Kosovo əhalisi

Kosovo əhalisi — Kosovo Statistika Agentliyi Kosova əhalisinin sıxlığı, etnik mənsubiyyəti, təhsil səviyyəsi, əhalinin sağlamlığı, iqtisadi vəziyyəti, dini mənsubiyyəti və əhalinin digər cəhətləri kimi müxtəlif demoqrafik xüsusiyyətlərini izləyir. Adətən on illik fasilələrlə aparılmış siyahıyaalmalarla əhalinin demoqrafik xüsusiyyətlərini qeyd edir. 2008-ci ildə Kosovo müstəqillik elan edildikdən sonra aparılan ilk siyahıyaalmaya əsasən Şimali Kosovodan[1] başqa Kosovonun daimi əhalisi 1.739.825 nəfərə çatmışdı.

Albanlar Kosovoda ümumi əhalinin 93% -dən çoxunu təşkil edir. Əhəmiyyətli milli azlıqlara bosniyalılar (1.6%), serblər (1.5%) və digərləri daxildir. 2015-ci ilin hesablamalarına görə, Kosovonun əhalisi 1.870.981 nəfərdir[2].

Kosovo Avropada ən gənc əhalisi olan ölkədir. BMT İnkişaf Proqramının son hesabatına görə, 2 milyon əhalisi olan ölkə əhalisinin yarısı 25 yaşdan kiçikdir. Hökumət məlumatlarına görə, əhalinin 65 faizdən çoxu 30 yaşdan kiçikdir[3]. Kosovoda doğuş nisbəti Avropada ən yüksək olaraq qalsa da, əhali artımı olan yeganə bələdiyyələr Kosovodan cənubdakı alban azlığının anklavlarıdır[4].

Müntəzəm həyati statistika

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Doğuşlar

  • yanvar - mart 2019 = 5.252
  • yanvar - mart 2020-dən = 4,894
  • 2019 və 2020-ci illərdə doğuş sayı arasındakı fərq (yanvar-mart) = ▼ -358 (-6.82%)

Ölümlər

  • yanvar - mart 2019 = 2,565
  • yanvar - mart 2020-dən = 2,494
  • 2019 və 2020-ci illərdə ölənlərin sayı arasındakı fərq (Yanvar - Mart) = ▲ -71 (-2.77%)

Təbii artım

  • yanvar - mart 2019-dan = +2.687
  • yanvar - mart 2020-dən = = 2.400
  • 2019 və 2020-ci illərdə təbii artım arasındakı fərq (yanvar - mart) = ▼ -287

Dil

[redaktə | mənbəni redaktə et]
2011-ci il siyahıyaalmasına görə əhalinin dil quruluşu

Kosovo Konstitusiyasında təsbit edildiyi kimi alban və serb dilləri ölkədə rəsmi dildir. 2011-ci il siyahıyaalınmasına görə vətəndaşların demək olar 95% -i alban dilində danışır. Ardınca Cənubi slavyan və türk dillərində danışırlar. Şimali Kosovonun siyahıya alınmasını boykot etməsi səbəbi ilə boşnak dili alban dilindən sonra ikinci ən böyük dil olması ilə nəticələndi. Bununla yanaşı, serb dili de-fakto Kosovoda ikinci ən çox danışılan dildir.

Dil danışanlar[5] %
Alban dili 1,644,865 94.5
Boşnak dili 28,989 1.7
Serb dili 27,983 1.6
Türk dili 19,568 1.1
Qaraçı dili 5,860 0.3
Digər/göstərilməyib 12,560 0.7

Din

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ölkədə rəsmi din yoxdur. Konstitusiya Kosovonı dini etiqad məsələlərində neytral olan və qanun qarşısında hamının bərabər olduğu, inanc, vicdan və dinə etiqad azadlığı təmin edən dünyəvi bir dövlət olaraq təsis edir[6][7].

2011-ci il Kosovoda əhalinin siyahıya alınması Kosovo serbləri tərəfindən (əsasən Serb Pravoslav Xristianları kimi tanınan), xüsusən Şimali Kosovoda[8] boykot edildi[9]. 2011-ci il siyahıyaalmanın nəticələri siyahıyaalmaya daxil olan əhali üçün aşağıdakı dini mənsubiyyətləri verdi[10]:

Yaşayış məntəqələrinə görə 2011-ci ildə Kosovanın dini xəritəsi. Şimaldakı serblərin üstünlük təşkil etdiyi boz bölgə (Şimali Kosovo) ehtimal ki, əhalisinin çoxu pravoslavdır.
2011 Kosovo dini siyahıyaalması
(əksər serblər tərəfindən boykot edildi)
Din Əhali %
İslam 1,663,412 95.6%
Xristianlıq 64,275
38,438
25,837		 3.7%
2.2%
1.5%
Digər 1,188 0.1%
Dinsizlər 1,242 0.1%
Qeyd edilməyib
  • Cavab verməyənlər
  • Qeyd olanmayanlar
 9,708
7,213
2,495		 0.6%
0.4%
0.1%
Ümumi 1,739,825 100%

Bu rəqəmlər Kosovada fəaliyyət göstərən təsəvvüf və ya bektaşizm kimi fərdi təriqətləri təmsil etmir, bəzən ümumiyyətlə "İslam" kateqoriyası altında təsnif edilir[11].

Serb əhalisi əsasən Serb Pravoslavlardır. Katolik alban icmaları əsasən Qjakova, Prizren, Klina və Pes və Vitina yaxınlığındakı bir neçə kənddə cəmləşirlər. Slavyan dilli katoliklər ümumiyyətlə özlərini Yanyevci və ya kosovalı xorvatlar adlandırırlar. Kosovanın cənubundakı slavyan dilli müsəlmanlar Gorani xalqı kimi tanınır.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Agjencia e Statistikave të Kosovës -". Esk.rks-gov.net. 25 noyabr 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 avqust 2017.
  2. ↑ "Europe :: Kosovo — The World Factbook - Central Intelligence Agency". www.cia.gov. 2016-07-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-04-28.
  3. ↑ Kosovo's Birth Rate Falling but Still High Arxivləşdirilib 2019-01-29 at the Wayback Machine at balkaninsight.com, 10-7-2008, retrieved 18-8-2018
  4. ↑ Low birth figures breed nationalist nervousness Arxivləşdirilib 2020-07-28 at the Wayback Machine at Financial Times, 31-3-2010, retrieved 18-8-2018
  5. ↑ "Language in Kosovo". Kosovo Agency of Statistics. 2015-02-17 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  6. ↑ Jr, Henry H. Perritt. "The Road to Independence for Kosovo: A Chronicle of the Ahtisaari Plan". Cambridge University Press. 28 September 2009. 19 October 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 May 2020 – Google Books vasitəsilə.
  7. ↑ Naamat, Talia; Porat, Dina; Osin, Nina. "Legislating for Equality: A Multinational Collection of Non-Discrimination Norms. Volume I: Europe". Martinus Nijhoff Publishers. 19 July 2012. 19 October 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 May 2020 – Google Books vasitəsilə.
  8. ↑ Petrit Collaku. "Kosovo Census to Start Without the North". Balkan Insight. 29 March 2011. 25 September 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 December 2017.
  9. ↑ Perparim Isufi. "Kosovo Police Stop 'Illegal' Serb Census Attempts". Balkan Insight. 14 September 2017. 25 September 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 December 2017.
  10. ↑ "Kosovo Population and Housing Census 2011 - Final Results: Quality Report". unstats.un.org. United Nations Statistics Division. 2011. 2 noyabr 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 dekabr 2017.
  11. ↑ "The influence of Sufi Islam in the Balkans". Euobserver.com. 10 oktyabr 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 avqust 2017.