Arıs
Arıs — Qazaxıstanın Türkistan vilayətində şəhər (1956-cı ilə qədər — qəsəbə). Çimkent aqlomerasiyasının bir hissəsidir.
| Arıs | |||
|---|---|---|---|
| Арыс | |||
 | |||
|
|||
| 42°25′46″ şm. e. 68°48′16″ ş. u. | |||
| Ölkə | |||
| Tarixi və coğrafiyası | |||
| Əsası qoyulub | 1900 | ||
| Saat qurşağı | |||
| Əhalisi | |||
| Əhalisi |
|
||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||
| Poçt indeksi | 160100 | ||
| Digər | |||
| turkistan-aris.gov.kz | |||
|
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Arıs, 1900-cü ildə Orenburq-Daşkənd dəmir yolu xəttindəki bir stansiya olaraq quruldu. 1901–1904-cü illərdə inşa edilmiş dəmir yolu stansiyasının binasında İmperator II Nikolayın monoqramları hələ də qorunub saxlanılır.
2009-cu ilin mart ayında "Kazarsenal" QHT-də baş verən partlayış nəticəsində 3 nəfər öldü[2]. 26 iyun 2014-cü ildə silah sursat məhv edildiyi yerdə barıt partladı və nəticədə 2 nəfər öldü[2]. 2015-ci ilin noyabr ayında tullantıların məhv edilməsi zamanı zibilxanada partlayıcı işə düşdü. Nəticədə 1 nəfər (texnoloq) öldü[2].
24 iyun 2019-cu il tarixində hərbi hissənin ərazisində partlayış baş verdi[3][4], yaxınlıqdakı binalar şok dalğasından ziyan gördü. Şəhərin bütün əhalisi (40.000 nəfərdən çox) təxliyə edildi[5][6]. 4 nəfər öldü[7][8], 89 nəfər xəstəxanaya yerləşdirildi.
Əhalisi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Milli etnik tərkibi (2019-cu ilin əvvəlində)[9]:
Qazaxlar — 71.542 nəfər. (% 96,35) Ruslar — 1 705 nəfər. (2.30%) Özbəklər — 229 nəfər. (0.31%) Azərbaycanlılar — 174 nəfər. (0,23%) Tatarlar — 252 nəfər. (0.34%) Farslar — 169 nəfər. (0,23%) digərləri — 181 nəfər. (0.24%)
cəmi — 74,252 nəfər. (100.00%)
İqtisadiyyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Şəhərin ən böyük müəssisələri dəmir yolu nəqliyyatı müəssisələridir. Dəmir yolu sənayesinə xidmət edən təmir və lokomotiv müəssisələri Arys stansiyasının ərazisində cəmlənmişdir (şpallar emprenye zavodu, təmir və lokomotiv depoları, yol müəssisələri və s.)
Kənd təsərrüfatı istehsalının əsas istiqamətləri ət, süd istehsalı, xam pambıq, tərəvəz və bostan məhsulları yetişdirməkdir. 2005-ci ildə Arys şəhərinin inkişaf proqramı qəbul edildi. Şəhər iqtisadiyyatı orta müddətli sosial-iqtisadi inkişaf planına uyğun olaraq inkişaf edir.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ http://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT305821.
- ↑ 1 2 3 "4 взрыва за 10 лет. Хроника ЧП в Арыси: 24 июня 2019, 14:35 - новости на Tengrinews.kz". 2019-06-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-10.
- ↑ "Взрыв произошел на территории воинской части в Туркестанской области". inbusiness.kz. 24.06.2019. 2019-06-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-10.
- ↑ "Мощный взрыв произошел в Арыси". 2019-06-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-10.
- ↑ "Взрыв произошел на территории воинской части в Туркестанской области". inbusiness.kz. 24.06.2019. 2019-06-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-10.
- ↑ "Мощный взрыв произошел в Арыси". 2019-06-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-10.
- ↑ "Взрыв произошел на территории воинской части в Туркестанской области". inbusiness.kz. 24.06.2019. 2019-06-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-10.
- ↑ "Мощный взрыв произошел в Арыси". 2019-06-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-10.
- ↑ "Численность населения Республики Казахстан по полу в разрезе областей, городов, районов, районных центров и поселков на начало 2019 года". Комитет по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан. 2020-06-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-13.