Bibliya mətnşünaslığı – Bibliyanın mətnlərini tədqiq edən elm. Həmçinin "Bibliya tənqidi" adlanır. Bibliya mətnşünaslığının zərurəti, orijinal əlyazmalarının bizim günümüzə qədər qorunub-saxlanmamasından qaynaqlanır. Əlimizdə orijinal mətnin minlərlə qədim surətləri və tərcümələri vardır. Qədim zamanlarda mətbəə olmadığından mətnin təkrar-təkrar üzü köçürülürdü. Bunun nəticəsində əlyazmaların müxtəlif versiyaları mövcuddur.
Bibliya mətnşünaslığının vəfizəsi Əhdi-Ətiqin və Əhdi-Cədidin orijinal mətnini mümkün qədər dəqiq bərpa etmək, habelə bu mətnin ötürülməsi və tərcümələrinin tarixini tədqiq etməkdir.
Müasir Bibliya mətnşünaslığı qədim mətnlərin fərqli versiyalarından ən etibarlı olanını seçmək məqsədilə aşağıda qeyd olunan bir sıra prinsiplərə riayət etməkdədir:
Əhdi-Cədidin mətn tənqidinin ilk banilərindən Yohann Albrext Bengel[1] (1687-1752) və Yohann Solomon Zemler[2] (1725-1791) kimi alman alimlərin adlarını çəkmək olar. Bengel Əhdi-Cədidin bir çox nəşr və əlyazmalarını tədqiq və təsnif edib, Bibliya mətnşünaslığına tənqid aparatını gətirib. Zemler Bengelin işini davam etdirib. Zemlerin şagirdi alman tədqiqatçısı Yohann Yaqob Qrisbax (1745-1812) ilə mətn tənqidi yeni səviyyəyə çıxmışdır.
Əhdi-Ətiqin mətn tənqidində XIX və XX əsrlərdə kəşf edilmiş qədim əlyazmaların mühüm yeri vardır. Sina yunan kodeksi və Qumran tumarları kimi kəşflər Bibliya mətnlərinin təsnifatına və tarixinin qoyulmasına yardım etmişdir. XIX və XX əsrlərdə Bibliyanın "tənqid nəşrləri", yəni qədim əlyazmalardakı mühüm fərq və variantları əks etdirən mətnlər çıxıb. Hazırda "Biblia Hebraica" nəşri[3] etibarlı bir "tənqid nəşri" kimi qəbul edilməkdədir.
Bibliyanın qədim əlyazmalarının fərqli variantlarının olması xristianların Bibliyanın Allah tərəfindən qorunub-saxlandığı inancına xələl vermir. Hələ eramızın III əsrində xristian müəllimləri Origen və Antakyalı Lukian cüzi xətaların və müxtəlif versiyaların Bibliyanın əsas ideyasını və təlimlərini dəyişdirmədiyini qeyd ediblər. Müasir Kilsənin qənaətincə, Müqəddəs Yazıların orijinal əlyazmalarının qorunub-saxlanmaması gerçəkliyi faciə deyildir. Bibliyanın üzünü köçürənlərin zəhməti sayəsində bu gün əlimizdə olan əlyazmaların tədqiqi göstərir ki, əhəmiyyətsiz fərqlərə baxmayaraq, Müqəddəs Kəlamın "ruhu" və mənası əlyazmaların hamısında eynidir.