Mühasibat uçotunun hesablar planı

Mühasibat uçotunun hesablar planı — mühasibat uçotunun müəyyən edilmiş əlamətləri üzrə sintetik və subhesabların məcmusudur. Köhnə hesablar planı Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyinin 20 sentyabr 1995-ci il tarixli İ-94 saylı əmri ilə təsdiq olunmuş və 1 yanvar 1996-cı il tarixdən qüvvədədir. Yeni hesablar planı (Kommersiya təşkilatlari üçün 1 N-li Milli Muhasibat Uçotu Standartı, Əlavə 2. Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyinin 2006-ci il 18 aprel tarixli İ-38 nömrəli əmri ilə təsdiq edilmişdir)[1]. Yeni hesablar planında bölmələr, maddələr, balans hesabları və subhesablar nəzərdə tutulmayıb. Əsas hesablar üç rəqəmdən ibarət olur. Sonradan subhesablara xırdalana bilər.Məsələn 1-ci bölmə üzunmüddətli aktivlərdir. Həmin bölmədə artıq 10-cu maddə qeyri-maddi aktivlərdir. Həmçinin bu maddədə 101 qeyri-maddi aktivlər balans hesabı, 111 torpaq, tikili və avadanlıqlar adlı balans hesabları var. Dediyim kimi 3 rəqəmdən ibarət balans hesabları subhesablara bölünə bilər. Məsələn 101-2 qüdvil. [2]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Maliyyə hesabatının bölməsi Maliyyə hesabatının maddəsi Hesabın nömrəsi Subhesablar Digər subhesablar Hesabın adı
1 UZUNMÜDDƏTLİ AKTİVLƏR
10 Qeyri-maddi aktivlər
101 Qeyri-maddi aktivlər - Dəyər
102 Qeyri-maddi aktivlər - Amortizasiya
103 Qeyri-maddi aktivlərlə bağlı məsrəflərin kapitallaşdırılması
11 Torpaq, tikili və avadanlıqlar
111 Torpaq, tikili və avadanlıqlar - Dəyər
112 Torpaq, tikili və avadanlıqlar - Amortizasiya
113 Torpaq, tikili və avadanlıqlarla bağlı məsrəflərin kapitallaşdırılması
12 Daşınmaz əmlaka investisiyalar
121 Daşınmaz əmlaka investisiyalar - Dəyər
122 Daşınmaz əmlaka investisiyalar - Amortizasiya
13 Bioloji aktivlər
131 Bioloji aktivlər - Dəyər
132 Bioloji aktivlər - Amortizasiya
14 Təbii sərvətlər
141 Təbii sərvətlər - Dəyər
142 Təbii sərvətlər - Tükənməsi
15 İştirak payı metodu ilə uçota alınmış investisiyalar
151 Asılı müəssisələrə investisiyalar
152 Birgə müəssisələrə investisiyalar
16 Təxirə salınmış vergi aktivləri
161 Mənfəət vergisi üzrə təxirə salınmış vergi aktivləri
162 Digər təxirə salınmış vergi aktivləri
17 Uzunmüddətli debitor borcları
171 Alıcıların və sifarişçilərin uzunmüddətli debitor borcları
172 Törəmə (asılı) müəssisələrin uzunmüddətli debitor borcları
173 İşçi heyətinin uzunmüddətli debitor borcları
174 İcarə üzrə uzunmüddətli debitor borcları
175 Tikinti müqavilələri üzrə uzunmüddətli debitor borcları
176 Faizlər üzrə uzunmüddətli debitor borcları
177 Digər uzunmüddətli debitor borcları
18 Sair uzunmüddətli maliyyə aktivləri
181 Ödənişə qədər saxlanılan uzunmüddətli investisiyalar
182 Uzunmüddətli verilmiş borclar
183 Digər uzunmüddətli investisiyalar
184 Sair uzunmüddətli maliyyə aktivlərinin dəyərinin azalmasına görə düzəliş
19 Sair uzunmüddətli aktivlər
191 Gələcək dövrlərin xərcləri
192 Verilmiş uzunmüddətli avanslar
193 Digər uzunmüddətli aktivlər
2 QISAMÜDDƏTLİ AKTİVLƏR
20 Ehtiyatlar
201 Xammal və materiallar
202 İstehsalat xərcləri
203 Tikinti müqavilələri üzrə bitməmiş tikinti işləri
204 Hazır məhsul
205 Mallar
206 Satış məqsədi ilə saxlanılan digər aktivlər
207 Digər ehtiyatlar
208 Ehtiyatların dəyərinin azalmasına görə düzəlişlər
21 Qısamüddətli debitor borcları
211 Alıcıların və sifarişçilərin qısamüddətli debitor borcları
212 Törəmə (asılı) müəssisələrin qısamüddətli debitor borcları
213 İşçi heyətinin qısamüddətli debitor borcları
214 İcarə üzrə qısamüddətli debitor borcları
215 Tikinti müqavilələri üzrə qısamüddətli debitor borcları
216 Faizlər üzrə qısamüddətli debitor borcları
217 Digər qısamüddətli debitor borcları
218 Şübhəli borclar üzrə düzəlişlər
22 Pul vəsaitləri və onların ekvivalentləri
221 Kassa
222 Yolda olan pul köçürmələri
223 Bank hesablaşma hesabları
224 Digər tələbli bank hesabları
225 Pul vəsaitlərinin ekvivalentləri
23 Sair qısamüddətli maliyyə aktivləri
231 Satış məqsədilə saxlanılan qısamüddətli investisiyalar
232 Ödənişə qədər saxlanılan qısamüddətli investisiyalar
233 Qısamüddətli verilmiş borclar
234 Digər qısamüddətli investisiyalar
235 Sair qısamüddətli maliyyə aktivlərinin dəyərinin azalmasına görə düzəlişlər
24 Sair qısamüddətli aktivlər
241 Əvəzləşdirilən ƏDV
242 Gələcək hesabat dövrünün xərcləri
243 Verilmiş qısamüddətli avanslar
244 Təhtəlhesab məbləğlər
245 Digər qısamüddətli aktivlər
3 KAPİTAL
30 Ödənilmiş nominal (nizamnamə) kapital
301 Nominal (nizamnamə) kapital
302 Nominal (nizamnamə) kapitalın ödənilməmiş hissəsi
31 Emissiya gəliri
311 Emissiya gəliri
32 Geri alınmış kapital (səhmlər)
321 Geri alınmış kapital (səhmlər)
33 Kapital ehtiyatları
331 Yenidən qiymətləndirilmə üzrə ehtiyat
332 Məzənnə fərgləri üzrə ehtiyat
333 Qanunvericilik üzrə ehtiyat
334 Nizamnamə üzrə ehtiyat
335 Digər ehtiyatlar
34 Bölüşdürülməmiş mənfəət (ödənilməmiş zərər)
341 Hesabat dövründə xalis mənfəət (zərər)
342 Mühasibat uçotu siyasətində dəyişikliklərlə bağlı mənfəət (zərər) üzrə düzəlişlər
343 Keçmiş illər üzrə bölühdürülməmiş mənfəət (ödənilməmiş zərər)
344 Elan edilmiş dividentlər
4 UZUNMÜDDƏTLİ ÖHDƏLİKLƏR
40 Uzunmüddətli faiz xərcləri yaradan öhdəliklər
401 Uzunmüddətli bank kreditləri
402 İşçilər üçün uzunmüddətli bank kreditləri
403 Uzunmüddətli konvertasiya olunan istiqrazlar
404 Uzunmüddətli borclar
405 Geri alınan məhdud tədavül müddətli imtiyazlı səhmlər(uzunmüddətli)
406 Maliyyə icarəsi üzrə uzunmüddətli öhdəliklər
407 Törəmə(asılı) müəssisələrə uzunmüddətli faiz xərcləri yaradan öhdəliklər
408 Digər uzunmüddətli faiz xərcləri yaradan öhdəliklər
41 Uzunmüddətli qiymətləndirilmiş öhdəliklər
411 İşdən azad olma ilə bağlı uzunmüddətli müavinətlər və öhdəliklər
412 Uzunmüddətli zəmanət öhdəlikləri
413 Uzunmüddətli hüquqi öhdəliklər
414 Digər uzunmüddətli qiymətləndirilmiş öhdəliklər
42 Təxirə salınmış vergi öhdəlikləri
421 Mənfəət vergisi üzrə təxirə salınmış vergi öhdəlikləri
422 Digər təxirə salınmış vergi öhdəliklər
43 Uzunmüddətli kreditor borcları
431 Malsatan və podratçılara uzunmüddətli kreditor borcları
432 Törəmə(asılı) müəssisələrə uzunmüddətli kreditor borcları
433 Tikinti müqavilələri üzrə uzunmüddətli kreditor borcları
434 Faizlər üzrə uzunmüddətli kreditor borcları
435 Digər uzunmüddətli kreditor borcları
44 Sair uzunmüddətli öhdəliklər
441 Uzunmüddətli pensiya öhdəlikləri
442 Gələcək hesabat dövrlərin gəlirləri
443 Alınmış uzunmüddətli avanslar
444 Uzunmüddətli məqsədli maliyyələşmələr və daxilolmalar
445 Digər uzunmüddətli öhdəliklər
5 QISAMÜDDƏTLİ ÖHDƏLİKLƏR
50 Qısamüddətli faiz xərcləri yaradan öhdəliklər
501 Qısamüddətli bank kreditləri
502 İşçilər üçün qısamüddətli bank kreditləri
503 Qısamüddətli konvertasiya olunan istiqrazlar
504 Qısamüddətli borclar
505 Geri alınan məhdud tədavül müddətli imtiyazlı səhmlər(qısamüddətli)
506 Törəmə(asılı) müəssisələrə qısamüddətli faiz xərcləri yaradan öhdəliklər
507 Digər qısamüddətli faiz xərcləri yaradan öhdəliklər
51 Qısamüddətli qiymətləndirilmiş öhdəliklər
511 İşdən azad olma ilə bağlı qısamüddətli müavinətlər və öhdəliklər
512 Qısamüddətli zəmanət öhdəlikləri
513 Qısamüddətli hüquqi öhdəliklər
514 Mənfəətdə iştirak planı və müavinət planları
515 Digər qısamüddətli qiymətləndirilmiş öhdəliklər
52 Vergi və sair məcburi ödənişlər üzrə öhdəliklər
521 Vergi öhdəlikləri
522 Sosial sığorta və təminat üzrə öhdəliklər
523 Digər məcburi ödənişlər üzrə öhdəliklər
53 Qısamüddətli kreditor borcları
531 Malsatan və podratçılara qısamüddətli kreditor borcları
532 Törəmə(asılı) müəssisələrə qısamüddətli kreditor borcları
533 İşçi heyətinə qısamüddətli kreditor borcları
534 Dividendlərin ödənilməsi üzrə təsisçilərə kreditor borcları
535 İcarə üzrə qısamüddətli kreditor borcları
536 Tikinti müqavilələri üzrə qısamüddətli kreditor borcları
537 Faizlər üzrə qısamüddətli kreditor borcları
538 Digər qısamüddətli kreditor borcları
54 Sair qısamüddətli öhdəliklər
541 Qısamüddətli pensiya öhdəlikləri
542 Gələcək hesabat dövrünün gəlirləri
543 Alınmış qısamüddətli avanslar
544 Qisamüddətli məqsədli maliyyələşmələr və daxilolmalar
545 Digər qısamüddətli öhdəliklər
6 GƏLİRLƏR
60 Əsas əməliyyat gəliri
601 Satış
602 Satılmış malların qaytarılması və ucuzlaşdırılması
603 Verilmiş güzəştlər
61 Sair əməliyyat gəlirləri
611 Sair əməliyyat gəlirləri
62 Fəaliyyətin dayandırılmasından mənfəətlər
621 Fəaliyyətin dayandırılmasından mənfəətlər
63 Maliyyə gəlirləri
631 Maliyyə gəlirləri
64 Fövqəladə gəlirlər
641 Fövqəladə gəlirlər
7 XƏRCLƏR
70 Satışın maya dəyəri
701 Satışın maya dəyəri
71 Kommersiya xərcləri
711 Kommersiya xərcləri
72 İnzibati xərclər
721 İnzibati xərclər
73 Sair əməliyyat xərcləri
731 Sair əməliyyat xərcləri
74 Fəaliyyətin dayandırılmasından zərərlər
741 Fəaliyyətin dayandırılmasından zərərlər
75 Maliyyə xərcləri
751 Maliyyə xərcləri
76 Fövqəladə xərclər
761 Fövqəladə xərclər
8 MƏNFƏƏTLƏR (ZƏRƏRLƏR)
80 Ümumi mənfəət (zərər)
801 Ümumi mənfəət (zərər)
81 Asılı və birgə müəssisələrin mənfəətlərində(zərərlərində) pay
811 Asılı və birgə müəssisələrin mənfəətlərində(zərərlərində) pay
9 MƏNFƏƏT VERGİSİ
90 Mənfəət vergisi
901 Cari mənfəət vergisi üzrə xərclər
902 Təxirə salınmış mənfəət vergisi üzrə xərclər

köhnə hesablar planı

Sintetik hesabların adı N - si Tipi Subhesabların adı və N - si
ƏSAS VƏSAİTLƏR VƏ DİGƏR UZUNMÜDDƏTLİ QOYULUŞLAR
Əsas vəsaitlər 01 A Əsas vəsaitlərin növləri üzrə
Əsas vəsaitlərin köhnəlməsi

(amortizasiyası)

02 P 1. Xüsusi əsas vəsaitlərin köhnəlməsi (amortizasiyası)

2. Uzunmüddətə icarəyə götürülmüş əsas vəsaitlərin köhnəlməsi (amortizasiyası)

Uzunmüddətə icarəyə götürülmüş əsas vəsaitlər 03 A
Qeyri-maddi aktivlər 04 A Qeyri-maddi aktivlərin növləri üzrə
Qeyri-maddi aktivlərin amortizasiyası (köhnəlməsi) 05 P
Uzunmüddətli maliyyə qoyuluşları 06 A
  1. Pay və səhmlər
  2. İstiqrazlar
  3. Verilmiş borclar
Quraşdırılası avadanlıqlar 07 A
  1. Öz ölkəsinin istehsalı olan quraşdırılası avadanlıqlar
  2. Xaricdən idxal edilən quraşdırılası avadanlıqlar
Kapital qoyuluşları 08 A
  1. Torpaq sahələrinin əldə edilməsi
  2. Təbiətdən istifadə obyektlərinin əldə edilməsi
  3. Əsas vəsaitlər obyektlərin inşası
  4. Ayrı-ayrı əsas vəsait obyektlərin əldə edilməsi
  5. Əsas vəsaitlərin dəyərini artırmayan məsrəflər
  6. Qeyri-maddi aktivlərin əldə edilməsi
  7. Cavan heyvanların əsas sürüyə keçirilməsi
  8. Yaşlı heyvanların əldə edilməsi
  9. Əvəzsiz alınmış heyvanların gətirilməsi
Daxil olası icarə öhdəlikləri 09 A
İSTEHSAL EHTİYATLARI
Materiallar 10 A
  1. Xammal və materiallar
  2. Satın alınmış yarımfabrikatlar və komplektləşdirici məmulatlar, konstruksiyalar və detallar (hissələr)
  3. Yanacaq
  4. Tara və tara materialları
  5. Ehtiyat hissələri
  6. Sair materiallar
  7. Emal üçün kənara verilmiş materiallar
  8. Tikinti materialları
Böyüdülməkdə və kökəldilməkdə olan heyvanlar 11 A
Azqiymətli və tezköhnələn əşyalar 12 A
  1. Ehtiyatda olan azqiymətli və tez köhnələn əşyalar
  2. İstismarda olan azqiymətli və tezköhnələn əşyalar
  3. Müvəqqəti (titulsuz) tikintilər
Azqimətli və tezköhnələn əşyaların köhnəlməsi 13 P
Maddi sərvətlərin yenidən qiymətləndirilməsi 14 A - P
Materialların tədarükü və əldə edilməsi 15 A
Materialların dəyərindəki kənarlaşmalar 16 A - P
Alınmış sərvətlər üzrə əlavə dəyər vergisi 19 A
  1. Kapital qoyuluşları zamanı əlavə dəyər vergisi
  2. Alınmış qeyri-maddi aktivlər üzrə əlavə dəyər vergisi
  3. Alınmış material ehtiyatları üzrə əlavə dəyər vergisi
  4. Alınmış azqiymətli və tezköhnələn əşyalar üzrə əlavə dəyər vergisi
İSTEHSAL MƏSRƏFLƏRİ
Əsas istehsal 20 A
Öz istehsalının yarımfabrikatları 21 A
Köməkçi istehsalat 23 A
Ümumistehsalat xərcləri 25 A
Ümumtəsərrüfat xərcləri 26 A
İstehsalda zay 28 A
Xidmətedici istehsalat və təsərrüfat 29 A
Qeyri-əsaslı işlər 30 A
  1. Müvəqqəti (titullu) tikintilərin inşası
  2. Müvəqqəti (titulsuz) tikintilərin inşası
  3. Sair qeyri-əsaslı işlər
Gələcək dövrlərin xərcləri 31 A
Bitməmiş işlər üzrə yerinə yetirilmiş mərhələlər 36 İşlərin növləri üzrə
Məhsul (iş, xidmət) buraxılışı 37 A
HAZIR MƏHSUL, MALLAR VƏ SATIŞ
Hazır məhsul 40 A
Mallar 41 A
  1. Anbarlarda olan mallar
  2. Pərakəndə ticarətdə olan mallar
  3. Dolu və boş taralar
  4. Satın alınan məmulatlar
  5. Kirayə əşyaları
Ticarət əlavəsi (güzəştli) 42 A
  1. Ticarət əlavəsi (güzəştli)
  2. Nəqliyyat xərclərini ödəmək üçün malsatanların güzəştləri
Kommersiya xərcləri 43 A
Tədavül xərcləri 44 A
Yüklənmiş mallar 45 A
Məhsul (iş, xidmət) satışı 46 A - P
Əsas vəsaitlərin satışı və sair xaricolmaları 47 A - P
Sair aktivlərin satışı 48 A - P
PUL VƏSAİTLƏRİ
Kassa 50 A
Hesablaşma hesabı 51 A
Valyuta hesabı 52 A
  1. Ölkə daxili valyuta hesabları
  2. Xaricdəki valyuta hesabları
  3. Məzənnə fərqləri
Banklarda olan xüsusi hesablar 55 A
  1. Akkreditivlər
  2. Çek kitabçaları
Pul sənədləri 56 A
Yolda olan köçürmələr 57 A
Qısamüddətli maliyyə qoyuluşları 58 A
  1. İstiqrazlar və digər qiymətli kağızlar
  2. Depozitl
  3. Verilmiş borclar
HESABLAŞMALAR
Malsatan və podratçılarla hesablaşmalar 60 P
Verilmiş avanslar üzrə hesablaşmalar 61 A
Alıcılar və sifarişçilərlə hesablaşmalar 62 A - P
  1. İnkasso qaydasında hesablaşmalar
  2. Planlı ödəmələr üzrə hesablaşmalar
  3. Alınmış veksellər
İddialar üzrə hesablaşmalar 63 A
Alınmış avanslar üzrə hesablaşmalar 64 P
Əmlak və şəxsi sığorta üzrə hesablaşmalar 65 A - P
Büdcədənkənar ödənişlər üzrə hesablaşmalar 67 P Ödənişlərin növləri üzrə
Büdcə ilə hesablaşmalar 68 P Ödənişlərin növləri üzrə
Sosial sığorta və təminat üzrə hesablaşmalar 69 P
  1. Sosial sığorta üzrə hesablaşmalar
  2. Pensiya təminatı üzrə hesablaşmalar və başqaları
Əməyin ödənişi üzrə işçi heyəti ilə hesablaşmalar 70 P
Təhtəlhesab şəxslərlə hesablaşmalar 71 A - P
Sair əməliyyatlar üzrə işçi heyəti ilə hesablaşmalar 73 A - P
  1. Kreditə satılmış mallara görə hesablaşmalar
  2. Verilmiş borclar üzrə hesablaşmalar
  3. Maddi zərərin ödənilməsi üzrə hesablaşmalar
Təsisçilərlə hesablaşmalar 75 A - P
  1. Nizamnamə (yığım) kapitalına qoyuluşlar üzrə hesablaşmalar
  2. Gəlirlərin ödənilməsi üzrə hesablaşmalar
Müxtəlif debidor və kreditorlarla hesablaşmalar 76 A - P
Törəmə (asılı) müəssisələrlə hesablaşmalar 78 A - P
Təsərrüfatdaxili hesablaşmalar 79 A - P
  1. Ayrılmış əmlak üzrə
  2. cari əməliyyatlar üzrə
MALİYYƏ NƏTİCƏLƏRİ VƏ MƏNFƏƏTİN İSTİFADƏSİ
Mənfəət və zərər 80 A - P
Mənfəətin istifadəsi 81 A
  1. Mənfəətdən büdcəyə ödəmələr
  2. Mənfəətin başqa məqsədlərə istifadəsi
Qiymətləndirəcək ehtiyatlar 82 P
  1. Şübhəli borclar üzrə ehtiyatlar
  2. Qiymətdən düşən qiymətli kağızlara qoyuluşlar üzrə ehtiyatlar
Gələcək dövrlərin gəlirləri 83 P
  1. Gələcək dövrlərin hesabına alınmış gəlirlər
  2. Keçmiş illərə aid müəyyən edilmiş əskikgəlmələr və itgilər üzrə daxil olası borclar
  3. Əksikgələn sərvətlərin balans dəyəri ilə günahkar şəxslərdən tutulası məbləğ arasındakı fərq
  4. Məzənnə fərqi
Sərvətlərin əskikgəlməsi və xarabolmasından itkilər 84 A
KAPİTALLAR (FONDLAR) VƏ EHTİYATLAR
Nizamnamə kapitalı 85 P
Ehtiyat kapitalı 86 P
Əlavə kapital 87 P
  1. Yenidənqiymətləndirmə nəticəsində əmlakın dəyərinin artması
  2. Emissiya gəliri
  3. Əvəzsiz olaraq alınmış sərvətlər
Bölüşdürülməmiş mənfəət (ödənilməmiş zərər) 88 A - P
  1. Hesabat ilinin bölüşdürülməmiş mənfəəti (ödənilməmiş zərəri)
  2. Keçmiş illərin bölüşdürülməmiş mənfəəti (ödənilməmiş zərəri)
  3. Yığım fondu
  4. Sosial sferaların fondu
  5. İstehlak fondları
Qarşıdakı xərclər və ödəmələr üçün ehtiyatlar 89 P Ehtiyatların növləri üzrə
KREDİTLƏR VƏ MALİYYƏLƏŞMƏLƏR
Qısamüddətli bank kreditləri 90 P Kreditlərin növləri üzrə
Uzunmüddətli bank kreditləri 92 P Kreditlərin növləri üzrə
İşçilər üçün bank kreditləri 93 P Kreditlərin növləri üzrə
Qısamüddətli borclar 94 P
Uzunmüddətli borclar 95 P
Məqsədli maliyyələşdirmələr və daxilolmalar 96 P
İcarə öhdəlikləri 97 P
BALANSARXASI HESABLAR
İcarəyə götürülmüş əsas vəsaitlər 001
Məsuliyyətli mühavizəyə qəbul edilmiş mal-material qiymətləri 002
Emala qəbul edilmiş materiallar 003
Komissiyaya qəbul edilmiş mallar 004
Quraşdırılmağa qəbul edilmiş avadanlıqlar 005
Ciddi hesabat blankları 006
Zərərə silinmiş ümidsiz debidor borcları 007
Alınmış ödənişlərin və öhdəliklərin təminatı 008
Verilmiş ödənişlərin və öhdəliklərin təminatı 009
Mənzil fondunun köhnəlməsi 014
Zahirən abadlıq obyektləri və digər bu kimi obyektlərin köhnəlməsi 015
  1. ↑ "Mühasibat uçotunun hesablar planı". 2022-03-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-03-18.
  2. ↑ "Vacib köhnə balans hesablarının yeni balans hesabları ilə uyğunluğunu". 2016-04-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-03-18.

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mühasibat