Kripteks

Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır. Lütfən, məqaləni ümumvikipediya və redaktə qaydalarına uyğun şəkildə tərtib edin.

Kripteks ilk dəfə Dan Brown un DaVinci Şifrəsi adlı kitabında təyin olunmuşdur, Kriptoloji və Kodeks terminlərinin bir yerə gəlməsindən meydana gəlmiş bir sözdür. İngiliscəsi isə "cryptex"dir.

Romanda izah edildiyi üzrə Kripteks qiymətli və çox gizli mesajları saxlamaq üzrə hazırlanmış təhlükəsiz bir kassa kimidir. Romana görə Kripteks DaVinci tərəfindən DaVinci nin gizli mesajlarını saxlaması üçün hazırlanmışdır, amma gerçəkdə belə bir kassa nın olduğu heç isbatlanmamışdır.

Likitlərin köhnə sənədlərə qətiliklə zərər verdikləri bilinməsinə baxmayaraq, onlar bütün məlumatları tamamilə yox edəcək təsirə sahib deyildirlər.

Kripteks içərisində sirkə saxlayar və bu sirkə bir şüşənin içərisində mühafizə edilmişdir, əhəmiyyətli məlumatlar və mesajlar isə bir papirus kağızına yazılar bu kağız sarılar və kripteksin içərisinə sirkəylə birlikdə qoyular əgər kripteksə səhv şifrə girilsə kripteksin sahib olduğu mexanizm şüşəsi qırar və sirkə papirus kağızının üzərinə yayılar, nəticədə sirkə papirusa zərər verər və üzərindəki yazılar yox olar.

Əslində sirkə papirusun üzərindəki yazılara zərər versə belə papirusu əritməsi çox, amma çox çətindir, bir anda əritməsini buraxın bir ay sirkənin içində belə qalsa papirus əriməz. Bu səbəbdən siz yazıları qismən silinsə belə papirus sapsağlam ələ keçirə bilərsiniz. Ayrıca indiki vaxtda müasir oxuma texnikaları ilə (ultrasonic və XRay darama kimi) papirusun üzərindəki yazıları kripteksi açmadan belə oxuya bilərsiniz.

Başqa bir yolda budur ki; kripteksin dərin dondurucuya yerləşdirdiyinizə sirkə bi müddət sonra tamamilə donacaq, bu səbəbdən siz kripteksi qırdığınızda sirkə donmuş olacağından yazılara heç bir zərər verə bilməyəcək.

Romanla birlikdə kripteksin tanınmasıyla insanlar "gerçək bir kripteks" dizayn etməyə çalışdılar, hətta bunu bacaranlar belə oldu, amma bu kəşfi edənlərdə tətbiq oluna bilər olmadığı üçün kripteksin özünü məhv edən sirkə şüşəsi qisimini ləğv etdilər.

Bu anda çox xüsusi bir hədiyyə olaraq sevdiyiniz bəzilərinə (ya da özünüzə) kripteks hədiyyə edə bilərsiniz.

Justin Nevins adlı bir vətəndaş, dizaynını kimsəylə paylaşmadığı bir kripteks çıxarmış. Yalnız içərisində sirkəli özünü məhv etmə qurğusu olmayan kriptekslər ən xarici mərmər seçilə bilir, beləliklə az qala açılması normal yollarla qeyri-mümkün bir hal alır.

Sevdiyinizə tamamilə əl istehsalı və sizə xüsusi ağacdan oyma ya da mərmər kripteks hədiyyə edə bilir, içərisinə xüsusi bir hədiyyəni də qoydura bilir və şifrə kombinasiyasını özünüz təyin edə bilirsiniz. Ayrıca Romandakı kripteks əfsanəsinə uyğun olaraqta bu şifrəni bir bilməcənin içərisinə saxlayıb o bilməcəni kripteksi hədiyyə etdiyiniz insana verə bilirsiniz. O şanslı (ya da şanssız) yoldaşda bilməcəni həll edib kodu bulana qədər vurnuxur.

Bu maraqlı, amma bir o qədərdə əyləncəli və tamamilə sizə xüsusi hədiyyənin qiyməti isə təxminən 600 dollardan başlayır.