Təbii körpü: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
k Bot: tənzimləmə |
||
| (2 fərqli istifadəçi tərəfindən edilmiş 22 dəyişiklik göstərilmir) | |||
| Sətir 1: | Sətir 1: | ||
[[ |
[[Fayl:Delicate Arch LaSalle.jpg|300px|thumb|right|Lasal körpüsü]] |
||
'''Təbii arx, təbii körpü və ya daha az tanındığı adıyla qaya arxı''' — qaya parçasının alt tərəfində meydana gələn təbii qaya forması.Təbii körpülər daxili qayalardan, sahil qayalarından, sahil xəttində yerləşən qayalardan, çaylardan və ya dəniz və çaylarda eroziyaya uğrayan təbii tağlardan formalaşır. |
|||
'''Təbii körpü''' - təbii qaya parçasının [[körpü]] şəklində formalaşması. |
|||
Hal-hazırda mövcud olan ən böyük təbii kəmər [[Çin]]də yerləşir.<ref>[http://www.naturalarches.org/big-FairyBridge.htm Big 14 Tour - Fairy Bridge] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170420191440/http://naturalarches.org/big-FairyBridge.htm |date=2017-04-20 }}, The Natural Arch and Bridge Society</ref> |
|||
== Təbii körpülər == |
|||
Təbii körpülər təbii bir arx və ya təbii bir körpü müxtəlif formalarda qaya altlarında formalaşırlar. Bu təbii kəmərlər aşınma prosesində pilləli olaraq daralırlar. Bu zaman pilləli olaraq çölə tərəf meyl edən uçurum meydana gəlir. |
|||
Təbəqənin altında yumşaq qaya layında qayalıq sığınacaqlar formalaşır. Bunun nəticəsində divarlı dar bir körpü meydana gəlir. Dəniz, çay və eroziyaya məruz qalan ərazilərdə ilk nöbvədə uçurumlar formalaşır. Ayrılma prosesi (havaaltı proseslər) qayaların zəif olduğu sahələrdə mövcud olur və təbii kəmərlər də əsasən buralarda müşahidə olunur. |
|||
== Sahil xətti == |
== Sahil xətti == |
||
Sahil ərazilərində təbii körpülər iki fərqli geologi quruluşla əlaqəli olaraq formalaşır. Bir-birinə zidd olan sahillərdə 90 dərəcə altında sahilə doğru uzanan qaya növləri mövcuddur. Formanın ilk mərhələsi olan mağaralardan sonra arx formaları ortaya çıxır. Ətrafında isə qayaları və qaya parçalarını formalaşdırır. Bu zaman formalaşmağa ən meyilli olan qaya növlərinə zərif qayalar və sahil xəttinə paralel olaraq yerləşən qayalar daxildir. |
|||
== Qalereya == |
|||
<gallery> |
|||
Azure Window.jpg|[[Azur pəncərəsi]] |
|||
Metate Arch, Devils Garden, Grand Staircase-Escalante National Monument, Utah, USA.jpg|Şeytan bağı təbii körpüsü |
|||
Utah Rainbow Arch.jpg|Göyqurşağı təbii körpüsü |
|||
Natural Bridge, Rockbridge County, VA.jpg|[[Virciniya]]da yerləşən bir təbii körpü |
|||
Aloba T15b 5831b Stefan Kroepelin.JPG|Aloba təbii körpüsü |
|||
Natural stone arch in tirumala.JPG|Hindistanda yerləşən Təbii daş körpüsü |
|||
Arches in Timna Park in summer 2011 (7).JPG|İsraildə yerləşən təbii körpü |
|||
Es pontas 2.jpg|İspaniyada Malyorka sahillərində yerləşən təbii körpü |
|||
Durdle Door Dorset Sunset.jpg|Böyük Britaniyada Durdler qapısı |
|||
</gallery> |
|||
== Həmçinin bax == |
== Həmçinin bax == |
||
* [[Azur pəncərəsi]] |
|||
| ⚫ | |||
== İstinadlar == |
== İstinadlar == |
||
{{İstinad siyahısı}} |
{{İstinad siyahısı}} |
||
| ⚫ | |||
* [http://www.naturalarches.org/ Təbii Arx və Körpü Cəmiyyəti] |
|||
* [https://en.wikisource.org/wiki/The_American_Cyclop%C3%A6dia_(1879)/Bridge,_Natural Amerika Ensiklopediyasında təbii körpülər, 1879-cu il.] |
|||
* [https://www.arcgis.com/apps/Shortlist/index.html?appid=0c1547aa402c43d2bcf153a1cace57e3 Dünyadakı bir sıra təbii körpülərin xəritələri] |
|||
[[Kateqoriya:Coğrafi terminlər]] |
|||
Səhifəsinin 19:43, 8 may 2023 tarixinə olan son versiyası
Təbii arx, təbii körpü və ya daha az tanındığı adıyla qaya arxı — qaya parçasının alt tərəfində meydana gələn təbii qaya forması.Təbii körpülər daxili qayalardan, sahil qayalarından, sahil xəttində yerləşən qayalardan, çaylardan və ya dəniz və çaylarda eroziyaya uğrayan təbii tağlardan formalaşır. Hal-hazırda mövcud olan ən böyük təbii kəmər Çində yerləşir.[1]
Təbii körpülər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Təbii körpülər təbii bir arx və ya təbii bir körpü müxtəlif formalarda qaya altlarında formalaşırlar. Bu təbii kəmərlər aşınma prosesində pilləli olaraq daralırlar. Bu zaman pilləli olaraq çölə tərəf meyl edən uçurum meydana gəlir.
Təbəqənin altında yumşaq qaya layında qayalıq sığınacaqlar formalaşır. Bunun nəticəsində divarlı dar bir körpü meydana gəlir. Dəniz, çay və eroziyaya məruz qalan ərazilərdə ilk nöbvədə uçurumlar formalaşır. Ayrılma prosesi (havaaltı proseslər) qayaların zəif olduğu sahələrdə mövcud olur və təbii kəmərlər də əsasən buralarda müşahidə olunur.
Sahil xətti[redaktə | mənbəni redaktə et]
Sahil ərazilərində təbii körpülər iki fərqli geologi quruluşla əlaqəli olaraq formalaşır. Bir-birinə zidd olan sahillərdə 90 dərəcə altında sahilə doğru uzanan qaya növləri mövcuddur. Formanın ilk mərhələsi olan mağaralardan sonra arx formaları ortaya çıxır. Ətrafında isə qayaları və qaya parçalarını formalaşdırır. Bu zaman formalaşmağa ən meyilli olan qaya növlərinə zərif qayalar və sahil xəttinə paralel olaraq yerləşən qayalar daxildir.
Qalereya[redaktə | mənbəni redaktə et]
-
-
Şeytan bağı təbii körpüsü -
Göyqurşağı təbii körpüsü -
Virciniyada yerləşən bir təbii körpü -
Aloba təbii körpüsü -
Hindistanda yerləşən Təbii daş körpüsü -
İsraildə yerləşən təbii körpü -
İspaniyada Malyorka sahillərində yerləşən təbii körpü -
Böyük Britaniyada Durdler qapısı
.JPG)
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Big 14 Tour - Fairy Bridge Arxivləşdirilib 2017-04-20 at the Wayback Machine, The Natural Arch and Bridge Society