Afife Jalə
Afife Jalə (türk. Afife Jale 1902, Kadıköy, İstanbul ili[1] – 24 iyul 1941, İstanbul) — Türkiyədəki ilk müsəlman teatr aktrisası olaraq bilinən türk teatr aktrisası.
| Afife Jalə | |
|---|---|
| türk. Afife Jale | |
 | |
| Doğum tarixi | 1902 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 24 iyul 1941 |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | aktrisa, teatr aktrisası |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bioqrafiyası
[redaktə | mənbəni redaktə et]Afife Jalə 1902-ci ildə İstanbulda Hidayət bəy və Methiye xanımın ailəsində anadan olmuşdur[2]. Ondan başqa ailədə bir qızı Behiye xanım və bir oğlu Salah bəy də vardı.
Karyerası
[redaktə | mənbəni redaktə et]Afife qızlar üçün nəzərdə tutulan İstanbul Sənaye Məktəbində oxuyur. Ancaq onun arzusu aktrisa olmaq olur. O dövrdə Osmanlı İmperiyasında Türk Müsəlman qadınları Daxili İşlər Nazirliyinin əmri ilə səhnədə oynaya bilməzdilər. Aktrisalar yalnız yunan, erməni və ya yəhudi əsilli qeyri-müsəlman qadınlar ola bilərdi.
Afifenin atası qızının teatr karyerasına qarşı idi. Atasına itaətsizlik edən Afife valideynlərinin evindən qaçır və yeni qurulan Darülbedayi konservatoriyasında stajor işçisi olaraq çalışır. O dövrdə konservatoriyada müsəlman qadınlara aktrisa peşəsi öyrətmək üçün kurslar açılırdı. Onların yalnız qadın tamaşaçılar üçün oynayacaqdılar[3]. Teatr təhsili aldıqdan sonra Afife, Hüseyn Suatın Yamalar teatr tamaşasında "Emel" rolunda səhnədə debüt edir. Bu zaman erməni aktrisa Eliza Binemejiyan xaricə gedir və "Emel" rolu boş qalır. Səhnədə Afife özünə Jalə adını götürür. O vaxtdan bəri bu adla tanınır. Kadiköydəki Apollo Teatrında çıxış edən Afife Jalə tarixdəki ilk müsəlman türk aktrisası olur. Teatr rəhbərliyinə 1921-ci ildə onun işdən çıxarılmasına səbəb olan müsəlman qadınlar üçün məhdudiyyətlər barədə xəbərdarlıq edilir[2][3][4]. Sonra fərqli adlar altında bir sıra digər teatr səhnələrində rol oynayır.
İşini itirən Jalə çətin maddi vəziyyətə düşür və xəstəliklər kəskin baş ağrısı ilə müşahidə olunur. Jale həkiminin ona əsaslanan dərmanları təyin etməsindən sonra morfindən asılı olur.
1923-cü ildə Türkiyə Cümhuriyyətinin qurucusu Atatürk müsəlman qadınlara qadağalar məsələsini qaldırır. Qadağanın qaldırılması Afifeni teatra qaytarır. Lakin onun narkotikə asılılığı əbəs deyildi və vəziyyətini pisləşdirdi, nəticədə yenidən səhnəni tərk etməyə məcbur olur.
Ailə həyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Səhnədən çıxdıqdan sonra Afife Jale tamamilə yoxsulluq içərisində yaşayır. 1928-ci ildə musiqiçi Selahattin Pınar (1902-1960) ilə tanış olur. 1929-cu ildə onlar evlənirlər. Onlar İstanbulun Fateh rayonunda bir mənzildə yaşamağa başlayırlar. Ancaq evlilik uzun sürmür və 1935-ci ildə cütlük boşanır. Afifenin narkotik asılılığı boşanmaya da təsir edir[4].
Boşandıqdan sonra Jalə narkomaniyadan müalicə üçün Bakırköy Psixiatriya Xəstəxanasına düşür. Son illərini orada keçirir. Afife Jalə 24 iyul 1941-ci ildə vəfat edir[4].
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 Afife Jale Kimdir?.
- ↑ 1 2 Yalçın, Soner. "Kokain tutkusunun yok ettiği ünlü karı koca". Hürriyet. 2007-06-24. 2013-07-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-05-20.
- ↑ 1 2 "Afife Jale" (türk). İstanbul Kadın Müzesi. 2016-05-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-05-21.
- ↑ 1 2 3 "Afife dans ediyor". Hürriyet (Turkish). 1998-12-12. 2013-06-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-05-21.