Bu məqaləyə hansısa kateqoriya əlavə edilməmişdir. Məqaləyə kateqoriyalar əlavə edərək töhfə verə bilərsiz. |
Cənubi Qafqaz, Balkan yarımadası, Kiçik Asiya, Ermənistan və İranda yayılmışdır.
Çoxbuğumlu cuzqun | ||||
---|---|---|---|---|
Elmi təsnifat | ||||
XƏTA: latin parametri doldurulmayıb. |
||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||
XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT Bu parametr doldurulmayıb: latin |
||||
|
Naxçıvan MR-də Vəlidağ düzündə və Ordubad rayonunun Kotam kəndi ərazisində rast gəlinir.
Azərbaycanın nadir bitkisidir. CR B1ab(i,ii,iv) .
Səhra və yarımsəhralarda qumlugilli torpaqlarda rast gəlinir.
Azərbaycanda arealı geniş deyildir .
Hündürlüyü 1,5 m-dək, ağımtıl qabıqlı, şaxələnmiş budaqlı koldur. Yarpaqları ensiz, bizvaridir. Meyvəsinin uzunluğu 12–16 mm, yumurtavari olub cod tüklüdür. Qoca budaqları əyilmişdir. Cavan zoğları uzun olub, əyilmiş vəziyyətdədir. Zoğları yaşıl və ya bozumtul-yaşıl rəngli olub, buğumludur. Cavan zoğları yarpaqsızdır, payızda təxminən bütövlüklə məhv olan və tökülən, oduncağabənzər budaqların qoltuqlarından dəstələrlə çıxır. Nazik, birillik zoğlardan əlavə bu kolların çətirlərində artım zoğları formalaşır və 3-6 il ərzində yaşayır. Zoğların illik budaqlanması (yeni zoğlar keçən ilin zoğlarının aşağı, yan tumurcuqlarından çıxır) və çoxillik budaqların buğumlarında hər yeni zoğun illik məhv olması nəticəsində bəzi növlərdə özünəməxsus qalınlaşmalar əmələ gəlir. Bütövlükdə cuzğunların inkişafı çox tez baş verir və kol 5-6 yaşında lazımı ölçülərinə çatır. Təxminən bu yaşda birinci çiçəkləmə müşahidə edilir. Yarpaqları az bilinən, xətvari, iynəşəkilli və ya bizvari, uzunluğu 3–7 mm, bünövrəsində dərili yarpaqaltlığı borulu, tez töküləndir. Çiçəkləri qoltuqda, ikicinsli, ətirli, tək, düz, sadə, 5 hissəli çiçək yanlıqlı, yarpaqaltlığı boruların qoltuqlarında 1-3 (5-ə qədər) yerləşir. Çiçəkyanlığının yarpaqları ağ, çəh¬rayı, çəhrayı-bənövşəyi, yaşılımtıldır. Erkəkcikləri 12-18 ədəd, bünövrəsində erkəkcik saplaqları qısa tükcüklü dəstəlidir. Yumurtalığı yuxarı, 4 hissəli, ucunda 4 qısa sütuncuqlu və başcıq, dişicik ağızlıdır. Meyvəsi – düz və ya oxunda burulmuş, bərk meyvə yanlıqlı, qanadlı və ya tükcüklü qozadır. Tükcükləri bir neçə dəfə qozadan uzundur və meyvəyə şarşəkilli forma verir. Qanadlı toxumları küləklə asanlıqla yayılır. Oduncaqlı qabığı cücərməni zəiflədir və ona görə toxumların cücərməsi əsasən az olur. Bu səhra kollarının vegetasiyası martın axırları - aprelin əvvəlləri başlayır. Çiçəkləmə aprelin ortalarında və ya axırlarında, mey¬vəvermə və toxum əmələ gətirmə isə mayın axırları və ya iyunun əvvəlləri müşahidə edilir.
Təbiətdə əsasən generativ və getativ yolla çoxalır.
Başlıca olaraq insan fəaliyyətidir.
Mədəni halda botanika bağlarında becərilir.
Azərbaycanın “Qırmızı Kitabı”na daxil edilmişdir.
Naxçıvan MR-də bitkinin populyasiyası çox olan yerlərdə mühafizə ocaqlarının yaradılması zəruridir.
http://dendrologiya.az/?page_id=112 Arxivləşdirilib 2019-11-17 at the Wayback Machine