Diplomatik hüquq

Diplomatik hüquq — bu daimi və müvəqqəti diplomatik nümayəndəlikləri tənzimləyən beynəlxalq hüquq sahəsidir. Diplomatik hüququn əsas anlayışı dövlət toxunulmazlığından irəli gələn diplomatik toxunulmazlıqdır.[1] Diplomatik hüququn əsas elementləri diplomatik personalın toxunulmazlığı, diplomatik nümayəndəliyin və onun ərazisinin toxunulmazlığı, habelə diplomatik yazışmaların və diplomatik göndərişlərin təhlükəsizliyidir. O, həm də beynəlxalq adət-ənənələrin hamılıqla qəbul edilmiş prinsipidir və ölkələr arasında praktiklik kimi qəbul edilir. Diplomatik hüquq çox vaxt dövlətlər tərəfindən ciddi şəkildə tətbiq edilir, çünki o, qarşılıqlılıq əsasında fəaliyyət göstərir. Məsələn, bir ölkə başqa ölkədən diplomatlarını qovubsa, o zaman onun diplomatlarının da digər ölkədən qovulma ehtimalı var.

Diplomatik toxunulmazlıq

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Diplomatik hüququn ən əsas qaydası diplomatik agentin şəxsiyyətinin toxunulmaz olmasıdır. Göndərən dövlətin yurisdiksiyasından heç bir toxunulmazlıq olmasa da, diplomatlar saxlanıla və ya həbs edilə bilməz.[2] Diplomatın törətdiyi iddia edilən cinayətlərə görə qəbul edən dövlətin yeganə çıxış yolu onu persona non qrata elan etməkdir. Bu da adətən diplomatın dövlət ərazisini tərk etməli olması deməkdir.[3] Məsələn, 1999-cu ildə Rusiyanın Vaşinqtondakı səfirliyinin attaşesi Dövlət Departamentini dinlədiyi iddiasına görə persona non-qrata elan edilib. Diplomatik agentlər də daxil olmaqla, beynəlxalq səviyyədə qorunan şəxslərə qarşı cinayətlərin qarşısının alınması və cəzalandırılması haqqında BMT Konvensiyası 1973-cü ildə qəbul edilib. O, üzv dövlətlərdən diplomatlara qarşı hücumları daxili qanunvericilikdə cinayət hesab etməyi tələb edir və onları cinayətkarları təhvil verməyə və ya təqib etməyə məcbur edir. Lakin müstəsna hallarda diplomat özünümüdafiə və ya insan həyatının müdafiəsi üçün həbs oluna bilər. Diplomatların şəxsi iqamətgahı, sənədləri, yazışmaları və əmlakı da toxunulmazdır.[4]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ A proper documentation that would have ensured that the crate could not be inspected was not provided, and the crate was not labeled as a diplomatic baggage, as required by Article 27(4) of the 1961 Vienna Convention on Diplomatic Relations.Adeoye Akinsanya. "The Dikko Affair and Anglo-Nigerian Relations". The International and Comparative Law Quarterly. 34 (3). July 1985: 602–609. doi:10.1093/iclqaj/34.3.602. JSTOR 759313., p. 602. "Mr. Umaru Dikko (Abduction)". Hansard. Hansard#In the United Kingdom. 6 July 1984. İstifadə tarixi: 2008-10-06.
  2. ↑ Article 30, Vienna Convention on Diplomatic Relations.
  3. ↑ Articles 31(4), Vienna Convention on Diplomatic Relations.
  4. ↑ Articles 30(1), (2), Vienna Convention on Diplomatic Relations.