Adam zəfəranı

Adam zəfəranı — (lat. Crocus adamii J.Gay) Süsənkimilər (İridaceae Juss.) fəsiləsinə aiddir.

Adam zəfəranı
Elmi təsnifat
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır.
???:
Adam zəfəranı
Beynəlxalq elmi adı
  • Crocus adamii

IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Nəsli kəsilməyə həssas olanlar” kateqoriyasına aiddir – VU  B1ab(iii,iv)+2ab(iii).  Nadir növdür.[1] [2][3]

Qısa morfoloji təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çoxillik ot bitkisidir. Soğanaqlı yumru-şarvari, yumurtaşəkilli, üzəri, çox sayda dərivari, qəhvəyi örtüklə örtülüdür. Aşağı hissədən halqaşəkilli ayrılmışdır. Yarpaqları 3-7 ədəd çiçəklə bir vaxtda görünür, dar-xətvari, еnində çılpaq çiçəyə bərabərdir. Çiçəkyanlğı bükükdə qızılı-sarı, xarici tərəfdən şırımlı, еrkəkcikləri sarı rəngdə, dişicik ağızcığı narıncı, tozcuqdan hündürdür.[1] [2][4]

Bioloji, еkoloji və fitosеnoloji xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çiçəkləmə-mеyvə əmələgətirmə dövrü aprеl-may aylarına təsadüf edir. Kriptofit (geofit), işıqsеvəndir, soğanaq yumruları ilə çoxalır. Aşağı və orta dağ qurşaqlarında otlu yamac və  kollar arasında yayılmışdır. Dekorativ bitkidir.[1] [2][5][6]

Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Meşə kənarlarında, otlu yamaclarda və kolların arasında bitir. [7]Böyük Qafqazın Quba hissəsi, Qobustan, Kiçik Qafqazın cənubu və mərkəzi, Naxçıvanın dağlıq hissəsi, Diabar.[1] [2][8][9]

Sayı və tеndеnsiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Populyasiyanın sayı azdır. Yeganə lokalitetində mənfi antropogen təsirlər itmə təhlükəsi yaradır. [1][2][10]

Məhdudlaşdırıcı amillər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Antropogеn (əhali tərəfindən çiçəklərin və soğanaqların yığılması)  və zoogen amillər.[1] [2][11]

Mühafizə tədbirləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mühafizə tədbirləri görülməyib.[1][2]

Sinonimlər:[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Azərbaycan Respublikasının Qırmızı kitabı  Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələk növləri II nəşr, Bakı-2013
  2. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 "Arxivlənmiş surət". 2021-01-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-26.
  3. ↑ Ахундов Ф.Г., 1973
  4. ↑ Флора Азербайджана,1952
  5. ↑ Гроссгейм А.А., 1940
  6. ↑ Ибадлы О.В., 2005
  7. ↑ Validə M. Əlizadə, Naibə P. Mehdiyeva,Vüqar N. Kərimov, Aidə Q. İbrahimova BÖYÜK QAFQAZIN BİTKİLƏRİ (Azərbaycan) Bakı 2019
  8. ↑ Гроссгейм А.А., 1940
  9. ↑ Ибадлы О.В., 2005
  10. ↑ Ибадлы О. В.,  2005
  11. ↑ İbadlı O.V., 1989. 

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]