Külcə
Qulca (uyğ. غۇلجا /Ғулҗа, qaz. قۇلجا /Құлжа), yaxud Külcə və ya İnin (çin. sadə. 伊宁, pinyin: Yíníng) — Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonunda qəza, şəhər.
| Şəhər | |
| Külcə | |
|---|---|
| çin. sadə. 伊宁, pinyin: Yíníng | |
 | |
| 43°55′ şm. e. 81°19′ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 ÇXR |
| Region | Sintszyan |
| Prefektura | İli-Qazax |
| Mer | Seyfəddin Yimu Hoto |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Yaşayış məntəqəsi statuslu | 1952 |
| Sahəsi | 521 km² |
| İqlimi | Yarımsəhra |
| Saat qurşağı | UTC+6 , yayda UTC+7 |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 345 nəfər (2015) |
| Sıxlığı | 860 nəf./km² |
| Milli tərkibi | Uyğur, dunqan, qazax |
| Rəsmi dili | Çin dili |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Telefon kodu | +86 (0)999 |
| Poçt indeksi | 835000 |
| Nəqliyyat kodu | 新F |
| Digər | |
| yining.gov.cn | |
|
| |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Göytürk xaqanlığı dönəmində dağüstü yaylalardan biri Külcə adlanırdı.
Hindistan istiqamətində Qerman və Robert Şlaqintveyt qardaşları bu ərəfədə Mərkəzi Asiyaya doğru irələləməkdə idilər. Onlar Təkla-Məkan səhrasının cənubunda yerləşən Xotana qədər gələ bilsələr də Yarkəndə çata bilmədilər.
1865-ci ildə V.Q.Djonson Xotanda on altı gün qalmaqla şəhərin coğrafi koordinatlarını müəyyən etdi. Hindistan topoqrafiya idarəsinin nümayəndəsi Mirzə Şudça Amu-Dəryaya çatır, Çakmak-Kul gölünü aşkar etdikdən sonra Qaşqar istiqamət götürür. Xeyuord həmin ildə Pişəvərdən Yarkəndə daxil olarkən Qaraqaş Yarkənd-Dərya çaylarının ümumi axınını müəyyən etməyə nail oldu.
Səyyahlar 1890-cu ildən sonrakı dövrdə Monqolustan, Tibet və Çin Türkistanında daha böyük nailiyyətlər əldə etdilər. Prejevalski istisna olmaqla ilk əvvəllər Tibet yaylasına şimaldan daxil olmaq müvəffəqiyyətsizliyə uğrasa da sonrakı ekspedisiyalar uğurla nəticələndi. Lakin Çin Türkistanının öyrənilməsində ingilis tədqiqatçısı Litldeylin rolu daha böyük olmuşdur. O, 1893-cü ildə bütün Rusiya ərazisini keçməklə səyahətə başlamaq qərarına gəlir. Səmərqənd, Kaşkar, Aksu və Lob-Noru keçməklə Çinin şimalında Lançjov şəhərinə çatır, daha sonra Pekinə səyahətini davam etdirir. Növbəti ekspedisiyasını Litldeyl Istanbul, Poti, Bakı, Marı, Buxara, Kokand, Kaşkar istiqamətində davam etdirir. Bu ərəfədə Tibetdən Lxasa gedən yolun böyük əhəmiyyət kəsb etmədiyini düşünən Liven Qedin Şimali Tibet və Tarim çayı hövzəsini tədqiq etməyi qərara alır. Xotan və Yarkənd arasından keçərkən qumla basdırılmış şəhərlər müəyyən etməklə Lob-Nor gölünə çatır.
Xarici keçidlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Külcə şəhəri Arxivləşdirilib 2007-02-08 at the Wayback Machine (çin.)
- Государственная Зона Пограничного Экономического Сотрудничества города Кульджи Arxivləşdirilib 2007-02-14 at the Wayback Machine (rus.)
