Adi bizdimdik

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Çap versiyası artıq dəstəklənmir və render xətaları ola bilər. Zəhmət olmasa brauzerinizi yeniləyin və əvəzinə standart brauzer çap funksiyasından istifadə edin.
Adi bizdimdik
Elmi təsnifat
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır.
???:
Adi bizdimdik
Beynəlxalq elmi adı

Adi bizdimdik (lat. Recurvirostra avosetta)) — Çovdarçılar fəsiləsinin Bizdimdik cinsinə aid quş növü.

Statusu

Nadirdir.

Kateqoriyası

(LC).[3] Mənfi təsirlərə həssasdır.

Genefond əhəmiyyəti

Azərbaycanda cinsin tək növüdür.

Qısa təsviri

İri cüllütlərdən biridir (250-400 q). Dimdiyi nazik, uzun və yuxarıya tərəf çox əyridir. Ayaqları uzun və göyümtüldür. Başının və boynunun üstü qaradır. Qanadlarının üstündə enli qara zolaqlar var [4][5].

Yayılması

Avropa, Asiya və Afrikada yayılıb [6]. Azərbaycanda dənizin və daxili su hövzələrinin sahillərində yayılıb [7][8].

Yaşayış yeri və həyat tərzi

Şorəkət torpaqlı və dayaz su olan bataqlıqda yaşayır. Azərbaycanda 3 populyasiyası var: miqrasiya dövründə Azərbaycandan keçənlər, burada nəsil verənlər, burada qışlayanlar [9][10]. Azərbaycan şəraitində nəsilvermə xüsusiyyəti öyrənilməyib. Başqa ölkələrin ədəbiyyatına [11] əsasən 5-10 yuvadan ibarət kiçik koloniyalar əmələ gətirir, 3-4 yumurta verir, 24-25 gün kürt yatıb bala çıxarır. Dimdiyini duru lilə batırıb, oradan tapdığı xərçəng, molyusk və başqa onurğasızlarla, bəzən də bitki toxumu ilə yemlənir [12][13].

Sayı

1940-ci illərə qədər çoxsaylı qışlayan növ hesab edilib [14][15]. Burada nəsil verməsi qeyd olunmayıb. 1960-1970-ci illərdə Azərbaycanda qışlaması, həm də nəsil verməsi məlum olub [16]. 1994-cü ilin qışında 9470, reproduksiya dövründə 210, 2004-cü ilin qışında isə 6100, reproduksiya dövründə 108 fərdi qeyd olunub (Mustafayev). Beləliklə, qışlama və nəsilvermə dövründə sayında azalma müşahidə olunur.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Bataqlıqların təsərrüfat sahəsinə çevrilməsi, səs-küyün çoxalması, dayaz subasarlara yırtıcı heyvanların maneəsiz daxil ola bilməsi, növün xüsusi qorunma statusunun yoxluğu.

Əhali üçün əhəmiyyəti

Elmi və estetik əhəmiyyəti var.

Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər

Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruğu, Şirvan, Abşeron, Ağgöl Milli Parkları və su-bataqlıq biotoplarında olan yasaqlıqlar əsas yaşama yerləridir. Ramsar, Bern, Bonn konvensiyalarına və AEWA sazişinə daxil edilib.

Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər

Nadir quş statusu ilə qorunmalıdır. Yuvaladığı sahələrdə ovçuluq qadağan edilməli, səs-küy azaldılmalı, çaqqal, tülkü, pişik kimi yırtıcıların sayı tənzim olunmalı, növün vəziyyəti əhaliyə izah edilməlidir.

İstinadlar

  1. ↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
  2. ↑ IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
  3. ↑ https://www.iucnredlist.org/species/22693712/155534228 Arxivləşdirilib 2021-02-13 at the Wayback Machine IUCN
  4. ↑ Tuayev D.Q., Vasilyev. Charadriiformes-Cüllütkimilər dəstəsi. Azərbaycan faunası. VI cild. Quşlar (Non passeriformes). Bakı, “Elm”, 1977, s. 221;
  5. ↑ Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. Bakı, “Çaşıoğlu”, 2005, s. 181;
  6. ↑ Дементьев Г.П., Гладков Н.А. (ред.). Птицы Советского Союза. М.Л., “Советская наука”, 1951, том III, с. 274-279;
  7. ↑ Tuayev D.Q., Vasilyev. Charadriiformes-Cüllütkimilər dəstəsi. Azərbaycan faunası. VI cild. Quşlar (Non passeriformes). Bakı, “Elm”, 1977, s. 221;
  8. ↑ Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. Bakı, “Çaşıoğlu”, 2005, s. 181;
  9. ↑ Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. Bakı, “Çaşıoğlu”, 2005, s. 181;
  10. ↑ Дементьев Г.П., Гладков Н.А. (ред.). Птицы Советского Союза. М.Л., “Советская наука”, 1951, том III, с. 274-279;
  11. ↑ Дементьев Г.П., Гладков Н.А. (ред.). Птицы Советского Союза. М.Л., “Советская наука”, 1951, том III, с. 274-279;
  12. ↑ Mustafayev Q.T., Məmmədov A.T. Azərbaycanın kolonial quşları. Bakı, “Nasir”, 2006, s. 59-60;
  13. ↑ Дементьев Г.П., Гладков Н.А. (ред.). Птицы Советского Союза. М.Л., “Советская наука”, 1951, том III, с. 274-279;
  14. ↑ Исаков Ю.А., Воробьев К.А. Обзор зимовок и пролета птиц на Южном Каспии // Тр. Всесоюзн. орнитол. Заповедника Гасан-Кули, вып. 1, 1940, с. 119;
  15. ↑ Тугаринов А.Я., Козлова Е.В. Зимовка птиц в Талыше // Тр. Аз. ФАН ССР. Серия зоология. Баку, 1935, ТОМ XVIII, с. 44-45.
  16. ↑ Дементьев Г.П., Гладков Н.А. (ред.). Птицы Советского Союза. М.Л., “Советская наука”, 1951, том III, с. 274-279;

Həmçinin bax

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Adi_bizdimdik&oldid=6796134"