Asiya geologiyası: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 3: | Sətir 3: | ||
[[Asiya]]nın müəyyən hissəsi əvvəllər [[Qondvana]] superkontinentinin tərkibində olmuş kembriyəqədərki qabıq bloklarından ibarətdir. Fanerozoyda blokların [[Qondvana]]nın kənarından qopması, onların [[litosfer plitələr]]i ilə birlikdə şimala doğru [[dreyf]]i və toqquşma (kolliziya) prosesində əvvəlcə Lavrasiya, [[Mezozoy]]un ortalarından isə [[Avrasiya]]ya birləşməsi (tektonik akkresiya) baş vermişdir.<ref>{{AME|2|107}}</ref>. Bu zaman qədim [[okean]]lar (Paleoasiya, Paleotetis, Mezotetis və Neotetis) dövri olaraq açılmış və qapanmışdır. [[Asiya]]da şimal (Lavrasiya) blokları sırasına qədim [[Sibir]] platforması, kembriyaqədərki kişik massivlər, cənub ([[Qondvana]]) blokları sırasına isə [[Hindistan]], [[Ərəbistan]], [[Çin]]-[[Koreya]], Tarim, Cənubi Çin platformaları, Hind-Çin, Şimali və Cənubi Tibet və s. qədim massivlər aid edilir. Blokları bir-birindən ayıran Son Proterozoy və Fanerozoy qırışıqlıq sahələri və sistemləri 3 mütəhərrik qurşaq əmələ gətirir: qədim okeanların qapanması zamanı əmələ gəlmiş Ural-Oxot və [[Aralıq dənizi]] qurşaqları, həmçinin [[Asiya]] ilə [[Sakit okean]] sahilində inkişaf edən Qərbi [[Sakit okean]] qurşağı. Mütəhərrik qurşaqların qırışıqlıq strukturlarının bir hissəsi cavan platformaların ([[Qərbi Sibir]], Turan və s.) çöküntü qatı ilə örtülmüşdür. Platformaların və qırışıqlıq sahələrinin ayrı-ayrı hissələri Kaynozoyda orogenezə məruz qalmış və törəmə dağ qurşaqları (Mərkəzi Asiya və s.) formalaşmışdır. Müasir lift əmələgəlmə prosesi Baykal gölü rayonunda və Şimali Çində fəal təzahür edir. |
[[Asiya]]nın müəyyən hissəsi əvvəllər [[Qondvana]] superkontinentinin tərkibində olmuş kembriyəqədərki qabıq bloklarından ibarətdir. Fanerozoyda blokların [[Qondvana]]nın kənarından qopması, onların [[litosfer plitələr]]i ilə birlikdə şimala doğru [[dreyf]]i və toqquşma (kolliziya) prosesində əvvəlcə Lavrasiya, [[Mezozoy]]un ortalarından isə [[Avrasiya]]ya birləşməsi (tektonik akkresiya) baş vermişdir.<ref>{{AME|2|107}}</ref>. Bu zaman qədim [[okean]]lar (Paleoasiya, Paleotetis, Mezotetis və Neotetis) dövri olaraq açılmış və qapanmışdır. [[Asiya]]da şimal (Lavrasiya) blokları sırasına qədim [[Sibir]] platforması, kembriyaqədərki kişik massivlər, cənub ([[Qondvana]]) blokları sırasına isə [[Hindistan]], [[Ərəbistan]], [[Çin]]-[[Koreya]], Tarim, Cənubi Çin platformaları, Hind-Çin, Şimali və Cənubi Tibet və s. qədim massivlər aid edilir. Blokları bir-birindən ayıran Son Proterozoy və Fanerozoy qırışıqlıq sahələri və sistemləri 3 mütəhərrik qurşaq əmələ gətirir: qədim okeanların qapanması zamanı əmələ gəlmiş Ural-Oxot və [[Aralıq dənizi]] qurşaqları, həmçinin [[Asiya]] ilə [[Sakit okean]] sahilində inkişaf edən Qərbi [[Sakit okean]] qurşağı. Mütəhərrik qurşaqların qırışıqlıq strukturlarının bir hissəsi cavan platformaların ([[Qərbi Sibir]], Turan və s.) çöküntü qatı ilə örtülmüşdür. Platformaların və qırışıqlıq sahələrinin ayrı-ayrı hissələri Kaynozoyda orogenezə məruz qalmış və törəmə dağ qurşaqları (Mərkəzi Asiya və s.) formalaşmışdır. Müasir lift əmələgəlmə prosesi Baykal gölü rayonunda və Şimali Çində fəal təzahür edir. Qırmızı dənizin yaranmağa başlayan okean rifti Ərəbistan platformasını Afrika platformasından ayırır. |
||
== Mənbə == |
== Mənbə == |
||
* {{Kitab3|müəllif=|başlıq=Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti|yer=Bakı|nəşriyyat=Nafta-Press|il=2006|səhifələr=679}} |
* {{Kitab3|müəllif=|başlıq=Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti|yer=Bakı|nəşriyyat=Nafta-Press|il=2006|səhifələr=679}} |
16:23, 3 noyabr 2017 tarixindəki versiya
![]() | Bu səhifədə iş davam etməkdədir. Müdaxilə etməyə tələsməyin!
|
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/1730_C._Homann_Map_of_Asia_-_Geographicus_-_Asiae-homann-1730.jpg/350px-1730_C._Homann_Map_of_Asia_-_Geographicus_-_Asiae-homann-1730.jpg)
Asiyanın müəyyən hissəsi əvvəllər Qondvana superkontinentinin tərkibində olmuş kembriyəqədərki qabıq bloklarından ibarətdir. Fanerozoyda blokların Qondvananın kənarından qopması, onların litosfer plitələri ilə birlikdə şimala doğru dreyfi və toqquşma (kolliziya) prosesində əvvəlcə Lavrasiya, Mezozoyun ortalarından isə Avrasiyaya birləşməsi (tektonik akkresiya) baş vermişdir.[1]. Bu zaman qədim okeanlar (Paleoasiya, Paleotetis, Mezotetis və Neotetis) dövri olaraq açılmış və qapanmışdır. Asiyada şimal (Lavrasiya) blokları sırasına qədim Sibir platforması, kembriyaqədərki kişik massivlər, cənub (Qondvana) blokları sırasına isə Hindistan, Ərəbistan, Çin-Koreya, Tarim, Cənubi Çin platformaları, Hind-Çin, Şimali və Cənubi Tibet və s. qədim massivlər aid edilir. Blokları bir-birindən ayıran Son Proterozoy və Fanerozoy qırışıqlıq sahələri və sistemləri 3 mütəhərrik qurşaq əmələ gətirir: qədim okeanların qapanması zamanı əmələ gəlmiş Ural-Oxot və Aralıq dənizi qurşaqları, həmçinin Asiya ilə Sakit okean sahilində inkişaf edən Qərbi Sakit okean qurşağı. Mütəhərrik qurşaqların qırışıqlıq strukturlarının bir hissəsi cavan platformaların (Qərbi Sibir, Turan və s.) çöküntü qatı ilə örtülmüşdür. Platformaların və qırışıqlıq sahələrinin ayrı-ayrı hissələri Kaynozoyda orogenezə məruz qalmış və törəmə dağ qurşaqları (Mərkəzi Asiya və s.) formalaşmışdır. Müasir lift əmələgəlmə prosesi Baykal gölü rayonunda və Şimali Çində fəal təzahür edir. Qırmızı dənizin yaranmağa başlayan okean rifti Ərəbistan platformasını Afrika platformasından ayırır.
Mənbə
- Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press. 2006. 679.
İstinadlar
- ↑ Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 2-ci cild: Argentina – Babilik (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2010. səh. 107. ISBN 978-9952-441-05-5.