Şamil Çikayev

Şamil Çikayev (oset. Джыгкайты Федыры фырт Шамил; 25 fevral 1940 – 26 may 2011, Şimali Osetiya[1]) — Sovet və Rus Osetiyalı alim, filoloq, şair və ictimai xadim. Şimali Osetiya Respublikasının xalq şairi, professor. Kosta Xetaqurov adına Şimali Osetiya-Alaniya Respublikası Dövlət Mükafatı laureatı.

Şamil Çikayev
oset. Джыгкайты Федыры фырт Шамил
Doğum tarixi 25 fevral 1940(1940-02-25)
Vəfat tarixi 26 may 2011(2011-05-26) (71 yaşında)
Vəfat yeri
Fəaliyyəti şair

Altı şeir toplusunun və üç pyesin ("Çıxarılan mələk", "Somak", "Sənəti Sem") müəllifidir.

Bioqrafiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şamil Cikayev 25 fevral 1940-cı ildə Cənubi Osetiyanın Comaq kəndində anadan olmuşdur. 1958-ci ildə ailənin altı il əvvəl köçdüyü Kambileevskoye kəndində orta məktəbi bitirir. 1964-cü ildə Cikayev Şimali Osetiya Dövlət Pedaqoji İnstitutunun Filologiya fakültəsini bitirir. Bundan sonra radio və televiziyada çalışır, eyni zamanda aspiranturada oxuyur, 1970-ci ildə namizədlik dissertasiyasını müdafiə edir.

1970-ci ildən Cikayev Şimali Osetiya Dövlət Universitetində işləyir. 1990-cı ildə osetin filologiyası və jurnalistika fakültəsinin qurulmasından sonra osetin ədəbiyyatı kafedrasının müdiri, 1996-cı ildən isə osetin ədəbi yaradıcılığı kafedrasının müdiri təyin edilir. 2001-ci ildə Cikayev Osetiya Filologiyası və Jurnalistika Fakültəsinin müdiri və 2002-ci ildə isə Osetiya Filologiyası Fakültəsinin dekanı vəzifəsini tutur[2].

2009-cu ildə Şamil Cikayev "Balalar Həccə gedəcəklər" şeirinin nəşrindən sonra qalmaqalın mərkəzinə düşür. Bir çox oxucu şeiri 2007-ci ildə Beslan xatirə məzarlığında baş verən hadisəyə şairin reaksiyası kimi qəbul edir. Sonra Çeçenistan və İnquşetiyadan olan zəvvarlar qəbiristanlıqda yerli sakinlər tərəfindən döyülür. Bəzi şahidlərin dediyinə görə, zəvvarlar qəbiristanlığı nəcislə ləkələmək üzrə idilər, digərləri isə yerli gənclərin axşam namazına hazırlaşarkən zəvvarlara beysbol çubuqları, daş və çəkiclərlə hücum etdiyini iddia edirlər. Şimali Osetiya Müsəlmanları Ruhani İdarəsi şeiri təhqiramiz və dini nifrətə səbəb olduğunu bildirərək, prokurorluğa müraciət edir. Dindirilmə zamanı Cikayev şeirində dini bir şey olmadığını, ancaq canavar vərdişlərinə həsr olunduğunu vurğulayır. Tezliklə qızının ifadəsinə görə, Cikayevə çoxsaylı təhdidlər gəlir.

26 may 2011-ci ildə Vladiqafqazın kənarında çoxsaylı bıçaq yaraları alan 71 yaşlı alim və ictimai xadim Şamil Cikayevin cəsədi tapılır . 31 mayda qətli törətməkdə şübhəli bilinən David Muraşev, xüsusi bir əməliyyat zamanı Vladiqafqazda öldürülür[3]. Təhlükəsizlik qüvvələri şübhəlini sağ ələ keçirməyi planlaşdırsalarda[4][5], o, şiddətlə müqavimət göstərərək üç təhlükəsizlik qüvvələri zabitini yaralayır[6]. Şairin öldürülməsi geniş ictimai qınağa səbəb olur[7][8]. Cinayətkarın atası oğlundan imtina etdiyini söyləyir[9].

Xatirəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

2011-ci ilin sonunda Cənubi Osetiya Prezidenti Eduard Kokoytı Şamil Çikayev adına Dövlət Mükafatının təsis edilməsi haqqında fərman imzalayır[10]. Bundan əlavə K. L. Xetaqurov adına Şimali Osetiya Dövlət Universiteti Osetiya Filologiyası Fakültəsində Çikayevin portreti açılır, auditoriyalardan şairin adı verilir və gələcəkdə fakültənin ən yaxşı müəllimlərinə onun şəxsi mükafatı verilməsi planlaşdırılır[11].

2012-ci ilin iyununda Vladiqafqaz Şöhrət Xiyabanında Ş. Çikayevin abidəsi açılır[12]. Şəhərin küçələrindən birinə onun adı verilir[13], eləcə də 2017-ci ilin dekabrında öldürülmüş şairin xatirəsinə xatirə lövhəsinin açıldığı Şimali Osetiyanın Prigorodnı rayonunun Kambileevskoye kəndindəki bir küçədə baş tutur[14].

Mixaylovskoye kəndində Mədəniyyət Evi Şamil Cikayevin adını daşıyır.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Декан госуниверситета, известный общественник убит в Северной Осетии". РИА Новости. 26 мая 2011. 2019-01-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-18.
  2. ↑ Светлана Емельянова. "В Северной Осетии убит известный народный поэт Шамиль Джигкаев". Российская газета. 26 мая 2011. 2019-01-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-18.
  3. ↑ Егор Арефьев. "Убитый в Северной Осетии боевик был радикальным исламистом". Комсомольская правда. 1 июня 2011. 2019-01-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-18.
  4. ↑ "В перестрелке во Владикавказе ранены трое сотрудников МВД". РИА Новости. 31 мая 2011. 2019-01-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-18.
  5. ↑ Заур Фарниев. "Убийца поэта погиб под оградой". Коммерсантъ. 2 июня 2011. 2013-01-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-18.
  6. ↑ Иван Юрченко. "Убийца декана Северо-Осетинского университета ликвидирован". Комсомольская правда. 31 мая 2011. 2012-01-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-18.
  7. ↑ "Осетинский омбудсмен: Призывы «старших» наказать поэта были услышаны «младшими»". Росбалт. 7 июня 2011. 2019-01-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-18.
  8. ↑ "Таймураз Мамсуров встретился с представителями республиканских СМИ". 15-Й РЕГИОН. 7 июня 2011. 2019-01-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-18.
  9. ↑ "Отец убийцы поэта Джикаева отказался от сына и призвал молодежь не вставать на путь радикального ислама". Интерфакс. 9 июня 2011. 2019-01-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-18.
  10. ↑ "Указ Об учреждении Государственной премии имени Шамиля Джигкаева". osinform.org. 8 декабря 2011. 2019-01-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-18.
  11. ↑ Залина Губурова. "В СОГУ установили портрет Шамилю Джикаеву и назвали в честь него аудиторию". 15-Й РЕГИОН. 16 декабря 2011. 2019-01-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-18.
  12. ↑ "На Аллее Славы открыли памятник Шамилю Джикаеву". Официальный сайт администрации г. Беслана. 25 июня 2012. 2012-10-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-18.
  13. ↑ Томирис Алборова. "В Северной Осетии дети-сироты получили ключи от новых квартир". Информационно-аналитический портал «Кавказ сегодня». 30 декабря 2016. 2019-01-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-18.
  14. ↑ Нино Гудушаури. "В Пригородном районе появилась улица имени известного осетинского поэта Шамиля Джикаева". 15-Й РЕГИОН. 17 декабря 2017. 2019-01-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-18.