Klinoptilolit
| Klinoptilolit | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Kateqoriya | Mineral |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Klinoptilolit — təbii seolitlərdən ibarət olub, silisium və alüminium tetraedrnin mikroskopik düzülüşündən ibarətdir. Bu kompleksin formulu (Na, K, Ca)2-3Al3(Al,Si)2Si13O36· 12H2O-dur. Adı Yunan dilindəki klino (κλίνω; "maili"), ptylon (φτερών; "lələk") və lithos (λίθος; "daş") sözlərindən götürülmüşdür.
Tərkibi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Mousun sərtlik şkalası üzrə 3.5–4 və xüsusi kütləsi 2.1–2.2-dir. Molekulyar kütləsi 2,703.72 qm-dır.
| Kalium | 1.89 % K | 2.28 % K2O |
| Barium | 0.46 % Ba | 0.51 % BaO |
| Natrium | 3.21 % Na | 4.33 % Na2O |
| Kalsium | 0.90 % Ca | 1.27 % CaO |
| Maqnezium | 0.02 % Mn | 0.03 % MnO |
| Alüminium | 6.60 % Al | 12.46 % Al2O3 |
| Dəmir | 0.39 % Fe | 0.08 % FeO / 0.47 % Fe2O3 |
| Silisium | 30.32 % Si | 64.87 % SiO2 |
| Hidrogen | 1.52 % H | 13.59 % H2O |
| Oksigen | 54.68 % O | |
| 100% | 99.89% (Oksidlərin ümumi cəmi) |
Klinoptilolit əsasən tuflarda vulkanik şüşələrin devitrifikation məhsulu kimi və bazalt, andezit, riolitlərdə qabarcıq şəklində əmələ gəlir. O 1969-cu ildə müəyyən olunub.
O heylanditlə seriyalar əmələ gətirir:
Klinoptilolit-Ca – heylandit-Ca bərk məhlul sırası;
Klinoptilolit-K – heylandit-Ca bərk məhlul sırası;
Klinoptilolit-Na – heylandit-Ca bərk məhlul sırası;
İstifadəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Klinoptilolitdən sənayedə və ion dəyişkənliyi xüsusiyyətindən elmi işlərdə istifadə olunur. Onun bu yüksək dəyişkənlik xüsusiyyəti ammoniuma (NH4+) görədir. Bunun tipik nümunəsi onun enzim əsaslı karabamid sensorunda istifadəsidir. O həmçinin gübrə və tor çantalarda xırda çay daşı ölçüsündə olan deodorizer (iyi aradan qaldıran) kimi istifadə olunur.
Yataqları
[redaktə | mənbəni redaktə et]Təbii klonoptilolitin zənginliyi sayəsində Egey dənizinin sahilləri ətrafında Yer səthinə ən yaxın olan yataqları formalaşıb.