Qafqaz nəfəsotu
Şərqi Avropada, Zaqafqaziyada, Qazaxstanda, Şimali Qafqazda və Qərbi Sibirin cənubunda yayılmışdır.
| Qafqaz nəfəsotu | ||||
|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||
|
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Qafqaz nəfəsotu |
||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
| ||||
Ümumi yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycanda yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yabanı halda Kiçik Qafqazın mərkəzi hissəsində təsadüf edilir. Qarabağda (Xanbulaqda) yayılmışdır.
Statusu[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycanın nadir bitkisidir. CR B1ab(ı, ıı, ııı,)+2ab(ı, ıı, ııı).
Bitdiyi yer[redaktə | mənbəni redaktə et]
Quru kasıb şamlıqlarda, çöllərdə, yamaclarda, yolların ətra-fında rast gəlinir.
Təbii ehtiyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Çox deyildir.
Bioloji xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Təbiətdə hündürlüyü 80 sm-ə qədər olan koldur. Budaqları düz və ya əyilən, bozumtul-qonur və ya bozdur. Zoğları ipək-vari, ağımtıl-boz tükcüklüdür. Yarpaqları üç hissəlidir; xırda yarpaqlarının uzunluğu 2 sm-ədək, lansetvarı-ellipsvarı, ucu yumru və iynəli, üstü boz-yaşıl, alt tərəfi sıx tüklüdür. Çiçəkləri 3–5 ədəd yarpaqların qoltuqlarında az çiçəkli, sünbülvarı-salxımvarı çiçək qrupu əmələ gətirir. Kasacığı boruvari, tükcüklü, uzunluğu 10–15 mm-dir. Çiçək tacı sarı, uzunluğu 2–3 sm-dir. Yarpaqladıqdan sonra mayda-iyulda 25 gün ərzində çiçəkləyir, bəzən avqust-sentyabr aylarında təkrar çiçəkləyir. Meyvələri – uzunluğu 3 sm-dək olan, qaramtıl və ya tünd boz, sıx boz tükcüklərlə örtülmüş hamar paxlalardır, sentyabrda yetişir. Paxlanın içərisində oval, hamar, parlaq, uzunluğu 3 mm-ədək olan sarımtıl toxumları vardır.
Çoxalması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Təbiətdə toxum vasitəsilə çoxalır.
Təbii ehtiyatının dəyişilməsi səbəbləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Başlıca olaraq insan fəaliyyətinin təsiridir.
Becərilməsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Becərilməsi haqda məlumat yoxdur.
Qəbul edilmiş qorunma tədbirləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qəbul edilmiş qorunma tədbiri yoxdur.
Zəruri qorunma tədbirləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycanın "Qırmızı Kitabı"na daxil edilməsi tövsiyə olunur.
Məlumat mənbələri[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Деревья и кустарники СССР. т.4. 1958;
- Azərbaycanın ağac və kolları. III cild. 1970;
- Azərbaycan florasının konspekti. I–III cildlər. 2005; 2006; 2008.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
1."Azərbaycanın Nadir Ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh.
2."Azərbaycan dendraflorasi" I cild, Baki, "Elm", 2011, 312 səh.
Botaniki təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hündürlüyü 1 m olan, ağımtıl zoğlara malik, üzəri tükcüklərlə örtülü koldur. Yarpaqları təklələkvari, yarpaqcıqları tərs yumurtavaridir. May ayında çiçəkləyir. Çiçəkləri xırda, ləçəkləri sarıdır. Meyvələri iyulda yetişir. Paxla meyvəsi sıx, ağ ipəkvari tükcüklərlə örtülüdür.
Ekologiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycanın torpaq, iqlim şəraitinə, quraqlığa, küləyə davamlıdır.
İstifadəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Dekorativ bağçılıqda, torpağın eroziyasının qarşısının alınmasında, arıçılıqda qida maddəsi kimi istifadə olunur.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
http://dendrologiya.az/?page_id=112 Arxivləşdirilib 2019-11-17 at the Wayback Machine Azərbaycan Dendroflorası III cild-Bakı:"Elm",2016,400 səh. T. S. Məmmədov
İstinad[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Флора Азербайджана. т.5. 1954; Флора Kaвkaзa. т.5. 1954;
- Azərbaycanın ağac və kolları. I cild. 1961;
- Azərbaycan flora-sının konspekti. I–III cildlər. 2005; 2006; 2008;
- Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh