12. ↑ "Verhandlungen und Fachkooperationen zwischen den Staaten". Stiftung Deutsches Zentrum Kulturgutverluste. 2020. 2020-08-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-14.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Rusiya_Milli_Kitabxanası&oldid=7621747"