İran yasəməni
 | Bu məqaləyə hansısa kateqoriya əlavə edilməmişdir. Məqaləyə kateqoriyalar əlavə edərək töhfə verə bilərsiz. |
Qafqazda (Ermənistan) təbii arealı vardır.
| İran yasəməni | ||||
|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||
|
XƏTA: latin parametri doldurulmayıb. |
||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
|
XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT Bu parametr doldurulmayıb: latin |
||||
| ||||
Ümumi yayılması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Azərbaycanda yayılması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Zəngilanda (Mülk, Daştun kəndləri) və Had-rutda təbii halda yayılmışdır.
Statusu
[redaktə | mənbəni redaktə et]Azərbaycanın nadir bitki növüdür. CR B1ab(i,ii,iii,iv).
Bitdiyi yer
[redaktə | mənbəni redaktə et]Enliyarpaqlı meşələrin kənarında rast gəlinir.
Təbii ehtiyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Arealı geniş deyildir.
Becərilməsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Azərbaycanda təbii ehtiyatı məlum səbəblərdən dəqiq təyin edilməmişdir.
Bioloji xüsusiyyətləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Iran yasəməninin hündürlüyü birdən iki metrədək olan, şaxələnmiş budaqlı koldur. Cavan budaqları zəif tükcüklüdür. Daha iri budaqları boz və ya qonur rəngli, sallaq, nazikdir. Yarpaqları dərivari, hamar, bütöv, uzunluğu 2-4 sm-dir. Xırda yarpaqları enli-lansetvari və ya ensiz-oval formalı, eni 1 sm-ədək, bünövrəsində daralmış, yuxarısında ucu bizdir. Çiçək qrupları çoxləçəkli olub, yuxarı yan tumurcuqlardan inkişaf edir. Uzunluğu 5-10 sm, eni 5-7,5 sm, yumurtavari, şaxələnmiş nazik oxludur. Yan çiçək qrupları budaqlardan qısadır. Çiçəkləri ağ-bə¬növ¬şəyi və ya ağ rəngli, ətirlidir. Kasacığın uzunluğu təxminən 2 mm, meyvələrində iki hissəyə bölünmüşdür. Kasacığı hissələri enli-üçküncdür. Çiçək tacının borucuğu silindrik və ya zəif qıfşəkilli, uzunluğu təxminən 1 sm, çiçək tacının hissələri enli-oval və ya oval-lansetvari formalı, ucu bizdir. Meyvəsi-dörd hissəli, uclarında ensiz qanadlı, uzunluğu 1 sm-dək, diametri 0,3 sm, tünd narıncı, yuxarı hissəsində küt və ya bəzən bizdir. İran yasəməninin çiçəkləməsi mayda başlayır və iyuna qədər davam edir. İyulda-avqustda meyvə verir.
Çoxalması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Generativ və vegetativ yolla çoxalır.
Təbii ehtiyatının dəyişilməsi səbəbləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Başlıca olaraq insan fəaliyyətidir.
Becərilməsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Mədəni halda Nəbatat bağlarında park və bağlarda becərilir.
Qəbul edilmiş qoruma tədbirləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Qəbul edilmiş qoruma tədbiri yoxdur.
Zəruri qoruma tədbirləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Azərbaycanın Qırmızı Kitabı”na daxil edilməsi zəruridir.
Məlumat mənbələri
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri. Bakı: Elm, 2014, 380 səh.
http://dendrologiya.az/?page_id=112 Arxivləşdirilib 2019-11-17 at the Wayback Machine
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Деревья и кустарники. СССР. т. 5. 1960;
- Флора Азербайджана т.7. 1957;
- Azərbaycanın ağac və kolları. III cild. 1970;
- Azərbaycanın “Qırmızı” və “Yaşıl kitabları”na tövsiyə olunan bitki və bitki formasiyaları. 1996; *Azərbaycan florasının konspekti. I-III cildlər. 2005; 2006; 2008.