İriyarpaqlı mürdəşər
İriyarpaqlı mürdəşər (lat. Frangula grandifolia) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin murdarçakimilər fəsiləsinin mürdəşər cinsinə aid bitki növü.
| İriyarpaqlı mürdəşər | ||||
|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Triba: Cins: Növ: İriyarpaqlı mürdəşər |
||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
| ||||
Təbii yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycanda, İranda təbii halda yayılmışdır.
Botaniki təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hündürlüyü 5 m-dək olan, tünd boz və ya təxminən qara qabıqlı şaxələnmiş koldur. Budaqları qonur və ya sarımtıl-boz, tünd mərciməkli, çılpaqdır. Yarpaqları qısa saplaqlı, nazik, üstü tünd yaşıl, hamar, alt tərəfi açıq sarımtıl, seyrək tükcüklü, ellipsvari və ya enli ellipsvari, simmetrik olub, uzunluğu 18 sm və eni 6-10 sm-dir. Yarpaqları ucunda enli üçkünc və uzanmış bizli, bünövrəsində yumru, kənarları xırda dişli, 11-14 cüt olub, qonur, təxminən düz damarcıqlıdır. Çiçəkləri uzun çiçək saplaqlarında, çətirvari çiçək qrupunda yerləşir. Çiçəkləri 6-12 ədəd enli, uzunluğu 0,3-0,4 sm, zəngvari, tükcüklüdür. Aprel-iyunda çiçəkləyir, iyul-avqustda meyvə verir. Meyvələri bənövşəyi-qara, şarşəkillidir. Nadir relikt növdür.
Ekologiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Orta dağlıq qurşağa qədər olan sahələrdə çay sahillərinda və dərələr boyunca, enliyarpaqlı meşələrdə, açıqlıq sahələrdə, meşə çətri altında bitir. İstisevən, torpağa tələbkər növdür.
Azərbaycanda yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qusar (Samur çayı vadisi, Yuxarı Qələnxur kəndi yaxınlığında), Lənkəran (Ələzəpin, Aşağı və Yuxarı Apu kəndləri), Lerik (Siov kəndi) rayonlarında tək-tək və ya kiçik qruplarla bitir.
İstifadəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yaşıllaşdırmada tək və qrup əkinlərində canlı çəprlərin salınmasında istifadəsi məqsədyönlüdür.