Ay hesabı

Ay hesabı və ya dəhşətli hesab — normal hesab qaydalarına əsaslanmayan, sadəcə vurma və toplama əməllərinin olduğu hesab sistemi.

Toplama[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ay hesabında toplama alt-alta şəkildə yerinə yetirilir. Ədədlərin mərtəbə dəyərlərindən ən böyük olanı götürülür. Məsələn:
     ${\displaystyle 17}$
${\displaystyle +}$ ${\displaystyle 25}$
${\displaystyle =27}$
Bu hesab əməlində hər iki ədədin təklik mərtəbəsinin dəyərləri müqayisə edilir. 17-in təklik mərtəbəsi 7, 25-in isə 5-dir. Cəmin təklik mərtəbəsinə böyük olan 7 yazılır. Sonra isə onluq mərtəbəsinə keçilir. ${\displaystyle 1<2}$ olduğu üçün cəmin onluq mərtəbəsinə 2 yazılır və cəm 27 olur.

Vurma[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vurma əməlini yerinə yetirərkən toplamanın əksinə olaraq mərtəbə dəyərlərindən kiçik olan götürülür. Məsələn:

       ${\displaystyle 17}$
    ${\displaystyle *25}$

---

       ${\displaystyle 15}$
${\displaystyle +12}$

---

    ${\displaystyle 125}$

Əvvəlcə ikinci ədədin təklik mərtəbəsi birinci ədədin mərtəbələrinə sıra ilə vurulur, sonra isə eyni əməl ikinci ədədin onluqlar mərtəbəsinə də tətbiq edilir. Sonra isə alınan ədədlər ay hesabı qaydası ilə toplanılır.

Sadə ədədlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ay hesabında sadə ədədlər sonu doqquzla bitən ədədlərdir, çünki digər ədədləri 9 ilə hasil şəklində göstərmək olar. Məsələn ${\displaystyle 7}$ ədədi sadə ədəd deyil, çünki ${\displaystyle 7*8=7}$ şəklində yazıla bilər. Lakin bütün 9 ilə bitən ədədləri sadə ədəd götürmək doğru olmaz. ${\displaystyle 9}$ ədədi də sadə ədəd sayılmır, çünki onun bir vuruğu var. Həmçinin ${\displaystyle 119}$ ədədi də sadə ədəd deyil.
${\displaystyle 19*19=19+110=119}$
Hesab əməlindən görürük ki, 119 ədədi 19-un kvadratıdır.^[1]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

1. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2022-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-08-17.