Adi daşsarmaşığı

Adi daşsarmaşığı
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superasterids Klad: Asterids Klad: Campanulids Dəstə: Çətirçiçəklilər Fəsilə: Araliyakimilər Yarımfəsilə: Araliyalar Cins: Daşsarmaşığı ???: Adi daşsarmaşığı
Beynəlxalq elmi adı
Hedera helix L., 1753
Şəkil axtarışı ITIS   29393 NCBI   4052 EOL   1143004

Adi daşsarmaşığı (lat. Hedera helix) — araliyakimilər fəsiləsinin daşsarmaşığı cinsinə aid bitki növü.

Təbii yayılması

Avropa ölkələri, Rusiyanın Avropa hissəsi, Kalininqrad vilayəti, Baltikyanı ölkələr, Belarus, Ukrayna, Gürcüstan, Ermənistan, Kiçik Asiya və Şimali Amerikada təbii arealı vardır.

Botaniki təsviri

Adi daşsarmaşığı həmişəyaşıl lian olub 20 m yüksəkliyə qalxa bilir. Kölgəyədavamlıdır, mezofitdir. Əsasən fıstıq meşələrində yayılmışdır. Yarpaqları növbəli düzülüşlü, sadə və ya mürəkkəb olub, qalın dərivarıdır. Bitkinin yarpaqları tünd-yaşıl və parlaqdır. Birillik zoğlarda olan yarpaqlar beşdilimlidir, yaşlı yarpaqları isə bütövdür. Çiçəkləri qalxanvarı çətirdə, başlıqda və ya salxımda yerləşir və beş üzvlüdür. Çiçəkdə ləçəklər beş dənədir, meyvəsi giləmeyvədir. Payızda çiçəkləyir.

Ekologiyası

Əsasən kölgəli meşələrdə, mədəni halda isə park və bağçalarda rast gəlinir. Generativ və əsasən vegetativ yolla çoxalır. Bəzi Milli Park və Dövlət qoruqlarında qorunur. Təbii ehtiyatının dəyişilməsi səbəbi başlıca оlaraq insan fəaliyyətidir.

Azərbaycanda yayılması

Azərbaycanın nadir bitkilərindəndir. Azərbaycanda təbii ehtiyatı çox deyildir. Lənkəran, Astara, Quba, Qusar rayоnları ərazilərində təbii halda yayılmışdır. Azərbaycanın "Qırmızı kitab"ına salınması tövsiyə edilir.

Ədəbiyyat

• Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri. Bakı: Elm, 2014, 380 səh.