Cümə məscidi (Sabunçu)

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Cümə məscidi.

Sabunçu Cümə məscidi — Azərbaycanda Sabunçu qəsəbəsində yerləşən XIX əsrə aid yerli əhəmiyyətli tarix-memarlıq abidəsi, məscid.

Cümə məscidi
Ölkə  Azərbaycan
Şəhər Bakı Bakı
Yerləşir Sabunçu, Əfəndiyev küçəsi 22
Sifarişçi Əli bəy Aşurbəyov
Tikilmə tarixi 1886
İstinad nöm.3218
ƏhəmiyyətiYerli əhəmiyyətli
BölməMemarlıq abidələri

Məscid, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.

Haqqında

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sabunçu Cümə məscidi qəsəbənin qədim hissəsində 1897-ci ildə Əli bəy Aşurbəyov tərəfindən tikdirilib.[1]

Azərbaycanda sovet işğalından sonra rəsmi olaraq 1928-ci ildən dinlə mübarizəyə başladılar. Həmin ilin dekabrında Azərbaycan KP MK-i bir çox məscid, kilsə və sinaqoqları maarifləndirici istiqamətlərdə istifadə üçün klubların balansına verdi. Əgər 1917-ci ildə Azərbaycanda 3.000 məscid var idisə 1927-ci ildə bu rəqəm 1.700, 1933-cü ildə isə 17 idi.[2] Sabunçu Cümə məscidi də bu dövrdə ibadətə bağlanıb. 1992-ci ilə qədər məscidin binasından anbar və müxtəlif təyinatlı sex kimi istifadə ediblər. Bu dövrdə məscidin binasında 2 dəfə yanğın da baş verib.[1]

Azərbaycan müstəqilliyini yenidən bərpa etdikdən sonra 1992-ci ildə məscidin fəaliyyəti bərpa edilib.[3] Məscid, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.[4]

Memarlığı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Cümə məscidi iki mərtəbədən ibarət olub. Birinci mərtəbədəki sütunların qalınlığı 2,5 metrdir və sal daşlardan tikilib. Sütunlar 12 ədəd tağla bir-biri ilə birləşib. İbadət zalının iç sahəsi 16x19 metr, yonulmuş sal daşlardan hörülmüş divarların qalınlığı isə 1 metrdir.[1] Mehrabı məscidin mərkəz hissəsindədir və hündürlüyü 5 metrdir. Məscidin yerdən günbəzədək hündürlüyü 10 metrdir. Günbəzin diametri isə 6 metrdir.[1] Məscidin sahəsi 500 kvadrat metrdir.[5]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 Azərbaycan Respublikası Məscidlərinin Ensiklopediyası (PDF) (az.). Bakı: Beynəlxalq Əlhuda. 2001. səh. 56. ISBN 964-8121-59-1. 2021-07-23 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
  2. ↑ Arif Yunusov. Ислам в Азербайджане (PDF). Bakı: Zaman. 2004. səh. 78. ISBN 9952-8052-0-9. 2023-07-05 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-14.
  3. ↑ "Bakı şəhəri Sabunçu qəsəbəsi Cümə məscidi". sirat.az. 2021-10-29. 2023-05-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-03.
  4. ↑ "Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust Tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmişdir" (PDF) (az.). mct.gov.az. 2001-08-02. 2021-07-07 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-14.
  5. ↑ "Sabunçu rayonu ərazisində mövcud olan məscidlər haqqında məlumat". sabunchu-ih.gov.az. İstifadə tarixi: 2024-09-03.