Adi daşsarmaşığı: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya saytından
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1: Sətir 1:
{{Takson
{{Taksoqutu
| adı = {{latb|Hedera helix}}
| adı = Adi daw sarmawigi
⚫
| aləmi = Bitkilər
| şəkil = Hedera helix1.JPG
| şəkil məlumat = Adi daw sarmawigi
| şəkil =
| şəkil məlumat =
| şəkilaltı yazı =
| şəkilaltı yazı =
⚫
| aləmi = Bitkilər
| yuxarı takson = Hedera
| fəsilə = [[Araliya]]
| ranqı = Növ
| cins = [[Sarmasiq cinsi]]
| növ = '''''Hedera helix L.'''''
| latınca adı = Hedera helix
| müəllif = [[L.]]
| latınca adı = Hedera helix L.
| sinonim =
⚫
| mühafizə =
| tipik nümayəndə =
| hissənin adı =
| aşağı takson adı =
| hissənin mətni =
| aşağı takson =
| vikianbar =
| arealın xəritəsi =
| vikinövlər =
| arealın xəritəsi haqqında =
| ütmx =
| arealın xəritəsinin eni =
| mbmm =
| legend sərhədi =
⚫
| mühafizə =
| vikinövlər = Hedera helix
| vikianbar = Category:Hedera helix
| bttsmb =
| ütmx =
| mbmm =
| he =
| geiş1 =
| geiş2 =
| beabs =
}}
}}


'''{{latb|Hedera helix}}''' ({{lang-la|Hedera helix}}) — {{lataz|Plumbaginaceae|no}} fəsiləsinin {{lataz|Acantholimon}} cinsinə aid bitki növü.
==Ümumi yayılması:==
⚫
Avropa ölkələri Rusiyanın Avropa hissəsi, Kalinin¬qrad vilayəti, Baltikyanı ölkələr, Belarus, Ukrayna, Gürcüstan, Ermənistan, Kiçik Asiya və Şimali Amerikada təbii arealı vardır.


== Azərbaycanda yayılması: ==
== Təbii yayılması ==
⚫
Avropa ölkələri, [[Rusiya]]nın Avropa hissəsi, Kalininqrad vilayəti, Baltikyanı ölkələr, Belarus, Ukrayna, Gürcüstan, Ermənistan, Kiçik Asiya və Şimali Amerikada təbii arealı vardır.
Lənkəran, Astara, Quba, Qusar rayоnları ərazilərində təbii halda yayılmışdır.


== Statusu: ==
== Botaniki təsviri ==
⚫
Adi daşsarmaşığı həmişəyaşıl lian olub 20 m yüksəkliyə qalxa bilir. Kölgəyədavamlıdır, mezofitdir. Əsasən fıstıq meşələrində yayılmışdır. Yarpaqları növbəli düzülüşlü, sadə və ya mürəkkəb olub, qalın dərivarıdır. Bitkinin yarpaqları tünd-yaşıl və parlaqdır. Birillik zoğlarda olan yarpaqlar beşdilimlidir, yaşlı yarpaqları isə bütövdür. Çiçəkləri qalxanvarı çətirdə, başlıqda və ya salxımda yerləşir və beş üzvlüdür. Çiçəkdə ləçəklər beş dənədir, meyvəsi giləmeyvədir. Payızda çiçəkləyir.
Azərbaycanın nadir bitkilərindəndir. NE.


== Bitdiyi yer: ==
== Ekologiyası ==
Əsasən kölgəli meşələrdə, mədəni halda isə park və bağçalarda rast gəlinir. Generativ və əsasən vegetativ yolla çoxalır. Bəzi Milli Park və Dövlət qoruqlarında qorunur. Təbii ehtiyatının dəyişilməsi səbəbi başlıca оlaraq insan fəaliyyətidir.
Əsasən kölgəli meşələrdə rast gəlinir.


== Təbii ehtiyatı: ==
== Azərbaycanda yayılması ==
Azərbaycanın nadir bitkilərindəndir. Azərbaycanda təbii ehtiyatı çox deyildir. Lənkəran, Astara, Quba, Qusar rayоnları ərazilərində təbii halda yayılmışdır. Azərbaycanın "Qırmızı kitab"ına salınması tövsiyə edilir.
Azərbaycanda təbii ehtiyatı çox deyildir.


== İstifadəsi ==
== Biоlоji хüsusiyyətləri: ==
⚫
Adi daşsarmaşığı həmişəyaşıl lian olub 20 m yük¬səkliyə qalxa bilir. Kölgəyədavamlıdır, mezofitdir. Əsasən fıstıq meş¬ələrində yayılmışdır. Yarpaqları növbəli düzülüşlü, sadə və ya mürək¬kəb olub, qalın dərivarıdır. Bitkinin yarpaqları tünd-yaşıl və parlaqdır. Birillik zoğlarda olan yarpaqlar beşdilimlidir, yaşlı yarpaqları isə bütöv¬dür. Çiçəkləri qalxanvarı çətirdə, başlıqda və ya salxımda yerləşir və beş üzvlüdür. Çiçəkdə ləçəklər beş dənədir, meyvəsi giləmeyvədir. Payızda çiçəkləyir.


== Çохalması: ==
== Ədəbiyyat ==
⚫
* Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri. Bakı: Elm, 2014, 380 səh.
Generativ və əsasən vegetativ yolla çoxalır.


⚫
[[Kateqoriya:Daşsarmaşığı| ]]
== Təbii ehtiyatının dəyişilməsi səbəbləri: ==
Başlıca оlaraq insan fəaliy¬yətidir.

== Becərilməsi:==
Mədəni halda park və bağçalarda rast gəlinir.

== Qəbul edilmiş qоruma tədbirləri: ==
Bəzi Milli Park və Dövlət qoruqlarında qorunur.

== Zəruri qоruma tədbirləri: ==
Azərbaycanın “Qırmızı Kitab”ına salınması tövsiyə edilir.

== Mənbə ==
*Деревья и кустарники СССР. т.5. 1960;
*Флора Азербайджана. т.6. 1955;
*Azərbaycanın ağac və kolları. III cild. 1970;
*Azərbaycan florasının konspekti. I-III cildlər. 2005; 2006; 2008;
*Azər¬baycanın nadir və nəsli kəsilməkdə olan oduncaqlı bitkilərinin in situ və ex situ şəraitində bioekoloji xüsusiyyətlərinin reproduksiyasının, repro¬duk¬siyasının və repatriasiyasının elmi əsasları. b.e.d. alimlik dərəcəsi almaq üçün dissertasiya. Bakı. 2011.

== Məlumat mənbələri ==
"Azərbaycanın Nadir Ağac və kol bitkiləri" kitabında<ref>"Azərbaycanın Nadir Ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh.</ref> Azərbaycan florasında təbii halda yayılmış 42 fəsilə 71 cinsə aid 198 növ nadir və nəsli kəsilməkdə olan ağac və kol bitkiləri haqda məlumat verilmişdir. Əsər ərsəyə gəlməmişdən öncə coxillik ekispedisiyalar, ezamiyyələr və təqdimatlar nəticəsində təqdiqat materiallarına aid növlərin təbii yayıldıqları areallarda monitorinqlər aparılmış və populyasiyalarda fərdlərin yayılışı öyrənilmişdir. Aparılan birbaşa müşahidələr nəticəsində məlum olmuşdur ki, kitabda verilən növlərin əksəriyyətinin arealları əvvəlki illərə nisbətən cox kicilmiş və bəzilərinin genefondu təhlükə ilə üz- üzə gəlmişdir. Bu baxımdan öyrənilən bitkilərin areallarının kicilmə səbəbi öyrənilmiş, həmin bitkilərin ƏMBMİ- nın (İUCN) 3.1 versiyasına əsasən onların təhlükə meyarları müəyyən edilmişdirşdir. Bundan əlavə kitabda verilmiş növlərin arealları, bioloji xüsusiyyətləri, ehtiyatı, təbii ehtiyatın dəyişmə səbəbləri və qoruma tədbirləri haqda məlumatlar verilmişdir.Əsərdə Azərbaycanın “Qırmızı kitabı”na salınması tövsiyyə edilmişdir. Fikrimizə oxuculara təqdim olunan bu kitab, az da olsa vətəndaşlarımıza ölkəmizdə ekoloji tarzlığın saxlanılması və nadir incilərimizin tanınması və mühafizə edilməsi baxımdan öz töhvəsini verəcək və marifləndirəcəkdir.

== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}

⚫
*[[Tofiq Məmmədov (botanik)|Tofiq Məmmədov]], Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. "Azərbaycanın Nadir Ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh.

[[Kateqoriya:Qırmızı kitab siyahısında az qayğı tələb edən növlər]]
⚫
[[Kateqoriya:Podokarp]]
[[Kateqoriya:Dekorativ ağaclar]]
[[Kateqoriya:Avstraliya ağacları]]
[[Kateqoriya: Azərbaycan florası]]
[[Kateqoriya: Dendrologiya]]

21:35, 3 sentyabr 2018 tarixindəki versiya

Adi daşsarmaşığı
Elmi təsnifat
Domen:
Eukariotlar
Klad:
Diaphoretickes
Ranqsız:
Arxeplastidlər
Aləm:
Bitkilər
Klad:
Streptofitlər
Klad:
Embryophytes
Klad:
Polysporangiophytes
Klad:
Tracheophytes
Klad:
Toxumlu bitkilər
Klad:
Çiçəkli bitkilər
Klad:
Eudicots
Klad:
Core eudicots
Klad:
Superasterids
Klad:
Asterids
Klad:
Campanulids
Dəstə:
Çətirçiçəklilər
Fəsilə:
Araliyakimilər
Yarımfəsilə:
Araliyalar
Cins:
Daşsarmaşığı
???:
Adi daşsarmaşığı
Beynəlxalq elmi adı

Adi daşsarmaşığı (lat. Hedera helix) — plumbaqokimilər fəsiləsinin tıs-tıs cinsinə aid bitki növü.

Təbii yayılması

Avropa ölkələri, Rusiyanın Avropa hissəsi, Kalininqrad vilayəti, Baltikyanı ölkələr, Belarus, Ukrayna, Gürcüstan, Ermənistan, Kiçik Asiya və Şimali Amerikada təbii arealı vardır.

Botaniki təsviri

Adi daşsarmaşığı həmişəyaşıl lian olub 20 m yüksəkliyə qalxa bilir. Kölgəyədavamlıdır, mezofitdir. Əsasən fıstıq meşələrində yayılmışdır. Yarpaqları növbəli düzülüşlü, sadə və ya mürəkkəb olub, qalın dərivarıdır. Bitkinin yarpaqları tünd-yaşıl və parlaqdır. Birillik zoğlarda olan yarpaqlar beşdilimlidir, yaşlı yarpaqları isə bütövdür. Çiçəkləri qalxanvarı çətirdə, başlıqda və ya salxımda yerləşir və beş üzvlüdür. Çiçəkdə ləçəklər beş dənədir, meyvəsi giləmeyvədir. Payızda çiçəkləyir.

Ekologiyası

Əsasən kölgəli meşələrdə, mədəni halda isə park və bağçalarda rast gəlinir. Generativ və əsasən vegetativ yolla çoxalır. Bəzi Milli Park və Dövlət qoruqlarında qorunur. Təbii ehtiyatının dəyişilməsi səbəbi başlıca оlaraq insan fəaliyyətidir.

Azərbaycanda yayılması

Azərbaycanın nadir bitkilərindəndir. Azərbaycanda təbii ehtiyatı çox deyildir. Lənkəran, Astara, Quba, Qusar rayоnları ərazilərində təbii halda yayılmışdır. Azərbaycanın "Qırmızı kitab"ına salınması tövsiyə edilir.

İstifadəsi

Ədəbiyyat

  • Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri. Bakı: Elm, 2014, 380 səh.
  1. ↑ Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 202.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Adi_daşsarmaşığı&oldid=4405125"