İnternet metaforları

İnternet metaforları internet istifadəçilərinə və tədqiqatçılarına onun müxtəlif funksiyalarını, istifadələrini və təcrübələrini başa düşmək və çatdırmaq üçün struktur təmin edir. Metaforlardan istifadənin üstünlüyü ondan ibarətdir ki, onlar fərdlərə məhdud təcrübəyə malik olduqları mücərrəd konsepsiya və ya hadisəni fəzada fiziki hərəkət kimi konkret, yaxşı başa düşülən konsepsiya ilə müqayisə edərək təsəvvür etməyə imkan verir. İnterneti təsvir etmək üçün metaforlar yarandığı gündən istifadə edilmişdir və internetin məqsədləri və parametrləri hələ də aydın olmayan bir zamanda internetin hamı tərəfindən başa düşülməsi ehtiyacından irəli gəlir. Metaforlar internet infrastrukturunun görünməzliyi və qeyri-maddi problemlərinin öhdəsindən gəlməyə və hərfi ifadələrin olmadığı linqvistik boşluqları doldurmağa kömək edir.

Magistral yollar, şəbəkələr, buludlar, matrislər, sərhədlər, dəmir yolları, dalğalar, kitabxanalar, ticarət mərkəzləri və kənd meydanları internet müzakirələrində istifadə olunan metafor nümunələridir.[1] Zaman keçdikcə bu metaforlar mədəni kommunikasiyalara daxil olub, internetin gələcək inkişafına rəhbərlik edən istifadəçilərin idrak çərçivələrini və qavrayışlarını şüuraltı şəkildə formalaşdırıb.[2] Populyar metaforlar həm də internet dizaynerlərinin niyyətlərini və ya hökumət rəsmilərinin fikirlərini əks etdirə bilər. İnternet tədqiqatçıları, məşhur metaforların internetin reallıqlarını düzgün əks etdirmədiyini müəyyən etmək üçün tez-tez yenidən nəzərdən keçirilməli olduğu ilə razılaşırlar, lakin bir çoxları hansı metaforların saxlanmalı və hansının geridə qalmalı olduğuna dair razılaşmırlar.

İcmal

[redaktə | mənbəni redaktə et]
İlk internet metaforlarından biri informasiya superşosesidir.

İnternet metaforları gələcək fəaliyyət və internetin bir fərdi və cəmiyyət səviyyəsində imkanlarının qavrayışını istiqamətləndirir.[2] İnternet metaforları mübahisəlidir və bəzən siyasi, təhsil və idraki məsələləri təqdim edə bilərlər.[3] İstehsalçı və istifadəçi, kommersiya və kommersiya olmayan maraqlar arasındakı gərginlik və məxfiliklə bağlı qeyri-müəyyənlik bütün bu metafor şəklinə təsir edir.[1]

İnformasiya superşosesi kimi ümumi internet metaforları, internetin kommunal və əlaqələndirilməsi ilə internetin kommunal və əlaqələndirilməsi aspektləri üzərində verilənlərin ötürülməsi sürətini vurğuladıqları üçün internetin reallığını adekvat şəkildə əks etdirə bilmədikləri üçün tənqid olunur.[4] Müxtəlif sahələrdən olan internet tədqiqatçıları, istifadəçi qavrayışına təsirini ortaya qoymaq üçün bir çox domenlərdə metaforların təhlili ilə məşğul olur və metaforun internetin konseptuallaşdırılması üçün hansı metaforların ən uyğun olduğunu müəyyənləşdirir. Bu araşdırmanın nəticələri, metaforların siyasi, təhsil və ticari parametrlərində tətbiq olunmalı olan məşhur bir mübahisənin diqqət mərkəzinə çevrildi, həmçinin internetin hansı aspektləri, istifadəçilərin anlayışının əhatə dairəsini məhdudlaşdıran cari metafor üçün hesablanmamışdır.[4]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Wyatt, Sally. "Danger! Metaphors at Work in Economics, Geophysiology, and the Internet" (PDF). Science, Technology, & Human Values. 29 (2). aprel 2004: 242–261. doi:10.1177/0162243903261947. 2022-05-23 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-01-10.
  2. ↑ 1 2 Jamet, Denis L. "What Do Internet Metaphors Reveal about Perception of the Internet?" (PDF). Metaphorik. 2010. May 12, 2014 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: June 23, 2014.
  3. ↑ Johnston, Rebecca. "Salvation or destruction: Metaphors of the Internet". First Monday. 18 mart 2009. doi:10.5210/fm.v14i4.2370. 2024-01-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-10.
  4. ↑ 1 2 Markham, Annette. "Metaphors Reflecting and Shaping the Reality of the Internet: Tool, Place, Way of Being" (PDF) (University of Illinois at Chicago). 2003. 2024-01-11 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-01-10.