Bürküt Ana - türk mifologiyasında qartal tanrı. Burkut (Merküt, Markut, Mörküt, Börkit, Börköt, Bürgid) Ana olaraq da xatırlanar. Monqollar isə Bürgüd Ece və ya Bürged Ece deyərlər. Bundan başqa Qartal Ana və saxa dilinde Xotoy Ene olaraq da bilinər. Şamanları yer üzünə gətirmişdir. Şaman olacaq bir uşağın ruhu bir qartal tərəfindən udulur. Bu qartal günəşli bir bölgəyə köçür. Bu çəmənliyin ortasında qırmızı bir şam ilə quru bir qayın vardır. Qartal yumurtasını bu ağaclardan birinin təpəsinə buraxar. Bir müddət sonra yumurta çatlayar və içindən bir uşaq çıxır, ağacın altında olan bir beşiyi düşər. Buryatların ilk samanı Bürked adını daşıyır. İstədiyi zaman rahatlıqla o biri dünyaya keçə bilir. Bəzi türk tayfaları qartaldan törəndiklərinə inanarlar. Yaxşı şamanlar qırmızı şam üzərindəki qırmızı yumurtadan, pis olanlar isə qara qayın üzərindəki qara yumurtadan çıxarlar. Bu qartal bütün ömrü boyu o samanı qoruyar və köməkçi olar. Bu quş o qədər böyükdür ki, ay onun sol qanadını, günəş də sol qanadını ancaq bağlayar. Sibir inanclarına görə Tanrı insanlara kömək etməsi üçün qartalı göndərmişdir. İnsanlar onun dilini anlamayınca da bir qartal Tanrının əmri ilə bir ağacın altında yatan qadını hamilə buraxar və onun uşağı şaman olar. Bürküt (Merküt) quşu şamana özündən keçərək etdiyi səfərdə yoldaşlıq edər. Uğu/Ügü: Bayquş, Tomurtka/Toğurtak: Ağacdələn, Laklağan/Laklagu: Leylək, Sandugaç/Sanduğaç: Bülbül, Toygar/Turgay: Tarlaquşu, Galu/Galagun: Qaz kimi digər quş növləri də əfsanə və nağıllarda tez-tez keçən canlılardır.
(Bur / Mur) kökündən törəmişdir. Örtmək mənalarını ehtiva edən bürümək, burğu sözləri ilə eyni kökdən törəmişdir. Qartal deməkdir. Büreg sözü monqolcada qaranlıq deməkdir və Bürkütler çox vaxt qara rəngli olaraq izah edilir. Qartal üçün istifadə edilən qaraquş təbiri bunun ən gözəl nümunəsidir. Bur (Burh) sözü əlaqəsi də əhəmiyyətlidir. Bur, yaxşı ruh deməkdir.