Bir El Qutt yazıları
Bir El Qutt yazıları (gürc. ბირ ელ ყუტის წარწერები) — Yerusəlimdən 6 km cənub-şərqdə, Betlehəmdən 2 km şimalda yerləşən Bir El Qutt ərazisindəki Gürcü monastırında[1] 1952-ci ildə[2] aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı arxeoloq Virgilio Kanio Korbo tərəfindən aşkarlanmış gürcü yazılarının Asomtavruli xətti ilə gürcü dilində yazılmış kitabələrdir. Gürcü kitabələri mozaik döşəmədə aşkarlanmışdır.[3][4][5] Kitabələrdən ikisi 430-cu, biri isə 532-ci ilə aiddir.[6][7]
| Bir El Qutt yazıları | |
|---|---|
| gürc. ბირ ელ ყუტის წარწერები | |
 Birinci yazı | |
| Material | mozaika |
| Yazı | gürcü yazıları ilə gürcü dilində yazılmış kitabə |
| Yaranıb |
430 (iki kitabə) 532 (üçüncü kitabə) |
| Kəşf edilib | Virgilio Kanio Korbo |
| Tarixi | 1952 |
| Saxlanılır | Studium Biblicum Franciscanum, Yerusəlim |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Kitabələrin aşkarlandığı monastırın əsası gürcü şahzadəsi və filosofu Pyotr İber tərəfindən qoyulmuşdur. Kitabələrdən birində onun və atasının adı çəkilir.[8][9] Digər kitabədə isə Pyotrun babası olduğu güman edilən Bakur İberin adı çəkilir.[10]
2015-ci ildən ilk iki kitabə gürcü dilinin ən qədim yazılı nüsxələri kimi qəbul edilir. Birinci və üçüncü kitabə hazırda Yerusəlimdəki Studium Biblicum Franciscanum muzeyində saxlanılır.[11] İber Bakurun adının çəkildiyi ikinci kitabə isə itirilmiş hesab olunur.[12]
Yazılar
[redaktə | mənbəni redaktə et]I kitabə
[redaktə | mənbəni redaktə et]
|
ႣႠ ႻႭჃႻ ႤႭჃႪႬႨ Ⴋ |
|
- Tərcüməsi: "İsa Məsih, Bakur, Griormizd və onun varislərini hifz etsin."
- Tarixi: 430-cu il
II kitabə
[redaktə | mənbəni redaktə et]|
|
ႼႫႨႣႠႭ ႧႤႭႣႭႰ Ⴄ ႫႠႰ Ⴌ ႣႠ ႡႭჃ |
|
- Tərcüməsi: "Müqəddəs Teodor, Maruan və Burzeni hifz etsin, Amen."
- Tarixi: 430-cu il
III kitabə
[redaktə | mənbəni redaktə et].jpg)
|
|
ႸႤႼႤႥႬႨႧႠ Ⴕ ჁႱႨႧႠ ႣႠ Ⴋ ႤႭႾႤႡႨႧႠ ႼႫႨႣႨႱႠ ႣႠ Ⴇ ႤჂႱႨႧႠ |
|
- Tərcüməsi: "İsa Məsih və Müqəddəs Teodorun köməyi ilə, Tanrı, Abba Antoni və bu mozaikanı yaradan İosianı, onun valideynlərini hifz etsin, Amen."
- Tarixi: 532-ci il
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Khurtsilava, p. 57
- ↑ Khurtsilava, p. 56
- ↑ Gideon Avni, The Byzantine-Islamic Transition in Palestine: An Archaeological Approach, p. 149, Oxford University Press, 2014
- ↑ Dairat Al-Athar al-Ammah, Annual of the Department of Antiquities, p. 78
- ↑ Michael Avi-Yonah, Ephraim Stern, Encyclopedia of Archaeological Excavations in the Holy Land, V. 3, pp. 879-882
- ↑ Hewitt, p. 4
- ↑ Khurtsilava, p. 58
- ↑ Louis Leloir, Corpus Scriptorum Christianorum Orientalium, p. 71, Secrétariat du Corpus SCO, 1976
- ↑ Glen Warren Bowersock, Peter Brown, Oleg Grabar, Late Antiquity: A Guide to the Postclassical World, p. 466
- ↑ Khurtsilava, p. 59
- ↑ Monachesimo Arxivləşdirilib 2014-11-09 at the Wayback Machine Studium Biblicum Franciscanum
- ↑ Khurtsilava, p. 61
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Hewitt, B.G. (1995). Georgian: A Structural Reference Grammar. John Benjamins Publishing. ISBN 978-90-272-3802-3.
- Khurtsilava, Besik (2014). https://drive.google.com/file/d/1jvWE4dBhMpY68SpuImW16-qVWdF8llKq/view?usp=drivesdk Arxivləşdirilib 2019-04-08 at the Wayback Machine
- Wachtang Djobadze, Materials for the study of Georgian monasteries in the Western environs of Antioch on the Orontes, Volume 48; Volume 372, Corpussco, 1976
- Gürcüstan Sovet Ensiklopediyası, Volume. 7, pp. 651–652, Tbilisi, 1984
- Giorgi Tsereteli, The oldest Georgian inscriptions from Palestine, Tbilisi, 1960
- Le Destin de la Géorgie, Revue de Karthvélologie, 1961, p. 115
- Chachanidze, V., Peter the Iberian and the archaeological excavations of Georgian monastery in Jerusalem, Tbilisi, 1974