İqtisadi islahat

İqtisadi islahat — iqtisadi sistemin fəaliyyət tərzini dəyişdirməyə yönəlmiş hökumət siyasəti. İqtisadi islahat hüquqi tənzimləmə və ya hökumətin birbaşa təsir tədbirləri (fiskal, inzibati və s.) vasitəsilə həyata keçirilə bilər.

İqtisadi islahatların məqsədi ölkənin iqtisadi vəziyyətini, o cümlədən işsizliyin azaldılması, iqtisadi bərabərsizliyin azaldılması və ya ÜDM-in artırılması kimi məsələlərdə yaxşılaşdırmaqdır[1].

İqtisadi islahatlar müxtəlif tənzimləyici və institusional maneələrlə qarşılaşa bilər[2]. OECD baş katibi Anxel Qurria qeyd edib ki, islahatların həyata keçirilməsi asan məsələ deyil. Onların uğurla başa çatmasına mane olan bir neçə amil var. Bəzən görülməli olan tədbirlər müəyyən qruplar üçün ağrılı olur, onlar birləşərək onları əngəlləyə bilər. İslahatdan bəhrələnənləri isə kollektiv fəaliyyətə səfərbər etmək daha çətindir. İslahatların nəticələri adətən orta və uzunmüddətli perspektivdə reallaşır və seçki təqvimini nəzərə almır. İslahatın hər bir ardıcıl mərhələsi əvvəlkindən daha çətindir, çünki siz bu yolda siyasi kapital sərf edirsiniz[3][4].

Hökumətlər vaxtaşırı islahatlar proqramının (məsələn, 500 gün proqramı) hazırlanmasına mütəxəssisləri cəlb edir, lakin belə proqramın həyata keçirilməsinin forması və həcmi mövcud iqtisadi və siyasi vəziyyətlə müəyyən edilir.

Bəzi hallarda iqtisadi islahatlar ölkəyə uğur qazanmağa imkan verir. Çinin misalı tez-tez xatırlanır, çünki onun maoçu iqtisadiyyatı liberallaşdırmaq tədbirləri son onilliklərdə əhəmiyyətli artım əldə etməyə imkan verib.[5] Digər islahatlar, məsələn, SSRİ-nin dağılmasından dərhal sonra yaranmış keçid iqtisadiyyatlarında olduğu kimi, daha az aydın uğur qazanmışdır.

  1. Réformes économiques 2010 Objectif croissance: Objectif croissance. OECD Publishing. OECD. 2010. 57. ISBN 978-92-64-07999-1.
  2. Réformes économiques 2007 Objectif croissance: Objectif croissance. OECD Publishing. OECD. 2007. 187. ISBN 978-92-64-03050-3.
  3. Angel Gurría. "Address on the occasion of the handover ceremony". OECD. 2006-05-24. 2021-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-08-22.
  4. Angel Gurria. "Every single stage of reform is more difficult because you use political capital … now inaction is penalised politically". The Times of India. 2017-03-04. 2021-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-08-22.
  5. La Chine dans l'économie mondiale Réussir la réforme des entreprises en Chine. OECD Publishing. OECD. 2001. 7. ISBN 978-92-64-28771-6.