Adi və ya üçtikanlı lələk

Təbii yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yer kürəsinin mülayim iqlim qurşaqlarında, Şimali Amerikanın mərkəzi hissələrində təbii halda yayılmışdır. Buna “şeytanağacı” da deyilir.

Botaniki təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hündürlüyü 40 m, gövdəsinin diametri 1 m olan ağacdır. Gövdə qabığı tünd qonur və ya qaraya çalan rəngdədir, budaqların və zoğların tikanları adətən üçuclu, uzunluğu 10 sm-ə çatır, gövdə tikanları çoxşaxəli və iti, uzunluğu 40-50 sm-ə qədərdir. Yarpaqlar 20 sm uzunluqda, növbəli, cütlələkvari və ya ikiqat cütlələkvaridir. Yarpaqaltlığı xırda, 10-15 cüt, yumurtavari və ya uzunsov-oval formalıdır. Yarpaqcıqları kənarlarından yarımdairəvi, dilimli və ya tamkənarlıdır. Çiçəkləri iki və bircinsli, yaşılımtıl, 7sm-ə qədər uzunluğunda salxımlarda yerləşmişdir. Kasacıq və tac yarpaqlar zərif tüklüdür. Kasacıq borusu qabarıq, 3-5 ensiz dilimlidir. Ləçəklər 3-5-dir. Erkəkcikləri 6-10, sərbəstdir. Erkəkcik telləri tüklü, tozluqlar isə yaşıldır. Yumurtalıq oturan, qısa sütuncuqludur. Yumurtacıq 2-dir. Paxlalar iri, 50 sm uzunluqda və 3-4 sm enində, yastı, sallaq, dərivari, kənarlardan haşiyəli, tünd qonur, qəhvəyidir. May-iyun aylarında çiçəkləyir, meyvəsi sentyabr-noyabr aylarında yetişir. Toxum, pöhrə və qələmlərlə çoxaldılır.

Ekologiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Quraqlığadavamlı, işıq və istisevəndir, torpağa az tələbkar, zəif şoran torpaqlarda yaxşı bitir.

Azərbaycanda yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Abşeron, Lənkəran, Şamaxı və Qobustanda rast gəlinir.

İstifadəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Toxumlarından kofe hazırlanır. Magistral yolların ətrafının yaşıllaşdırmasında istifadəsi məqsədyönlüdür.

Məlumat mənbələri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri. Bakı: Elm. Azərbaycanın ağac və kolları. III cild. 1970; Azərbaycanın “Qırmızı” və “Yaşıl Кitabları”na tövsiyə olunan bitki və bitki formasiyaları. 1996; Azərbaycan florasının konspekti. I-III cildlər. 2005; 2006; 2008.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. “Azərbaycan dendraflorasi” III cild, Baki, “Elm”, 2016, 400 səh.