Kidekşa

Kidekşa (rus. Кидекша) — Rusiya Federasiyasının Vladimir vilayətinin Suzdalsky rayonundakı bir kənd (selo), Suzdaldan 4 km (2.5 mil) şərqdə, Kamenka və Nerl çaylarının birləşməsində yerləşir.

Kidekşa
56°25′27″ şm. e. 40°31′19″ ş. u.HGYO
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub I minillik
İlk məlumat 1152
Mərkəzin hündürlüyü 115 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 118 nəf. (2021)[2]
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu +7 49231
Poçt indeksi 601261
Xəritəni göstər/gizlə
Kidekşa xəritədə
Kidekşa
Kidekşa
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

"Kidekşa" sözü, böyük ehtimal ki, Fin-uqor mənşəli sözdür. Söz sonluğunu təşkil edən "-kşa" ifadəsi (ünsürü) naməlum fin-uqor mənşəli "su", "çay" mənalı söz kimi qəbul olunmuşdur. Bu regionda bir sıra "-kşa", "-ksa" sonluqları ilə qurtaran kiçik çayların mövcud olması ilə təsdiq edilir.[3] Bəzi alimlər "ki" komponentinin mövcudluğunu "daş" mənası verən meryan sözü hesab edir. Beləliklə, Kideşa sözü indiki Kamenka "daşlı çay" sözünü ifadə edə bilər.[4] Bununla yanaşı, soraq kitabçalarında (bələdçi) rus sözləri olan "atmaq", "tullamaq" kimi izah olunan başqa izahlara da rast gəlmək olur. Bu onunla izah edilir ki, Yuri Dolqorukiy qala tikməyi nəzərdə tutduğu bu yeri tullamışdır.[5]. Başqa müəlliflər bunu (bu versiyanı) xalq etimologiyasına aid edirlər.[6]

Kideşka yaşayış məntəqəsi çox qədimdən hələ 1152-ci ildə rus memarı Yuri Dolqorukiy Kidekşa kilsəsini tikməmişdən çox əvvəl mövcud olmuşdu. Rəvayətə görə, müqəddəs şahzadələr Boris və Glebin düşərgəsi bir vaxtlar burada yerləşirdi.

Yuriya Dolgorukovun dövründə Kidekşa ayrıca möhkəmlənmiş bir knyazlıq şəhəri və Vladimir-Suzdal knyazlığının əsl paytaxtı idi. Şahzadə suveren idarəetmə üçün səy göstərdi, ona görə də qalanı nəcib boyarların məskunlaşdığı yerdən ayrıca tikdirdi. Kamenka çayının axdığı yerdə Nerl sahilində yerləşən Kidekş qalası Suzdal çayının yollarına nəzarət edirdi. Bu da knyazlığın strateji əhəmiyyətli bir dayağı idi, çünki Suzdalların ticarəti digər torpaqlar ilə məhz Nerli boyunca həyata keçirilib və sakinlər qıtlıq illəri zamanı Nerl boyunca Volqa Bulqarlarının ərazilərinə taxıl almağa gedirdilər.

Əhalisi

[redaktə | mənbəni redaktə et]
1859[7] 1926[8]
408 603
Əhalinin ölçüsü
1859 1905 1926[9] 2002 2010
408 531 603 146 137

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 OKTMO. 179/2016..
  2. ↑ https://33.rosstat.gov.ru/storage/mediabank/%D0%A2%D0%BE%D0%BC%201-%D0%BD.zip (rus.).
  3. ↑ Popov, Aleksandr. Топонимика древних мерянских и муромских областей. Географическая среда и географические названия. 1974.
  4. ↑ Г. П. Смолицкая. Топонимический словарь Центральной России. // Русская речь, №2, 1996
  5. ↑ Надежда Ионина. Суздаль. История. Легенды. Предания — М.: Вече, 2004
  6. ↑ М. В. Горбаневский, В. Ю. Дукельский. По городам и весям «Золотого кольца» — М.: Мысль, 1983
  7. ↑ "Владимирская губерния" (rus). 14 January 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-09-04.
  8. ↑ "ВЛАДИМИРСКИЙ ОКРУГ ИВАНОВСКОЙ ПРОМЫШЛЕННОЙ ОБЛАСТИ И ЕГО РАЙОНЫ". 9 October 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-09-04.
  9. ↑ "Всесоюзная перепись населения 1926 года". 2019-03-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-09-04.