Viki
Lüğətlər
Redaktor
Futbolun tarixi
Bu məqaləni
vikiləşdirmək
lazımdır.
Lütfən, məqaləni
ümumvikipediya
və
redaktə qaydalarına
uyğun şəkildə tərtib edin.
Bu məqalədə
bəzi məlumatlarının mənbəsi
göstərilməmişdir
.
Daha ətraflı məlumat üçün
məqalənin müzakirə səhifəsinə
baxa və məqaləyə uyğun formada
mənbələr əlavə edib
Vikipediyanı zənginləşdirə bilərsiniz.
Mündəricat
1
Tarixöncəsi (e.ə 7000- b.e.1200)
2
Orta Əsrlər (1200-1863)
3
Yeni Dövr (1863-2014)
3.1
İbtidai futbol (1863-1904)
3.2
Müasirləşmə(1904-1950)
3.3
Ən yeni futbol(1950-2014)
Tarixöncəsi (e.ə 7000- b.e.1200)
[
redaktə
|
mənbəni redaktə et
]
E.ə 7000 - İlk top oyunları meydana çıxdı.
E.ə. III əsr -
Çində
futbola bənzər "Tsutsyu" oyunu yarandı.
E.ə. 100 -
Yunanıstanda
"Episkires" oyunu ortaya çıxdı.
600 - Kiotoda futbola bənzər "Kemani" oyunun yaradılması.
X əsr - Türklərin "Təpük" oyununu oynamağa başladı.
1170 -
İngiltərə
arxivləri ilk dəfə futbol oyunundan bəhs etdi.
Orta Əsrlər (1200-1863)
[
redaktə
|
mənbəni redaktə et
]
1314 13 aprel -
İngiltərə
kralı II Edvard
Londonda
futbolu qadağan etdi.
1365 - İngiltərə kralı III Eduard futbolu qadağan etdi.
1389 -
İngiltərə
kralı III Riçard futbola qadağa qoydu.
1409 -
İngiltərədə
futbol oynayan hər şəxs 20 pens ödəməli və 6 günlük həpsə girməli idi.
1424 -
Şotlandiya
kralı Ceyms futbolu qadağan etdi.
XVI əsr - Florensiya şəhərində "Calcio Fiorentina" oyunu yarandı.
XVII əsr -
İngiltərə
kralı II Karl`ın "Calcio" futbolunu
İtaliyadan
İngiltərəyə
gətirdi.
1526 -
İngiltərə
kralı VIII Henri futbol ayaqqabısı sifariş etdi.
1535 -
Oksford Universitetində
futbol
qadağan edildi.
1574 - Kembric Universitetində futbol qadağan edildi.
1739 - Florensiyada son rəsmi futbol oyunu keçirildi.
1747 - Eton Kol Universitetində futbol qadağan edildi.
1749 - Vestminster Universitetində futbol qadağan edildi.
1819 - Hakimlər meydanın qırağında oyunu idarə etməyə başladı.
1823 - Futbolun reqbidən ayrılması.
1830 - İlk dəfə hakimlər meydanda görsənməyə başladı.
1835 - London küçələrində futbol oynamağa qadağa qoyuldu.
1841 - Topun kürə şəklində olması qəbul olundu.
1848 - "Kembric Qanunları"nın yaradıldı.
1848 - İlk dəfə 1-i tribunada, 2-si meydanda 3 hakimdən istifadə edilməyə başlandı.
1855 - İngilislər ilk dəfə Almaniyada futbol oynadı.
1857 24 oktyabr - Dünyada ilk futbol klubu - "Şeffild" klubunun yaradıldı.
1860 26 avqust - İlk derbi - "Şeffild" - "Hallam" oyunu baş tutdu.
1862 - Günümüzə qədər dayanan ən qədim klub - "Nots Kauinti" quruldu.
1862 - "Trinq Qanunları" yaradıldı.
Yeni Dövr (1863-2014)
[
redaktə
|
mənbəni redaktə et
]
İbtidai futbol (1863-1904)
[
redaktə
|
mənbəni redaktə et
]
1863
- Dünyada ilk futbol qurumu - İngiltərə Futbol Asassosiyasının yaradıldı.
1865
- Ofsayd qərarı qeyri-rəsmi qəbul olundu.
1867
- Futbol ilk dəfə Avropadan kənarda - Argentinada, ingilis dəmiryolçuları tərəfindən oynandı.
1867
12 fevral
- Dünyanın ilk futbol turniri - Youdan kuboku başladı.
1867
5 mart
- Bremeyl Leyn stadionunda Youdan kubokunun finalı keçirildi: Hallam çempion, Norfolk ikinci oldu.
1868
1 fevral
- İkinci ən qədim turnir - Kramvel Kuboku başladı.
1868
15 fevral
- Kramvel Kubokunun finalı keçirildi: "Şeffild Yunayted" birinci, Qarrik ikinci oldu.
1869
- Əllə oynamağa qadağa qoyuldu.
1870
- İngilislər futbolu Portuqaliyaya gətirdi.
1870
5 mart
- Kenninqton Oval stadionunda ilk beynəlxalq oyun - İngiltərə - Şotlandiya (0:0) oyunu keçirildi.
1870
20 iyul
- Londonda keçirilən iclasda Villiam Alkok FA Kuboku məsələsini ortaya atdı.
1871
- Qapıçıya meydanın istənilən yerində əllə oynamağa icazə verildi.
1871
- "Royal Encineyers" klubu tərəfindən futbola "qapıçı", "driblinq", "pas oyunu" terminləri daxil oldu.
1871
- İngiltərə kubokunun başladı.
1872
- FA-nin üzvlərinin sayı 15-ə çatdı.
1872
- Futbol meydanın standart ölçüləri qəbul olundu.
1873
13 mart
- Şotlandiya Futbol Federasiyası quruldu.
1874
- İlk baldırqoruyucular yaradıldı.
1874
10 fevral
- İFA hakimlərə oyunçuları meydandan qovmaq ixtiyarı verdi.
1874
21 mart
- Şotlandiya kubokunun ilk finalı - "Kuinz Park" - "Klayders" (2:0) oyunu keçirildi.
1875
- Uels Futbol Federasiyası quruldu.
1875
- Qapıya üst dirəyin qoyulması və topa başla zərbə endirməyə icazə verilməsi qərara alındı.
1875
- İngilislər futbolu Türkiyəyə - Selanik`ə gətirdi.
1876
- Oyunlar iki hissə şəklində keçirilməyə başlandı.
1876
- Künc zərbələrinin yaradıldı.
1878
- Hakimlər fitdən istifadə etməyə başladı.
1878
14 oktyabr
- Dünyada ilk işıqlandırma sistemi Şeffild Birliyi tərəfindən Şeffild şəhərindəki "Bremeyl Leyn" stadionunda quraşdırıldı.
1879
- Qlazqodan Daven`ə futbolçu gəlməsi ilə peşəkarlığın əsası qoyuldu.
1881
- FA-nin üzvlərinin sayı 128-ə çatdı (80-i cənub, 41-i şimal, 6-sı şotland, 1-i avstraliya)
1882
- Futbol qaydalarını dəyişmək hüququna malik "İnternational Board" yaradıldı.
1882
- Qapılarda tordan istifadə edilməyə başlanıldı.
1883
- Aut`un əllə atılması başlandı.
1884
- İngiltərə, Şotlandiya, Uels və Şm.İrlandiyanın qatılımı ilə ilk milli yarış "Vətən çempionatı" ("Home Championship") başladı.
1885
- İngiltərədə peşəkar futbol yaradıldı.
1886
- Ofsaydin tədbiqi qərara alındı.
1888
13 mart
- Londonun "Anderson" otelində Villiam MakQreqor liqa təklif etdi.
1888
17 aprel
- İngiltərənin 12 klubu "Mançestr Royal" otelində toplaşaraq ilk milli liqa yaratmaq qərarını verdilər.
1888
8 sentyabr
- İngiltərə çempionatının başladı.
1889
- Hollandiya və Danimarkada futbol federasiyaları yaradıldı.
1890
- Şotlandiya çempionatı başladı.
1890
- Hakimlər meydana çıxmağa başladı.
1891
- Penalti yaradıldı.
1892
- İngiltərədə 2-ci Liqa yaradıldı.
1893
- C.Amerikada ilk futbol federasiyası Argentinada quruldu.
1895
- İngiltərədə qadınlararası ilk oyunun keçirilməsi.
1896
- Futbol Yay Olimpiya Oyunlarının programına qeyri-rəsmi salındı.
1896
16 mart
- İngiltərə Uelsə 9:1 qalib gəldi.
1898
8 may
- "Cenoa" ilk İtaliya çempionu oldu.
1899
- Futbolun 90 dəqiqə davam etməsi qəbul olundu.
1899
8 yanvar
- "Frayburq" Cənubi Almaniya çempionu oldu.
1899
20 mart
- "Sürix" ilk İsveçrə çempionu oldu.
1900
28 yanvar
- Almaniya Futbol Federasiyası Lipzinq şəhərində quruldu.
1901
- "Şeffild Yunayted" - "Tottenhem" oyununu 110802 nəfər izlədi.
1901
16 may
- Cənubi Amerikada ilk rəsmi oyun - Uruqvay - Argentina (2:3) keçirildi.
1902
- İngiltərədən başqa ilk beynəlxalq oyun - Avstriya - Macarıstan (5:0) oyunu keçirildi.
1903
- Top - fərqinin tədbiqi qərara alındı.
Müasirləşmə(1904-1950)
[
redaktə
|
mənbəni redaktə et
]
1904 - FİFA quruldu.
1906 - Qitələrarası ilk oyun - CAR - Braziliya (5:0) oyunu keçirildi.
1907 - Futbolçunun öz yarısahasında ofsayda düşməməsi qərara alındı.
1908 - Futbol Yay Olimpiya Oyunlarının proqramına salındı.
1913 - Qapıçıya ancaq cərimə meydanında əllə oynamasına qərar verildi.
1927 - Kornerdən birbaşa qapıya zərbə endirməyə icazə verildi.
1930 - Dünya çempionatı başladı.
Ən yeni futbol(1950-2014)
[
redaktə
|
mənbəni redaktə et
]
1991 - Hakimlər ilk dəfə başqa rəngdə forma geyməyə başladı.
1994 - Süni örtüklü meydanda rəsmi oyunların keçirilməsinə icazə verildi.