Minəxanım Allahşükür qızı Nuriyeva (Təkləli) — filologiya elmləri doktoru, professor, Respublika radiosunda "Türkün özü, xalqın gözü" rubrikasının aparıcısı.
| Minaxanım Təkləli | |
|---|---|
| Nuriyeva Minaxanım | |
| Elm sahəsi | Filologiya |
| Elmi dərəcəsi | filologiya elmləri doktoru |
| Elmi adı | professor |
| İş yerləri |
Bakı Mühəndislik Universiteti, "Azərbaycan multikulturalizmi" elm-tədris mərkəzi Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti |
1989-cu ildən Azərbaycan dili və onun tədrisi texnologiyası kafedrasında müəllim olaraq fəaliyyətə başlamış, 1995-ci ildə Pedaqoji Universitetdə dosent olaraq fəaliyyətini davam etdirdi. Bu tarixlərdən başlayaraq Minəxanım Təkləli ümumtürk mədəni mirasının araşdırılıb tədqiq edilməsi, ortaq tariximizin təhrif edilmiş şərəfli səhifələrini yenidən bərpa etmək; Türk dillərinin tarixi, bu günü ilə bağlı problemləri və uğurları, nəhayət qədim türklərin dünya sivilizasiyasındakı mövqeyini aşkarlamaq istiqamətində araşdırmalara girişir. Rus yazıçılarının əsərləri üzrə türk elementləri ilə bağlı tədqiqatların nəticəsi olaraq 2004-cü ildə uğurla “Rus dilində türk sözləri” mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə etdi. Türk dilçiliyində türk və rus dilləri arasındakı əlaqələr ilk dəfə bir sistem halında monoqrafik araşdırmaya cəlb olunmuşdu. Belə ki, Türk xalqları mədəniyyətinin dünya sivilizasiyasında yerinin təsbiti istiqamətində bu mədəni izlərinin araşdırılması: bu mənada Türk xalqları mədəni irsinin tədqiqi, Rus ədəbi –bədii və şifahi dilindəki Türk mənşəli sözlərin üzə çıxarılması və s. məsələlərin həlli Türkoloji aləmdə yeni hadisə idi. Çünki bu vaxta kimi bu problem bir çox hallarda birtərəfli öyrənilmiş, yəni Şərqi Slav dillərindəki türk dili elementlərinə etnoqrafik və mədəni-tarixi fakt kimi baxmaq yerinə, təkcə linqvistik fakt kimi götürülərək sadəcə alınmalar səviyyəsində baxılmış, çox vaxt da problem semasioloji aspektdən uzaq tutulmuş, türk sözlərinin bu dildə semantik evolyusiyasının gedişatını izləmək, canlandırmaq, nəticələrini öz geniş miqyasında təqdim etmək diqqətdən kənarda qalmışdı. Dissertasiyanın nəticələri göstərdi ki, bu problem yalnız kompleks şəkildə: etnik, dil və mədəni əlaqələr fonunda tam öyrənilə bilər. Müəllif bu üzdən mövzuya filoloq, etimoloq və tarixçi mövqeyindən yanaşmışdır. 2006-cı ildə professor adına layiq görüldü. Rəhbərliyi altında 6 elmlər namizədi yetişdirilmişdir. Türk xalqlarının mədəniyyəti, tarixi və dilləri ilə bağlı ölkə və ölkə xaricində sayı 500- ü keçən çap olunmuş məqalələri və 20-yə yaxınlaşan monoqrafiya və dərs vəsaiti nəşr olunmuşdur.
Prof. Dr. Minaxanım Təkləlinin öz ifadəsiylə“ qardaş ölkələr saydığı Azərbaycan ilə Türkiyə arasındakı kültür bağlarının daha da qüvvətləndirilməsi üçün də xidmət göstərmişdir: “Övliya Çələbi Səyahətnaməsində Azərbaycan” (Bakı, 2012) (300 s.); ölkədə və Ərzurumda yayımlanan (2012) “Kafkas İslam Ordusu ve Azerbaycan Halk Cumhuriyetinin oluşu” (745 s.);Yahya Kamal Bayatlının Azərbaycanda yayımlanan şeirlər kitabını (Bakü, 2011(160 s.); General Osman Gazi Kandemirin Azerbaycan xatirələrini anlatdığı “Karanfil” romanını (Bakı, 2013) Azərbaycan Türkcəsinə çevirmiş (708 s.); M. Süleymanovun “Nuri Paşa və silahdaşları” (Bakü, 2014) (536 s.); Rüştü Türkerin xatirılərinin yer aldığı “Qafqaz Türk İslam ordusu Bakı yollarında” (Bakı, 2008) ( 216 s.); Seyid Yəhya Bakuvi, Bakı, Elm və Təhsil, 2013.(600 s.); Türk Dünyasının səsi: Bahtiyar Vahabzade, Bakı, Nurlar, 2009; Nigari Qarabağı haqqında “Hümayi-Ərş”; Türkiyə Böyük Elçiliyi “Gənçliyə Yardım Fondunun dəstəyi ilə nəşr olunan “Kardeş Kömeyi” (Bakü, 2012) (400 s.) kitablarını yayıma hazırlamışdır.
Elmi axtarışlarla bərabər bədii yaradıcılıqla da məşğul olur; Türk dünyası əfsanələrini yazıya alır, böyük şəxsiyyətlərin həyatından portret yazılar yazır. Ana dilinin və vətən tarixinin keçmişi və müasir məsələlərinə dair illər boyu Azərbaycan Dövlət Radiosunda “Türkün Özü...Türkün sözü”, “Sözdə mahnı, mahnıda söz” kimi proğramlarla çıxış edir. Azərbaycan Yazarlar Birliyinin üzvüdür. 2015-ci ildə TÜRKSAV tərəfindən “Türk Dünyasına Xidmət” ödülünə, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin “Rəsul Rza”, “Mahmud Kaşğari adına Türk Ocağının San Yarlığı” (2008) beynəlxalq mükafatlarına layiq görülmüşdür. Prezident təqaüdçüsüdür. Özbəkistanda, Rusiyada, Qazaxıstanda, Ukraynada, Fransada, Koreyada, İranda, Türkiyədə keçirilən türkoloji və şərqşünaslıq məsələlərinə dair konfranslarda iştirak etmiş, Türkolojinin aktual problemlərınə həsr olunmuş məruzələrlə çıxış etmişdirdir. Son illərdə Mahmud Kaşğari adına Türk Ocağının "San Yarlığı", Qafqaz-Media təşkilatının "Cəsarətli qələm", Yazıçılar Birliyi Həmkarlar İttifaqının "Vətən" mükafatlarına layiq görülmüşdür. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvüdür. Prof.dr. Minəxanım Təkləli ümumtürk mədəni irsinin araşdırılıb öyrənilməsi, ortaq tariximizin qəsdən təhrif edilmiş şərəfli səhifələrini yenidən bərpa etmək; türk dillərinin tarixi, bu günü ilə bağlı problemləri və uğurları, nəhayət qədim türklərin dünya kültüründəki mövqeyini aşkarlamaq istiqamətində araşdırmalar aparmaqdadır.
Çoxsaylı elmi və publisistik məqalələrin müəllifidir.
Əsas kitabları