Abşeron qabanı

Abşeron qabanı[1][2] (lat. Sus apscheronicus), həmçinin və ya Abşeron donuzu[3][4] və ya Binəqədi donuzu[3] — müasir Şərqi Cənubi Qafqaz ərazisində orta pleystosen dövründə yaşamış çöl donuzunun nəsli kəsilmiş növü.[5] Qalıqlar Azərbaycanın Binəqədi yaşayış məntəqəsi yaxınlığında dördüncü dövr çöküntülərində aşkar edilmişdir.[6]

Abşeron qabanı
Elmi təsnifat
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır.
???:
Abşeron qabanı
Beynəlxalq elmi adı
  • Sus apscheronicus

Xarakteristikası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bu növ qaban yeni endemik növə aiddir. Şərqi Asiya zolaqlı donuzlar (Sus vittatus) qrupu ilə çox oxşarlıqlara malik olsa da, bir sıra özünəməxsus xüsusiyyətlərə malikdir. Xüsusilə, bu növ olduqca böyük bullae ossae[alm.] ilə seçilir. Gözyaşı sümüyünün kvadrata yaxın forması var (uzunluğun eninə nisbəti – 0,75).[3]

Abşeron çöl qabanının kəllə sümüyündə alveolun kökündə nisbi qalınlıq göstəricisi (yuxarı-aşağı diametrin ön-arxaya nisbəti) 66,6, digər çöl donuzlarının kəllələrində isə (Sus cristatus, Sus vittatus, Sus scrofa nigripes, Sus scrofa attila) 75 ilə 81,8 arasında dəyişir. Həmçinin, Abşeron qabanının Sus scrofa kəllələrindəki yuxarı köpək dişləri ilə müqayisədə yuxarı köpəyin aşağı səthində daha kəskin və daha aydın uzununa yivlər və qabırğalar vardır.[7] Abşeron qabanının iki alt çənəsindəki dişlər qorunmamışdır.[1] Burçak-Abramoviç və Cəfərovun fikrinə görə, Abşeron qabanının kəllə quruluşunda indikilərdən heç bir əsas fərqi yox idi, lakin onun gözyaşardıcı sümükləri müasir Sus scrofa və Sus vittatus üçün xarakterik olan aralıq formada idi. və eşitmə kapsulları çox aşağıya uzanan silindrlər görünüşünə sahib idi.[8]

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Бурчак-Абрамович, Джафаров, 1965. səh. 27
  2. ↑ Верещагин Н. К., Колбутов А. Д. Остатки животных на мустьерской стоянке под Сталинградом и стратиграфическое положение палеолитического слоя // Труды Зоологического института Академии наук СССР . ХХІІ. М.: Издательство Академии наук СССР. 1957. 48.
  3. ↑ 1 2 3 Ализаде, 1951. səh. 26
  4. ↑ Верещагин Н. К., Колбутов А. Д. Остатки животных на мустьерской стоянке под Сталинградом и стратиграфическое положение палеолитического слоя // Труды Зоологического института Академии наук СССР . ХХІІ. М.: Издательство Академии наук СССР. 1957. 48.
  5. ↑ Верещагин Н. К., Колбутов А. Д. Остатки животных на мустьерской стоянке под Сталинградом и стратиграфическое положение палеолитического слоя // Труды Зоологического института Академии наук СССР . ХХІІ. М.: Издательство Академии наук СССР. 1957. 48.
  6. ↑ Бурчак-Абрамович, Джафаров, 1965. səh. 24
  7. ↑ Бурчак-Абрамович, Джафаров, 1965. səh. 29
  8. ↑ Верещагин Н. К., Колбутов А. Д. Остатки животных на мустьерской стоянке под Сталинградом и стратиграфическое положение палеолитического слоя // Труды Зоологического института Академии наук СССР . ХХІІ. М.: Издательство Академии наук СССР. 1957. 48.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Бурчак-Абрамович Н. И., Джафаров Р. Д. Sus apscheronicus sp. nova в составе бинагадинской фауны // Известия АН Азерб. ССР. № 6. Б.: Издательство Академии наук Азербайджанской ССР. 1946. 26–37.
  • Бурчак-Абрамович Н. И., Джафаров Р. Д. Остатки дикого кабана из Бинагадинских Кировых отложений (Апшерон) // Труды естественноисторического музея (1–2). Б.: Издательство Академии наук Азербайджанской ССР. 1948. 76–136.
  • Животный мир Азербайджана. Б.: Издательство Академии наук Азербайджанской ССР. Ред. коллегия: А. Н. Ализаде и др. 1951. 117–118.
  • Бурчак-Абрамович Н. И., Джафаров Р. Д. О нахождении вида Sus apsheronicus в четвертичных отложениях Апшерона // Изв. АН Азерб. ССР, сер. геол. - геогр. наук. № 2. Б.: Издательство Академии наук Азербайджанской ССР. 1965. 19–30.