Qafqaz nəfəsotu
| Qafqaz nəfəsotu | ||||
|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||
|
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Qafqaz nəfəsotu |
||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
| ||||
Ümumi yayılması
Şərqi Avropada, Zaqafqaziyada, Qazaxstanda, Şimali Qafqazda və Qərbi Sibirin cənubunda yayılmışdır.
Azərbaycanda yayılması
Yabanı halda Kiçik Qafqazın mərkəzi hissəsində təsadüf edilir. Qarabağda (Xanbulaqda) yayılmışdır.
Statusu
Azərbaycanın nadir bitkisidir. CR B1ab(ı, ıı, ııı,)+2ab(ı, ıı, ııı).
Bitdiyi yer
Quru kasıb şamlıqlarda, çöllərdə, yamaclarda, yolların ətra-fında rast gəlinir.
Təbii ehtiyatı
Çox deyildir.
Bioloji xüsusiyyətləri
Təbiətdə hündürlüyü 80 sm-ə qədər olan koldur. Budaqları düz və ya əyilən, bozumtul-qonur və ya bozdur. Zoğları ipək-vari, ağımtıl-boz tükcüklüdür. Yarpaqları üç hissəlidir; xırda yarpaqlarının uzunluğu 2 sm-ədək, lansetvarı-ellipsvarı, ucu yumru və iynəli, üstü boz-yaşıl, alt tərəfi sıx tüklüdür. Çiçəkləri 3–5 ədəd yarpaqların qoltuqlarında az çiçəkli, sünbülvarı-salxımvarı çiçək qrupu əmələ gətirir. Kasacığı boruvari, tükcüklü, uzunluğu 10–15 mm-dir. Çiçək tacı sarı, uzunluğu 2–3 sm-dir. Yarpaqladıqdan sonra mayda-iyulda 25 gün ərzində çiçəkləyir, bəzən avqust-sentyabr aylarında təkrar çiçəkləyir. Meyvələri – uzunluğu 3 sm-dək olan, qaramtıl və ya tünd boz, sıx boz tükcüklərlə örtülmüş hamar paxlalardır, sentyabrda yetişir. Paxlanın içərisində oval, hamar, parlaq, uzunluğu 3 mm-ədək olan sarımtıl toxumları vardır.
Çoxalması
Təbiətdə toxum vasitəsilə çoxalır.
Təbii ehtiyatının dəyişilməsi səbəbləri
Başlıca olaraq insan fəaliyyətinin təsiridir.
Becərilməsi
Becərilməsi haqda məlumat yoxdur.
Qəbul edilmiş qorunma tədbirləri
Qəbul edilmiş qorunma tədbiri yoxdur.
Zəruri qorunma tədbirləri
Azərbaycanın "Qırmızı Kitabı"na daxil edilməsi tövsiyə olunur.
Məlumat mənbələri
- Деревья и кустарники СССР. т.4. 1958;
- Azərbaycanın ağac və kolları. III cild. 1970;
- Azərbaycan florasının konspekti. I–III cildlər. 2005; 2006; 2008.
İstinadlar
1."Azərbaycanın Nadir Ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh.
2."Azərbaycan dendraflorasi" I cild, Baki, "Elm", 2011, 312 səh.
Botaniki təsviri
Hündürlüyü 1 m olan, ağımtıl zoğlara malik, üzəri tükcüklərlə örtülü koldur. Yarpaqları təklələkvari, yarpaqcıqları tərs yumurtavaridir. May ayında çiçəkləyir. Çiçəkləri xırda, ləçəkləri sarıdır. Meyvələri iyulda yetişir. Paxla meyvəsi sıx, ağ ipəkvari tükcüklərlə örtülüdür.
Ekologiyası
Azərbaycanın torpaq, iqlim şəraitinə, quraqlığa, küləyə davamlıdır.
İstifadəsi
Dekorativ bağçılıqda, torpağın eroziyasının qarşısının alınmasında, arıçılıqda qida maddəsi kimi istifadə olunur.
İstinadlar
http://dendrologiya.az/?page_id=112 Arxivləşdirilib 2019-11-17 at the Wayback Machine Azərbaycan Dendroflorası III cild-Bakı:"Elm",2016,400 səh. T. S. Məmmədov
İstinad
- Флора Азербайджана. т.5. 1954; Флора Kaвkaзa. т.5. 1954;
- Azərbaycanın ağac və kolları. I cild. 1961;
- Azərbaycan flora-sının konspekti. I–III cildlər. 2005; 2006; 2008;
- Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh