Asiya şirkəti
Asiya şirkəti (dan. Asiatisk Kompagni) — XVIII əsrdə Hindistan və Çin ilə ticarət etmək üçün qurulan Danimarka ticarət şirkəti[1].
| Asiya şirkəti | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Təsis tarixi | 1730 |
| Baş qərargahın yeri | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Rəs. P. Tom-Petersen (1888)
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Asiya şirkəti 1732-ci ildə (digər mənbələrə görə — 1730-cu ildə) əsasən çürümüş Danimarka Şərqi Hindistan Şirkətinin keçmiş səhmdarları tərəfindən quruldu və krallıq imtiyazına görə, Hind Okeanı bölgəsində və Çində yerləşən ölkələrlə ticarətdə inhisar aldı[2].
Təşkilati olaraq şirkət ən böyük səhmdarları Kopenhagen tacirləri olan bir səhmdar cəmiyyətdi. Şirkətin nizamnamə kapitalı 100 min riksdalerdən ibarət idi və hər biri 250 riksdalerin 400 səhminə bölündü[3].
Şirkət 1732-dən 1807-ci ilə qədər inkişaf etmişdir. O dövrdə Kopenhagen Şərqi Hindistan və Çin ticarəti üçün böyük bir mərkəz idi və Danimarka Avropa hərbi münaqişələri zamanı bitərəf qaldıqda şirkət əhəmiyyətli mənfəət əldə etdi. 1734-1745-ci illər arasında Danimarkaya 9,1 milyon Riksdaler dəyərində mal idxal edildi. Bu illər ərzində Şərqi Hindistana 15, Çinə 17 gəmi göndərildi və 1746 - 1765 arasında onların sayı müvafiq olaraq 27 və 38 gəmiyə yüksəldi[4].
1772-ci ildə imtiyazın bitməsindən sonra Şərqi Hindistan ilə ticarət sərbəst hala gəldi, lakin şirkətə 20 il müddətinə bu bölgəyə gəmi göndərən şəxslərdən müəyyən miqdarda haqq alma hüququ verildi. 1777-ci ildə şirkət Şərqi Hindistan mülklərini Danimarka dövlətinə verdi və səylərini Çindən çay idxalına cəmləşdirdi.
1807-ci ildə İngiltərə ilə müharibənin başlaması şirkətin ticarətinə düzəlməz ziyan vurdu. Tamamlandıqdan sonra bir neçə ekspedisiya təşkil etdi, lakin nəticələrini vermədilər. 1844-cü ildə şirkətin imtiyazı ləğv edildi və Çinlə ticarət bütün Danimarkalılar üçün pulsuz oldu.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Glamann, Kristof. "The Danish Asiatic Company, 1732–;1772". Scandinavian Economic History Review. 8 (2). 1960: 109–149. doi:10.1080/03585522.1960.10411426.
- ↑ Royal Danish Naval Museum - Skibregister
- ↑ Record card for Fyen
- ↑ Record card for Den Gloende
Sitatlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Knud Klem: Skibsbyggeriet i Danmark og Hertugdømmerne i 1700-årene; Bind I, København 1985; ISBN 87-88646-14-9
- Knud Klem: "Den danske Ostindie- og Kinahandel" (Handels- og Søfartsmuseets Årbog 1943; s. 72-102)
- Royal Danish Naval Museum website for Database > Avancerede > Set Skibstype to "Handelsskib" and Datering to appropriate dates> Søg (This works only if the language is set to Danish)
- Royal Danish Naval Museum - List of Danish Warships
- Royal Danish Naval Museum - Skibregister for individual ships record cards where they exist.
Xarici keçidlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]
- At the Altar of Capitalism – Calvinist merchants in the Danish Asiatic Company in the 18th century
- The list of ships has been roughly copied from the Danish wikipedia article da:Asiatisk Kompagni where inline references can be found