Daur durnası

Daur durnası (lat. Grus vipio) — Durna cinsinə aid olan quş növü. Bu növ durnalar Şərqi Asiya ərazisində yayılmışdır. Nadir növ sayılır. Ornitoloqların hesablamalarına görə onların sayı 4900–5300 başdır. Beynəlxalq və yerli qanunlarla qorunur.

Daur durnası
Grus Vipio (Aqua Zoo).jpg
Elmi təsnifat
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır.
???:
Daur durnası
Beynəlxalq elmi adı

Təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Quşun uzunluğu 190 sm, çəkisi 5,6 kq. Ayağında çəhrayı nöqtələr və boynunda az zolaqlar olan yeganə durna növüdür. Göz ətrafında qırmızı həlqə vardır. Erkək və dişi fərdlər arasında kəskin fərqlər olmasada erkəklər nisbətən iri olur.

Cavan fərdlərin baş və boyun nahiyələri pas rəngində olur. Qanad və quyruq lələkləri isə tünd bozdur.

  • Grus vipio -Birmingham Nature Centre, Cannon Hill Park, England-8a.jpg
  • Grus vipio -Columbus Zoo, Ohio, USA -drinking-8a.jpg
  • Grus vipio -Netherlands -zoo -8a.jpg
  • Grus vipio (White-naped Crane) at Saijo,Ehime.jpg

Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bu növ durnalar Asiya qitəsində yayılmışdır. Onların təbii arealı Dauriya adlı tarixi bölgədir. Dairiyaya Çinin şimal-şərqi, Monqolustanın şimal-şərqi, Rusiyanın cənub-şəq bölgələroi daxildir.

Qış dönəmində 2000 başdan ibarət bir dəstə Şimali və Cənubi Korteyanın demillitarizasiya olunmuş zonasına uçurlar[3][4]. Bundan əlavə 300 başdan ibarət olan kiçik bir qrup isə Yaponiyada yerləşən İdzumi gölü ətrafına köç edir. Hətta bir dəfə bu quşlara Tayvanda belə radt gəlinmişdir[5]. 3000 başdan ibarət qərb populyasiyası Çinin Yansızı və Xuanxe çayları hövzəsinə miqrasiya edirlər[6][7]

Əvəllər Daur durnalarınıbn sayı indikindən dəfələrlə çox olmuşdur. Areal baxımından da geniş ərzidə yayılmışlar. Xüsusi ilə İkinci Dünya müharibəsi və Koreya müharibələri sayının azalmasında böyük təsir göstərmişdir[8][9]

Çoxalması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Daur durnaları yetkinliyə 3–4 yaşlarında çatırlar. Monoqamdırlar. Yəni Çütlüklər ömürlərinin sonlarına qədər birgə yaşayırlar.

Dişi adətən iki yumurta qoyur. Nadir hallarda bir ola bilir. Əgər balalar müəyyən səbəbdən tələf olarsa Dişi ikinci dəfə yumutlayıb qırt yata bilər. Yumurtalar 9,45×5,43 sm ölçüyə malik olurlar[10]. İnkubasiya dövrü 28–32 gündür. Balalar 70–75 gündən sonra uça bilirlər.

  • Grus Vipio 2birds.jpg
  • Grus vipio at the Bronx Zoo 006.jpg
  • Grus vipio -Columbus Zoo, Powell, Ohio, USA -egg-8a.jpg
  • Grus vipio 2.jpg
  • Grus vipio at the Bronx Zoo 009.jpg

Qidalanması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Daur durnaları həy şeylə qidalanırlar. Qıdalarına bataqlıq bitkiləri, düyü, buğda, qarğıdalı, molyusklar, suda-quruda yaşayanlar, balıqlar və kiçik gəmiricilər daxildir.

Təhlükə və qorunma[redaktə | mənbəni redaktə et]

Növ hazırda qorunur. Rusiyanın Qırmızı kitabına daxil edilmişdir. Son zamanlar ümumi götürdükdə saylarında artım müşahidə edilsə də bəzi atreallarda say baxımından azalma müşahidə edilir.

Onların sayına təsir göstərən amillər onların yayılma areallarındakı torpaqların əkinə cəlbi, su hövzələrində su anbarlarının inşası ilə geniş qamışlıqların suyun altında qalması, dambaların inşası və sairdir. Digər təhlükə isə Cənubi Koreya ilə Çimali Koreya arasında başlaya biləcək istənilən münaqişədir.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ IOC World Bird List. Version 7.2. 2017. doi:10.14344/IOC.ML.7.2
  2. ↑ IOC World Bird List Version 7.3. 2017. doi:10.14344/IOC.ML.7.3
  3. ↑ Higuchi, H., Ozaki, K., Golovushkin, K., Goroshko, O., Krever, V., Minton, J., Ueta, M., Andronov, V., Ilyashenko, V., Kanmuri, N., and Archibald, G. 1994. The migration routes and important rest sites of cranes satellite tracked from south-central Russia. The Future of Cranes and Wetlands:15–25.
  4. ↑ Kaliher, F. 1993. Population and distribution of wintering and migratory cranes in South Korea, Winter 1992–93. Unpubl. rept. to ICF. 41 pp.
  5. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2006-10-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-12.
  6. ↑ Yang Ruoli, Xu Jie, and Su Liying. 1991. The distribution and migration of the White-naped Crane. Forest Res. 4(3):253–256.
  7. ↑ Harris, J. T., Goroshko, O., Labutin, Y., Degtyarev, A., Germogenov, N., Zhao, J., Zeng, N., and Higuchi, H. 1995. Results of Chinese-Russian-American investigation of cranes wintering at Poyang Lake Nature Reserve, China. Cranes and Storks of the Amur Basin:57–72.
  8. ↑ Flint, V. 1978. Strategy and tactics for the conservation of rare birds. Priroda 756 (8):14–29.
  9. ↑ Won, P. O. 1981. Status and conservation of cranes wintering in Korea. Crane Research Around the World:61–65.
  10. ↑ "Searchable Ornithological Research Archive" (PDF). 2010-06-09 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-12.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]