Çarlz Ponzi
Çarlz Ponzi (it. Carlo Ponzi; 3 mart 1882[1] və ya 1882[2] – 18 yanvar 1949 və ya 1949[2], Rio-de-Janeyro) — italyan "piramida qurucusu", "Ponzi sxemi"nin yaradıcısı.
| Çarlz Ponzi | |
|---|---|
| it. Carlo Ponzi | |
 | |
| Doğum tarixi | 3 mart 1882[1] və ya 1882[2] |
| Vəfat tarixi | 18 yanvar 1949 və ya 1949[2] |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | insult |
| Dəfn yeri | |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | cinayətkar, bankir, avtobioqraf[d] |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bioqrafiyası
[redaktə | mənbəni redaktə et]Gənclik illərində o, ABŞ-a mühacirət etdi və sonralar onun şərəfinə adlandırılan ən dahiyanə və orijinal maliyyə piramidalarından birini yaratdı. Uşaqlıq və yeniyetməlik haqqında çox az şey məlumdur və məlumatlar ziddiyyətlidir. 1903-cü ildə Ponzi xaricə gedir, yol boyu bütün pulunu uduzur (və ya başqa cür itirir). Amerikaya girəndə onun cəmi iki yarım dolları qalmışdı. Pul qazanmaq cəhdləri 1919-cu ilə qədər uğursuz oldu, Ponzi mebel taciri Danielsin dostundan 200 dollar borc götürərək şirkət yaratdı.
Şirkət Bostonda qeydiyyatdan keçmiş və "Qiymətli Kağızlar Birjası Şirkəti" adlandırılmışdır. Arbitraj əməliyyatları ilə məşğul olurdu. Şirkət 90 gün ərzində alınan hər 1000 dollar üçün 1500 dollar ödəməyə razılaşan veksellər buraxdı. 1920-ci ilin yazında Ponzi şirkətə nəzarəti 18 yaşlı Lüsi Martelliyə təhvil verdi. Özü də bu arada prestijli məhəllədə bahalı malikanə sahibi olmuşdur.
Piramida 1920-ci ilin yayında Ponzi şirkətindən qazancın 50%-ni tələb edən Daniels adlı investorlardan birinin məhkəmə çəkişməsi səbəbindən çökdü. O dövrün qanunvericiliyinə görə, belə bir iddia bank hesablarında olan Ponzi vəsaitlərinin dondurulmasına icazə verirdi. İyulun 26-da Ponzi vergi yoxlamaları səbəbindən əmanətlərin qəbulunun müvəqqəti dayandırıldığını elan etdi. Bu səhv idi; investorlar pullarını götürmək üçün dəstə-dəstə qaçırdılar. 1920-ci il avqustun 12-də Ponzi 7 milyon, hesablardakı vəsait isə 4 milyon borcu üzə çıxaran auditin nəticələrinə görə saxlanılıb, 1920-ci il oktyabrın 25-də Ponzi şirkəti müflis, oktyabrda isə Ponzi şirkəti müflis elan edilib. 30 oktyabrda Çarlz Ponzi beş il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib.
Cəzasını çəkdikdən sonra Ponzi maliyyə fırıldaqları ilə məşğul olmağa davam edir və 1934-cü ildə vətəninə deportasiya edilir. Orada ingilis dilindən tərcüməçi oldu. Daha sonra Mussolininin himayəsi ilə Rio-de-Janeyroya köçərək “İtalyan Hava Yolları” şirkətinin nümayəndəsi kimi fəaliyyət göstərir.
Çarlz Ponzi Rio-de-Janeyrodakı xəstəxananın xeyriyyə şöbəsində beyin qanamasından vəfat etdi və 75 dolları ilə birlikdə dəfn edildi.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 Societies A. C. o. L., Press O. U., Edward L. Lach, Jr. Charles Ponzi // Ponzi, Charles (03 March 1882–17 January 1949), financial scam artist (ing.). // American National Biography Online / S. Ware [New York]: Oxford University Press, 2017. ISSN 1470-6229 doi:10.1093/ANB/9780198606697.ARTICLE.1002271
- ↑ 1 2 3 4 Ponzi, Charles // Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.