Hirkan pırkalı
İranda təbii arealı vardır.
| Hirkan pırkalı | ||||
|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||
|
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Hirkan pırkalı |
||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
| ||||
Ümumi yayılması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Azərbaycanda yayılması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Lerik, Lənkəran, Masallı ilə Yardımlı arasında olan Viləşçay vadisində, Yuxarı Qarabağda və Daşaltı meşələrində rast gəlinir.
Statusu
[redaktə | mənbəni redaktə et]Nəsli kəsilmək təhlükəsində olan relikt növdür. CR A1ab; B1bc (iii,iv).
Bitdiyi yer
[redaktə | mənbəni redaktə et]Enliyarpaqlı meşələrin alt yarusunda daha çox rast gəlinir.
Təbii ehtiyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Arealı geniş deyildir.
Bioloji xüsusiyyətləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Həmişəyaşıl, yarpaqları növbəli düzülüşlü, ağac və ya koldur. İki və ya birevli bitkidir. Budaqlarının qabığı ağımtıl-bozdur, zoğları qonurumtuldur, qısa tüklüdür. Yarpaqları 2-7 sm uzunluqda, 1-3 sm enində olur, həmişəyaşıl, dərivarı, üstdən tünd yaşıl, parlaq, kənarları oyuqdişlidir. Damarların toru yarpağın üst hissəsində aydın nəzərə çarpır, yan damarlar 4-6 cütdür. Yarpaq saplaqları qısa olub, 5–6 mm uzunluqdadır. Çiçəkləri bir və ya ikicinsli, xırda, yaşılımtıl-ağ, 4-5 üzvlüdür. Yumurtalığı üst, 4-5, çox yuvalıdır. Meyvəsi 2-4 (bəzən 9) çəyirdəkli olub, bərk və yağlıdır. Meyvəsi qırmızıdır, 7–9 mm uzunluğunda, 6–7 mm enindədir. Çəyirdəkləri ensiz, güclü görünən qabırğacıqlı və yan tərəfdən tillidir. May ayında çiçəkləyir, sentyabr-oktyabrda meyvəsi yetişir.
Çoxalması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Təbiətdə əsasən vegetativ yolla çoxalır.
Təbii ehtiyatının dəyişilməsi səbəbləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Başlıca olaraq insan fəaliyyəti və toxum keyfiyyətinin aşağı olmasdır.
Becərilməsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Mədəni halda becərilir.
Qəbul edilmiş qoruma tədbirləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Azərbaycanın "Qırmızı kitabı"na daxil edilmiş, milli park və dövlət qoruqlarında qorunur.
Zəruri qoruma tədbirləri:
[redaktə | mənbəni redaktə et]Yasaqlıqların yaradılması vacibdir.
Həmçinin bax
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Деревья и кустарники СССР. Т.4. 1958.;
- Флора Азербайджана. т.6.1955;
- Azəraycanın ağac və kolları. III cild. 1970;
- Azərbaycan florasının konspekti. I-III cildlər.2005;2006;2008;
- Azərbaycanın nadir və nəsli kəsilməkdə olan oduncaqlı bitkilərinin in sutu və ex situ şəraitində bioekoloji xüsusiyyətlərinin reproduksiyasının və repatriasiyasının elmi əsasları, b.e.d. alimlik dərəcəsi almaq üçün dissertasiya. Bakı. 2011
Məlumat mənbəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri. Bakı: Elm, 2014, 380 səh.
http://dendrologiya.az/?page_id=112 Arxivləşdirilib 2019-11-17 at the Wayback Machine