Robototexnikanın üç qanunu: Redaktələr arasındakı fərq
Naviqasiyaya keç
Axtarışa keç
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Səhifə "{{iş gedir}} '''Robototexnikanın üç qanunu''' və ya '''Azimov qanunları''' – elmi fantastika yazıçısı Ayzek Azimov tərəfindən irəli sürülmüş qanunlar toplusu. Bu qanunlar robotların icbari davranışını müəyyənləşdirmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. == Üç qanun == Robotexnikanın üç qanunu ilk dəfə Ayzek Azimovun 1942-ci ildə yazdığı "Dövrə" əsərində öz əksini tapmışdır. Bu qanunlar aşağıdakılardı..." məzmunu ilə yaradıldı |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
| Sətir 1: | Sətir 1: | ||
{{iş gedir}} |
{{iş gedir}} |
||
'''Robototexnikanın üç qanunu''' və ya '''Azimov qanunları''' – elmi fantastika yazıçısı Ayzek Azimov tərəfindən irəli sürülmüş qanunlar toplusu. Bu qanunlar |
'''Robototexnikanın üç qanunu''' və ya '''Azimov qanunları''' – [[elmi fantastika]] yazıçısı [[Ayzek Azimov]] tərəfindən irəli sürülmüş qanunlar toplusu.{{sfn|Historical Dictionary of Science Fiction in Literature|p=302}} Bu qanunlar [[robot]]ların icbari davranışlarını müəyyənləşdirmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. |
||
== Üç qanun == |
== Üç qanun == |
||
Robotexnikanın üç qanunu ilk dəfə Ayzek |
Robotexnikanın üç qanunu ilk dəfə [[Ayzek Azimov]]un 1942-ci ildə yazdığı "[[Dövrə (qısa hekayə)|Dövrə]]" əsərində öz əksini tapmışdır.{{sfn|Historical Dictionary of Science Fiction in Literature|p=302}} Bu qanunlar aşağıdakılardır:{{sfn|Historical Dictionary of Science Fiction in Literature|p=302}} |
||
{{sitatın əvvəli}} |
{{sitatın əvvəli}} |
||
# Bir robot bir insanı incidə bilməz və ya bir insanın incinməsinə qarşı laqeyd qala bilməz. |
# Bir robot bir insanı incidə bilməz və ya bir insanın incinməsinə qarşı laqeyd qala bilməz. |
||
# Birinci qanunla ziddiyət təşkil etmədiyi hallarda, bir robot bir insanın verdiyi bütün əmrləri yerinə yetirməlidir. |
# Birinci qanunla ziddiyət təşkil etmədiyi hallarda, bir robot bir insanın verdiyi bütün əmrləri yerinə yetirməlidir. |
||
# Birinci və ikinci qanunla ziddiyət təşkil etmədiyi hallarda, bir robot öz mövcudluğunu qorumalıdır. |
# Birinci və ikinci qanunla ziddiyət təşkil etmədiyi hallarda, bir robot öz mövcudluğunu qorumalıdır. |
||
{{oq|en| |
|||
# A robot may not injure a human being or, through inaction, allow a human being to come to harm. |
|||
# A robot must obey orders given it by human beings except where such orders would conflict with the First Law. |
|||
# A robot must protect its own existence as long as such protection does not conflict with the First or Second Law.}} |
|||
{{sitatın sonu}} |
{{sitatın sonu}} |
||
Robototexnikanın üç qanunu Azimovun robototexnika hekayələrinin əsas prinsipi olmuş, əsərlərində bir çox formada tətbiq olunmuşdur. Buna baxmayaraq, bu qanunlar başqa elmi fantastik müəlliflər tərəfindən də modifikasiya olunaraq istifadə |
Robototexnikanın üç qanunu Azimovun [[robototexnika]] hekayələrinin əsas prinsipi olmuş, əsərlərində bir çox formada tətbiq olunmuşdur.{{sfn|Historical Dictionary of Science Fiction in Literature|p=302}} Buna baxmayaraq, bu qanunlar başqa elmi fantastik müəlliflər tərəfindən də modifikasiya olunaraq istifadə olunmuş, elmi fantastikanın mövzularından birinə çevrilmişdir.{{sfn|Historical Dictionary of Science Fiction in Literature|p=302}} |
||
== Sıfırıncı qanun == |
== Sıfırıncı qanun == |
||
Azimov Üç qanunda etdiyi ən böyük |
Azimov Üç qanunda etdiyi ən böyük modifikasiya sıfırıncı qanunu əlavə etməsi olmuşdur.{{sfn|Historical Dictionary of Science Fiction in Literature|p=302}} Bu qanun digər üç qanunu qabaqlayır:{{sfn|Historical Dictionary of Science Fiction in Literature|p=302}} |
||
{{sitatın əvvəli}} |
{{sitatın əvvəli}} |
||
:0. Bir robot bəşəriyyəti incidə bilməz və ya bəşəriyyətin incinməsinə qarşı laqeyd qala bilməz. |
:0. Bir robot bəşəriyyəti incidə bilməz və ya bəşəriyyətin incinməsinə qarşı laqeyd qala bilməz. |
||
{{oq|en| |
|||
:0. A robot may not harm humanity, or, by inaction, allow humanity to come to harm. |
|||
}} |
|||
{{sitatın sonu}} |
{{sitatın sonu}} |
||
Sıfırıncı qanun robotların bəşəriyyəti xilas etmək üçün insanları incidə bilməsinin mümkünlüyünə səbəb olmuşdur. Bu qanun Azimovun "Robotlar və imperiya" (1985) romanında adlandırılsa da, ilk dəfə yazıçının " |
Sıfırıncı qanun robotların bəşəriyyəti xilas etmək üçün insanları incidə bilməsinin mümkünlüyünə səbəb olmuşdur.{{sfn|Historical Dictionary of Science Fiction in Literature|p=303}} Bu qanun Azimovun "[[Robotlar və imperiya]]" (1985) romanında adlandırılsa da, ilk dəfə yazıçının "[[Qaçınılmaz konflikt]]" (1950) adlı qısa hekayəsində öz əksini tapmışdır: robotlar bəşəriyyətin yaxşılığı üçün insanları kontrol altına almağa qərar verirlər.{{sfn|Historical Dictionary of Science Fiction in Literature|p=303}} [[Devid Brin]]in "[[Fondun triumfu]]" (1999) əsərində robotlar Sıfırıncı qanundan istifadə edərək digər qanunları manipulyasiya edirlər.{{sfn|Historical Dictionary of Science Fiction in Literature|p=303}} |
||
== İstinadlar == |
== İstinadlar == |
||
| Sətir 22: | Sətir 29: | ||
== Ədəbiyyat == |
== Ədəbiyyat == |
||
* {{cite book |last1=Booker |first1=M. Keith |title=Historical Dictionary of Science Fiction in Literature |date=2014 |publisher=Rowman & Littlefield Publishers |isbn=9780810878846 |pages=302–303 |url=https://books.google.az/books/about/Historical_Dictionary_of_Science_Fiction.html?id=WRi7BAAAQBAJ&redir_esc=y |accessdate=15 dekabr 2022 |language=ingiliscə|ref=harv}} |
|||
17:52, 15 dekabr 2022 tarixindəki versiya
 | Bu səhifədə iş davam etməkdədir. Müdaxilə etməyə tələsməyin!
|
Robototexnikanın üç qanunu və ya Azimov qanunları – elmi fantastika yazıçısı Ayzek Azimov tərəfindən irəli sürülmüş qanunlar toplusu.[1] Bu qanunlar robotların icbari davranışlarını müəyyənləşdirmək üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Üç qanun
Robotexnikanın üç qanunu ilk dəfə Ayzek Azimovun 1942-ci ildə yazdığı "Dövrə" əsərində öz əksini tapmışdır.[1] Bu qanunlar aşağıdakılardır:[1]
- Bir robot bir insanı incidə bilməz və ya bir insanın incinməsinə qarşı laqeyd qala bilməz.
- Birinci qanunla ziddiyət təşkil etmədiyi hallarda, bir robot bir insanın verdiyi bütün əmrləri yerinə yetirməlidir.
- Birinci və ikinci qanunla ziddiyət təşkil etmədiyi hallarda, bir robot öz mövcudluğunu qorumalıdır.
Orijinal mətn (ing.)
- A robot may not injure a human being or, through inaction, allow a human being to come to harm.
- A robot must obey orders given it by human beings except where such orders would conflict with the First Law.
- A robot must protect its own existence as long as such protection does not conflict with the First or Second Law.
Robototexnikanın üç qanunu Azimovun robototexnika hekayələrinin əsas prinsipi olmuş, əsərlərində bir çox formada tətbiq olunmuşdur.[1] Buna baxmayaraq, bu qanunlar başqa elmi fantastik müəlliflər tərəfindən də modifikasiya olunaraq istifadə olunmuş, elmi fantastikanın mövzularından birinə çevrilmişdir.[1]
Sıfırıncı qanun
Azimov Üç qanunda etdiyi ən böyük modifikasiya sıfırıncı qanunu əlavə etməsi olmuşdur.[1] Bu qanun digər üç qanunu qabaqlayır:[1]
- 0. Bir robot bəşəriyyəti incidə bilməz və ya bəşəriyyətin incinməsinə qarşı laqeyd qala bilməz.
Orijinal mətn (ing.)
- 0. A robot may not harm humanity, or, by inaction, allow humanity to come to harm.
Sıfırıncı qanun robotların bəşəriyyəti xilas etmək üçün insanları incidə bilməsinin mümkünlüyünə səbəb olmuşdur.[2] Bu qanun Azimovun "Robotlar və imperiya" (1985) romanında adlandırılsa da, ilk dəfə yazıçının "Qaçınılmaz konflikt" (1950) adlı qısa hekayəsində öz əksini tapmışdır: robotlar bəşəriyyətin yaxşılığı üçün insanları kontrol altına almağa qərar verirlər.[2] Devid Brinin "Fondun triumfu" (1999) əsərində robotlar Sıfırıncı qanundan istifadə edərək digər qanunları manipulyasiya edirlər.[2]
İstinadlar
Ədəbiyyat
- Booker, M. Keith. Historical Dictionary of Science Fiction in Literature (ingiliscə). Rowman & Littlefield Publishers. 2014. 302–303. ISBN 9780810878846. İstifadə tarixi: 15 dekabr 2022.