Dayna dolabı

Dayna dolabının Latviya Milli Kitabxanasında yerləşən orijinalı

Dayna dolabı (latış. Dainu skapis‎) — dayna adlı Latviya xalq mahnılarının kartotekası olan dolab, onu Latviya folklorşünası Krişyanis Baron toplamışdır.[1] Hündürlüyü 160 sm, eni - 66 sm, dərinliyi - 42 sm. 1880-ci ildə Moskvada Baronun çertyojlarına əsasən düzəldilmişdir. Dolabın hazırlanmasının səbəbi o idi ki, Baron artıq kolleksiyanı papiros kağızı qutusunda saxlaya bilmirdi.[2]

Dolab iki hissədən ibarətdir.[2] Hər ikisində 35 qutu var, hansının ki hər birində 20 bölmə var, bölmələr isə hər biri 3 × 11 sm ölçüdə olmaqla 150-200 kağız vərəqdən ibarətdir. Dolabın alt hissəsində arxiv materialları (məktublar, adlar cədvəli) olan üç iri qutu var.[2] Dolabda ümumilikdə 268 815 vərəq saxlanılır ki, onların üstündə 4-8 sətirli daynalar və həmçinin digər mətnlər (tapmacalar, atalar sözü) yazılıb.[3]

Krişyanis Baron vəfat etdikdən sonra dolab onun Riqadaki qohumlarının evində saxlanılırdı, 1941-ci ildə onu Latviya folklor əsərlərinin saxlanılan yerə köçürtdülər, 1946-cı ildə Latviya SSR Elmlər Akademiyasının Ədəbiyyat, Folklor və İncəsənət İnstitutuna apardılar, 1998-ci ildə Latviya Universitetinin Ədəbiyyat, Folklor və İncəsənət İnstitutuna köçürüldü, 2014-cü ildə Latviya Milli Kitabxanasının yeni binasında yerləşdirildi.[4]

Dayna dolabının iki nüsxəsi var: biri Riqadaki Krişyanis Baron muzeyində, digəri isə Rusiyanın Belqorod vilayətinin Muxouderovka kəndində. İkincisi keçmiş mülkədar İvan Stankeviçin malikanəsindədir, Baron burada müəllim işləmişdir və Latviya xalq mahnılarını toplamağa başlamışdır.[3][5]

1997-ci ildə kartotekada olan dayna əsərlərinin rəqəmsallaşdırılmasına başlandı, 2002-ci ildən etibarən rəsmi saytında tam olaraq İnternetdə yerləşdirilib.

2001-ci ildə Dayna dolabı dünya əhəmiyyətli mədəniyyət sərvəti kimi tanındı və YUNESKO-nun "Dünyanın yaddaşı" proqramının siyahısına daxil edildi.[6]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Latvijas enciklopēdija. Том 2-й. Рига: Valērija Belokoņa izdevniecība.
  2. ↑ 1 2 3 "«Несгораемый шкаф» для дайн" (rus). www.grani.lv. 2021-05-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-09-15.
  3. ↑ 1 2 "Dainu skapis". www.atmina.unesco.lv. 2020-02-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-12-10.
  4. ↑ "Literatūra / Diena". www.diena.lv. 2016-12-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-12-10.
  5. ↑ "«100 символов культуры»: латышские дайны" (rus). rus.lsm.lv. 2020-08-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-09-15.
  6. ↑ "Par Dainu skapi : Dainu Skapis. Latvju dainas, tautasdziesmas, dziesmas". www.dainuskapis.lv. 2017-02-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-12-10.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]