İmpuls

Cismin kütləsi ilə sürəti hasilinə bərabər olan kəmiyyətə impuls deyilir.

İmpuls
${\displaystyle {\vec {p}}=m{\vec {v}}}$
Ölçüsü	LMT-1
Ölçü vahidi
BS	kq•m/san
SQS	q•sm/san
Qeyd
vektorial kəmiyyət
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Qüvvə impulsu
${\displaystyle {\vec {p}}={\vec {F}}\cdot t}$
Ölçü vahidi
BS	N•san
Qeyd
vektorial kəmiyyət
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

${\displaystyle {\vec {\mathbf {p} }}=m{\vec {v}}}$

Burada ${\displaystyle \mathbf {p} }$ (vahidi ${\displaystyle {\frac {kq\cdot m}{san}}}$) impuls, ${\displaystyle m}$ (vahidi ${\displaystyle kq}$)cismin kütləsi və ${\displaystyle v}$ (vahidi ${\displaystyle {\frac {m}{san}}}$) cismin sürətidir.

Impuls vektorial kəmiyyətdir və sürət istiqamətində yönəlir. İmpulsun, Qüvvə impulsu kimi növüdə var.

Qüvvə impulsu[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qüvvə ${\displaystyle F}$ ilə onun ${\displaystyle \Delta \mathbf {t} }$ təsir müddətinin hasilinə bərabər olan kəmiyyətə qüvvə impulsu deyilir. Cismin impulsunun dəyişməsi qüvvə impulsuna bərabərdir.

${\displaystyle \Delta {\vec {\mathbf {p} }}=m{\vec {v}}-m{\vec {v}}_{0}={\vec {\mathbf {F} }}\Delta \mathbf {t} }$

Qüvvə impulsunun tapılmasının bəzi tətbiqlərinə baxaq:

a) Cismin əvvəlki və sonrakı impulsları bir düz xətt üzrə eyni istiqamətdə yönəldikdə;

${\displaystyle \Delta \mathbf {p} =\mathbf {mv_{2}-mv_{1}} }$

b) Cismin əvvəlki və sonrakı impulsları bir düz xətt üzrə əks istiqamətdə yönəldikdə;

${\displaystyle \Delta \mathbf {p} =\mathbf {mv_{2}+mv_{1}} }$

c) Cismin perpendikulyar istiqamətdə səth ilə elastik toqquşarsa,

${\displaystyle \Delta \mathbf {p} =\mathbf {2mv} }$, plastiki toqquşarsa ${\displaystyle \Delta \mathbf {p} =\mathbf {mv} }$ olar.

d) Ümumi halda, yəni ${\displaystyle \mathbf {p_{1}} }$ və ${\displaystyle \mathbf {p_{2}} }$ müxtəlif istiqamətlərdə olarsa,

${\displaystyle \Delta \mathbf {p} }$ -nin qiyməti kosinuslar teoreminə görə tapılır:

${\displaystyle \Delta \mathbf {p} ={\sqrt {p_{1}^{2}+p_{2}^{2}-2p_{1}p_{2}\cos \alpha }}}$

Burada ${\displaystyle \mathbf {\alpha } }$ ${\displaystyle -}$ ${\displaystyle \mathbf {p_{1}} }$ və ${\displaystyle \mathbf {p_{2}} }$ vektorları arasındakı bucaqdır deyildir

• təkan, səbəb, stimul;
• fiziologiyada qeyri-iradi hərəkət;
• mexanikada hərəkət prosesində əldə olunan orta əhəmiyyətə malik qüvvə;
• elektronikada elektrik cərəyanının sürətli və qısa müddətli sıçrayışı;
• hər hansı bir hərəkəti doğuran daxili səbəb, təkan. Məsələn, yaradıcılıq impulsu. İradə impulsu.

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Əliquliyev R.. Şükürlü S., Kazımova S. Elmi fəaliyyətdə istifadə olunan terminlər. Bakı, İnformasiya Texnologiyaları, 2009, 201 s.