İpəktük köpəkdilotu

İpəktük köpəkdilotu (Elmi adı - Cynoglossum holosericeum) — IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir – VU A2c + 3c. Azərbaycanın nadir, Qafqazın endemik növüdür. [1]

Qısa morfoloji təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çoxillik və ya ikiillik ot bitkisidir. Gövdəsi 40-60 sm hündürlükdədir. Kökətrafı yarpaqları çoxsaylı neştərşəkilli, 25 sm-ə qədər uzunluqda, 2-2,5 sm enindədir, itisaplaqlı, ortada yerləşən saplaqları oturaq, ağ tüklüdür. Çiçəkləri əvvəlcə başcıq çiçək qrupunda toplanır. Kasacığı 3-4 mm uzunluğunda, sıxtüklü, uzunsov, iti hissəlidir. Çiçək tacı bənövşəyi –qırmızı, 7-8 mm diametrində, qısa boruludur. Erkəkcikləri qısa saplı, tozcuqları uzunsovdur. Fındıqcası 6-7 mm uzunluğunda, yumurtavaridir. Həlqəsi yastı, ensiz, bir qədər yuxarıya qalxımış kənarlıdır, üzəri seyrək tikanlarla örtülmüşdür.[2][1]

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çiçəkləmə iyun-iyul, meyvəverməsi iyul-avqust aylarına təsadüf edir. Alp qurşaqlarında, daşlı yamaclarda Cirsium Mill. Cinsi növlərinin dominantlıq təşkil etdiyi yerlərdə rast gəlinir. Dərman bitkisidir.

Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Daşlı yamaclarda və qaya töküntülərində bitir. [3]Böyük Qafqazın Quba sahəsi və qərb hissəsidir.[4][5][6]

Sayı və tendensiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Populyasiyanın məhdud sahələrdə yayılması və mənfi iqlim təsirlərinə məruz qalması azalma tendensiyasını yaradır.

Məhdudlaşdırıcı amillər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Dəyişkən iqlim amillərinə həssaslığı, sayının azlığı areallarının ekstermal iqlim şəraitli ərazilərdə olmasıdır.[7]

Mühafizə tədbirləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xüsusi qoruma ərazilərində rezervasiyasının və növün mütəmadi monitorinqinin aparılmasının təşkil edilməsidir. Toxumla çoxalan bitki olduğundan toxumlarının yığılması vacibdir.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 "Arxivlənmiş surət". 2017-05-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-01.
  2. ↑ Azərbaycan Respublikasının Qırmızı kitabı.Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələk növləri.ıı nəşr Bakı-2013
  3. ↑ Validə M. Əlizadə, Naibə P. Mehdiyeva,Vüqar N. Kərimov, Aidə Q. İbrahimova BÖYÜK QAFQAZIN BİTKİLƏRİ (Azərbaycan) Bakı 2019
  4. ↑ Флора Азербайджан, 1957.
  5. ↑ Мехтиева Н.П., Керимов В.Н., 2007.
  6. ↑ Əsgərov A.M., 2006
  7. ↑ Məmmədov Q., Yusifov E., Xəlilov M., Kərimov V., 2012.