Kərbəlayi Abdulla məscidi

Kərbəlayi Abdulla məscidi — Bakı şəhərində, Dilarə Əliyeva küçəsi 155-də yerləşən XIX əsrə aid məscid və tarix-memarlıq abidəsi. Məscid 1894-cü ildə xeyriyyəçi Abdulla Zərbəliyev tərəfindən tikdirilib.

Kərbəlayi Abdulla məscidi
Xəritə
40°22′31″ şm. e. 49°50′11″ ş. u.HGYO
Ölkə  Azərbaycan
Şəhər Bakı
Yerləşir Nəsimi rayonu, Dilarə Əliyeva küçəsi, 155
Sifarişçi Abdulla Zərbəliyev
Tikilmə tarixi 1918
Üslubu Şirvan-Abşeron memarlıq məktəbi
İstinad nöm.3104
KateqoriyaMəscid
ƏhəmiyyətiYerli əhəmiyyətli
Kərbəlayi Abdulla məscidi (Azərbaycan)
Kərbəlayi Abdulla məscidi
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Məscid, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.

Haqqında

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kərbəlayi Abdulla məscidinin üstündəki daş kitabəyə əsasən, məscid hicri təqvimi ilə 1336-cı (1918) ildə tikilib.[1] Ancaq giriş qapısının üstündəki kitabədə isə tikinti tarixi hicri təqvimi ilə 1311-ci (1894) il yazılıb.[1] Məscid xeyriyyəçi Bakı Şəhər Dumasının üzvü[2] Abdulla Zərbəliyev tərəfindən tikdirilib.[3]

Azərbaycanda sovet işğalından sonra rəsmi olaraq 1928-ci ildən dinlə mübarizəyə başladılar. Həmin ilin dekabrında Azərbaycan KP MK-i bir çox məscid, kilsə və sinaqoqları maarifləndirici istiqamətlərdə istifadə üçün klubların balansına verdi. Əgər 1917-ci ildə Azərbaycanda 3.000 məscid var idisə 1927-ci ildə bu rəqəm 1.700, 1933-cü ildə isə 17 idi.[4] Kərbəlayi Abdulla məscidinin də bu dövrdə axundlarından biri yaxınlıqdakı söyüd ağacından asılıb.[5] Digəri isə sürgün edilib. İlk dövrlər məscid mənzil kimi istifadə edilsə də sonradan burada karton fabriki, anbar və Rus Dram Teatrının rəssamlıq sexi fəaliyyət göstərib.[5]

Azərbaycan müstəqilliyini yenidən bərpa etdikdən sonra 1992-ci ildə yerli əhalinin təşəbbüsü ilə məscidin fəaliyyəti bərpa edilib.[5] Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə isə məscid yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.[6]

Məsciddə Azərbaycan Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsindən qeydiyyatdan keçmiş "Kərbəlayi Abdulla məscidi" dini icması fəaliyyət göstərir.[7]

Memarlığı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sal daşlarından tikilən məscidin nə günbəzi nə də minarəsi yoxdur.[1] Dəstəmazxanaya və qadınların ibadət zalına giriş ayrıdır və çöldəndir. İbadət zalının sahəsi 170 kvadrat metrdir.[1]

Şəkilləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 Azərbaycan Respublikası Məscidlərinin Ensiklopediyası (PDF) (az.). Bakı: Beynəlxalq Əlhuda. 2001. səh. 54. ISBN 964-8121-59-1. 2021-07-23 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
  2. ↑ Ağamusayeva, Dilarə. Zamanın sorağında (PDF) (az.). Bakı: Elm nəşriyyatı. 2011. 24. 2016-04-06 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-03-19.
  3. ↑ Vəlizadə, Tural. Azərbaycanda xeyriyyəçilik ənənələri (az.). Bakı. 2018. 55. 2021-04-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-19.
  4. ↑ Arif Yunusov. Ислам в Азербайджане (PDF). Bakı: Zaman. 2004. səh. 78. ISBN 9952-8052-0-9. 2023-07-05 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-14.
  5. ↑ 1 2 3 "Bakı şəhəri Kərbəlayı Abdullah məscidi". sirat.az. 2022-01-25. 2023-10-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-19.
  6. ↑ "Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust Tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmişdir" (PDF) (az.). mct.gov.az. 2001-08-02. 2021-07-07 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-14.
  7. ↑ "Dini Qurumlar". nasimi-ih.gov.az. 2022-12-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-19.