Kosovo Milli Kitabxanası

Kosovo Milli Kitabxanası — qismən tanınan Kosovo Respublikasının ən yüksək kitabxana müəssisəsi, ölkənin paytaxtında yerləşir. Kitabxananın missiyası Kosovonun sənədli və intellektual irsini toplamaq, qorumaq, təbliğ etmək və əlçatan etməkdir. Kitabxana həmçinin sərgilərə ev sahibliyi edir, milli qəzetləri arxivləşdirir və bir sıra digər xidmətlər göstərir. O, özünəməxsus tarixi və xorvat memar Andrija Mutnjakovic tərəfindən hazırlanmış mübahisəli bina üslubu ilə tanınır.

Kosovo Milli Kitabxanası
Xəritə
Ümumi məlumatlar
Ölkə
Yaradılıb 1944
Ünvan Трг Хасан Приштина
Telefon +381 (0)38 212 416[2], +381 (0)38 249 650[2]
Sayt biblioteka-ks.org
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Binanın quş baxışı

Kosovoda kitabxanaçılığın tarixi 14-15-ci əsrlərə gedib çıxır. Xristian və müsəlman dini icmalarının kolleksiyaları Kosovonun ən qədim kitabxana arxivi hesab olunur. Kosovo İnstitusional Kitabxanası rəsmi olaraq 1944-cü ilin dekabrında o zaman paytaxt kimi fəaliyyət göstərən Prizren şəhərində yaradılmışdır.[3] 1982-ci ildə kitabxana Kosovo Yuqoslaviya Muxtar Vilayətinin paytaxtı Priştinada tikilmiş indiki binasına köçdü. Bu illər ərzində Kosovo Milli Kitabxanasının adı bölgənin siyasi vəziyyətindən və mənsubiyyətindən asılı olaraq dəyişmişdir.[4] 1989-1999-cu illər Kosovo üçün çətin oldu, bölgənin muxtariyyəti Serb əhalisinin dəstəyi ilə Yuqoslaviya hakimiyyəti tərəfindən ləğv edildi. Albanlar kütləvi şəkildə işlərindən qovulmuş, alban tələbələr və müəllimlər Priştina Universitetindən qovulmuşlar. Alban-Serb münaqişəsi zamanı bir çox dövlət və şəxsi kitabxanalar serblər tərəfindən yandırılıb dağıdılıb. Bölgə əhalisinin təxminən 90%-ni təşkil edən albanlara Milli Kitabxananın astanasını keçmək qadağan edilib. Kitabxana kompleksinin bir hissəsi Serb Pravoslav dini məktəbinə verilmiş, digər hissəsi Xorvatiya və Bosniya və Herseqovinadan olan serb qaçqınları üçün müvəqqəti yaşayış yeri kimi xidmət etmişdir. Kitabxana materiallarının alban dilində alınması dayandırıldı.[5] NATO-nun Kosovo əməliyyatı başa çatdıqdan sonra Yuqoslaviya Ordusunun Kosovo Milli Kitabxanasının binasından hərbi komandanlıq və idarəetmə mərkəzi kimi istifadə etdiyi məlum olub. Mühafizə olunan mədəniyyət obyektlərindən hərbi məqsədlər üçün istifadə müharibə qanunlarının pozulmasıdır. Milli Kitabxanadan çoxlu qiymətli materiallar oğurlanmış, qiraətxanaların mebelləri sındırılmış, kart kataloqları zirzəmiyə atılmışdır. Bundan əlavə, kompleksin ərazisində çoxlu sayda qüsurlu hərbi geyim forması, snayper tüfəngləri və əl qumbarası aşkar edilib.[6] Milli və beynəlxalq təşkilatların məlumatına görə, təqribən 100.000 alban dilində kitab təkrar emal üçün Lipljan kağız fabrikinə serblər tərəfindən göndərilib. Bu kitablar arasında bölgənin tarixini öyrənmək üçün qiymətli olan milli irs nümunələri də var idi.[7]

Memarlıq

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kosovo Milli Kitabxanasının hazırkı binası 1982-ci il noyabrın 25-də açılıb. Onun dizaynı xorvat memar Andrija Mutnjakovic tərəfindən hazırlanmışdır. 16.500 kvadratmetr ərazini əhatə edir və səma pəncərələri, müxtəlif ölçülü 99 günbəz var və tamamilə balıq toruna çevrilmiş metal konstruksiya ilə örtülmüşdür.[8] Binada müvafiq olaraq 300 və 100 yerlik iki oxu zalı, dövri oxu zalı, xüsusi kolleksiya otaqları, kataloq və tədqiqat mərkəzi, 150 yerlik auditoriya və 75 yerlik konfrans zalı yerləşir. Kitabxana iki milyona yaxın nüsxə saxlaya bilir. Bəzi materiallar adi oxucular üçün əlçatmazdır. Kitabxananın foyesi müxtəlif mədəni tədbirlər üçün istifadə olunur. Onun döşəməsi mərmər daşdan müxtəlif mozaikalarla döşənmişdir. O, kitabxananın ən böyük günbəzi ilə taclanır və zala kifayət qədər təbii işıq verir.[9]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Wiki Loves Monuments monuments database. 2017.
  2. ↑ 1 2 http://biblioteka-ks.org/Kontakti.php.
  3. ↑ BKUK. "65-vjet të Biblotekës Kombëtare dhe Universitare të Kosovës" (PDF). Bibloletra. 2. 2009: 1. 2014-05-01 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.
  4. ↑ Riedlmayer, Andras. "Libraries and archives in Kosova: a postwar report". Fine Arts Library, Harvard University. Bosnian Institute. 2017-09-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-03-02.
  5. ↑ BKUK. "65-vjet të Biblotekës Kombëtare dhe Universitare të Kosovës" (PDF). Bibloletra. 2. 2009: 10. 2014-05-01 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.
  6. ↑ Riedlmayer, Andras. "Libraries and archives in Kosova: a postwar report". Fine Arts Library, Harvard University. Bosnian Institute. 2017-09-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-03-02.
  7. ↑ Carsten Frederiksen, Frode Bakken, Libraries in Kosovo, IFLA/FAIFE Report, April 2000, səh. 4
  8. ↑ Carsten Frederiksen, Frode Bakken, Libraries in Kosovo, IFLA/FAIFE Report, April 2000, səh. 10
  9. ↑ BKUK. "65-vjet të Biblotekës Kombëtare dhe Universitare të Kosovës" (PDF). Bibloletra. 2. 2009: 12. 2014-05-01 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.