Mingis məscidi
Mingis məscidi — Azərbaycan Respublikasının Ordubad şəhərinin Mingis məhəlləsində yerləşən məscid və tarix-memarlıq abidəsi.
| Mingis məscidi | |
|---|---|
 | |
| 38°54′36″ şm. e. 46°01′29″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Şəhər | Ordubad |
| Tikilmə tarixi | 1677 |
| Üslubu | Naxçıvan memarlıq məktəbi |
| Vəziyyəti | fəaliyyət göstərir |
| Əhəmiyyəti | Yerli əhəmiyyətli |
|
|
|
XVII əsrə aid olan məscid Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.
Haqqında
[redaktə | mənbəni redaktə et]Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Mingis məscidi Ordubad şəhərinin Mingis məhəlləsində yerləşir. Vaxtilə giriş qapısının baş tərəfində qoyulmuş mərmər lövhə üzərindəki kitabədən aydın olur ki, məscid hicri-qəməri təqvimlə 1088-ci ildə, miladi 1677-ci ildə Əbdülhüseyn Ordubadinin oğlu Məhəmməd Hadi tərəfindən bərpa etdirilib.[1] Kitabədə adı qeyd olunan və məscidi bərpa etdirən Məhəmməd Hadinin atası Əbdülhüseyn Ordubadi I Şah Abbasın baş vəziri, Etimad əd-Dövlə Hatəm bəy Ordubadinin qardaşı Hacı Ədhəm bəyin oğludur.[2] Əbdülhüseyn Ordubadi Səfəvi hökmdarı I Şah Səfinin dövründə (1629-1642-ci illər) sarayın baş münşisi yəni, sarayda fəaliyyət göstərən katiblərin rəhbəri olub.[2]
XVII əsrin 2-ci yarısında bərpa etdirilən məscidin inşa tarixi daha əvvəlki dövrlərə aiddir. Azərbaycanda sovet işğalından sonra rəsmi olaraq 1928-ci ildən dinlə mübarizəyə başladılar. Həmin ilin dekabrında Azərbaycan KP MK-i bir çox məscid, kilsə və sinaqoqları maarifləndirici istiqamətlərdə istifadə üçün klubların balansına verdi. Əgər 1917-ci ildə Azərbaycanda 3.000 məscid var idisə 1927-ci ildə bu rəqəm 1.700, 1933-cü ildə isə 17 idi.[3] Zaman keçdikcə istifadəsiz qalmış məscid illərlə yarımuçuq vəziyyətdə olub.
Azərbaycan müstəqilliyini yenidən bərpa etdikdən sonra məscid 2001-ci ildə şəhər sakinlərinin təşəbbüsü ilə bərpa edilib. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə məscid yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.[4]
Memarlığı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Məscidin 1677-ci ildə bərpa edilməsindən xəbər verən kitabə bərpa zamanı qapının sağ tərəfində divara hörülüb.[5] Girişi şimal tərəfdəndir. İbadət zalı geniş və işıqlıdır. Abidənin düzxətli tavanı mərkəzdə qoyulmuş sütunlar və salonun kənar divarlarının üstündə yerləşdirilmişdir. Yamacda tikildiyi üçün şimal tərəfdən bir, cənub tərəfdən ikimərtəbəlidir.[6] Məscidin əsas girişi şimal tərəfdəndir. Sadə üslubda tikilən abidədə dövrünün memarlıq üslubuna uyğun olaraq dekorativ elementlərdən istifadə edilməyib.[1] Mingis məhəlləsində başqa kiçik məscidlər olduğu üçün bu məscid məhəllənin əsas məscidi sayılır.[5] Məscidin cənub hisəsinə açılan birinci mərtəbəsindən təsərrüfat işləri üçün istifadə edilir.[7]
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 Naxçıvan tarixi. Üç cilddə (az.). I. Naxçıvan: “Əcəmi” Nəşriyyat Poliqrafiya Birliyi. 2013. 330. ISBN 978-9952-8237-0-7. 2020-11-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-29.
- ↑ 1 2 "Ordubad rayonu Mingis məscidi". sirat.az. 2022-07-26. 2023-09-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-05-02.
- ↑ Arif Yunusov. Ислам в Азербайджане (PDF). Bakı: Zaman. 2004. səh. 78. ISBN 9952-8052-0-9. 2023-07-05 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-14.
- ↑ "Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust Tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmişdir" (PDF) (az.). mct.gov.az. 2001-08-02. 2021-07-07 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-14.
- ↑ 1 2 Naxçıvan abidələri ensiklopediyası Arxivləşdirilib 2019-02-09 at the Wayback Machine. Naxçıvan: 2008, səh.303-304 (az.)
- ↑ "Bu şəhərdə şimaldan bir, cənubdan iki mərtəbəli olan məscid var". Apa.tv (az.). 2024-05-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-05-02.
- ↑ "Mingis məscidi". anl.az. 2024-05-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-05-02.