Diferensial ödəniş

Diferensial ödəniş (DÖ) — maliyyə institutu tərəfindən yaradılmış kreditin ödənilməsi sxemini istifadə edilən ödəniş növü.^[1] Annuitet ödənişlərindən əsas fərq ondan ibarətdir ki, zaman keçdikcə ödəniş məbləği də azalır. Kredit orqanına diferensiallaşdırılmış ödənişdə ödəniləcək məbləğ demək olar sabitdir. Diferensiallaşdırılmış ödəniş məbləğində faiz hissəsi əvvəlcə yüksək olur, daha sonra kredit üzrə əsas borcdan asılı olduğundan minimuma düşür.

Diferensiallaşdırılmış ödənişlərin hesablanması üçün istifadə olunan əsas düstur formaya malikdir:^[2]

${\displaystyle DP={\frac {S}{n}}+OD\ast {\frac {i}{k}}}$

burada

• DP — diferensial ödəniş
• S — ilkin kredit məbləğidir
• OD — DP-nin hesablanması tarixinə kredit borcunun qalığı
• i — mütləq ifadədə illik faiz dərəcəsidir (7% üçün 0,07).
• k — bir il ərzində faiz dövrlərinin sayıdır
• n — bütün kredit müddəti üzrə faiz dövrlərinin sayıdır

Birinci müddət S/n — hər faiz dövründə (adətən bir ay) kreditin əsas borcundan ödənilən məbləğdir.

Diferensial ödənişlərin faiz şəklində kredit üzrə ümumi artıq ödənişini arifmetik irəliləyiş düsturunu istifadə etməklə hesablanır^[3]

${\displaystyle P={\frac {r}{100}}*A*{\frac {n+1}{2}}}$

burada

• P — artıq ödəniş
• r — fərdi kredit şərtləri ilə razılaşdırılmış faiz dərəcəsi, misal - 12%
• A — ilkin kredit məbləğidir
• n — faiz dövrlərinin sayı

Bu düstur təxmini artıq ödənişi hesablamaq üçün uyğundur. Dəqiq artıq ödənişini, ödəniş tarixləri və faiz dövründəki günlərin sayı nəzərə alınmaqla hər bir bank tərəfindən fərqli şəkildə müəyyən edilir.

Müqayisə üçün biz gözlənilən kredit parametrlərindən (məbləğ, dərəcə, müddət) istifadə edirik, lakin annuitet ödəmə sxemi ilə

• Differensiallaşdırılmış ödənişdə, bərabər kredit şərtlərində, əsas borcun (kredit orqanının) ödənilməsi üçün məbləğ annuitet ödənişindən çox olduğundan, əsas borc ilkin olaraq daha tez azalır. Ona görə də daha az faiz hesablanacaq ki, bu da borcalan üçün daha sərfəlidir.^[4]
• Annuitet krediti ilə eyni tarixlərlə kreditin tam erkən ödənilməsi üçün məbləğ daha az olacaq. Borcalana krediti tamamilə bağlamaq üçün daha az vəsait lazımdır.
• İpoteka krediti zamanı icbari sığorta ödənişlərinin məbləği daha az olacaq, çünki bu, kredit üzrə qalıqdan asılıdır.

Borcalan üçün ilkin kredit ödənişi yüksəkdir. Eyni şərtlərdə annuitet hesablanarkən alınan ödənişdən də çoxdur. Aylıq ödəniş yüksəkdirsə, borc alanın gəliri krediti ödəməyə kifayət etməyə bilər. Buna görə də kreditdən imtina edilə bilər.

Ödənişin özü borcalan üçün daha az əlverişlidir,^[5] çünki o, hər zaman fərqlidir və yadda saxlamaq mümkün deyil. Hər dəfə nə qədər ödəməli olduğunuzu başa düşmək üçün əlinizdə bir cədvəl olmalıdır.