Nürnberq Beynəlxalq Hərbi Tribunalı

Nürnberq Beynəlxaql Hərbi Tribunalı — 1945-ci ilin oktyabr ayında ABŞ, Böyük Britaniya, Fransa və SSRİ-nin açdığı məşhur iddiadır. Məhkəmə Almaniyanın Nürnberq şəhərində keçirildiyi üçün bu adda adlandırılmışdır. Məhkəmədə Nasional Sosialist Alman Fəhlə Partiyası “insanlığa qarşı cinayət, müharibə cinayəti, dünyada sülhə qarşı işlənən cinayət və müharibəyə səbəb olmaq” cinayətlərindən mühakimə edildi. Dünyada sülhə qarşı işlənən cinayət tərəfindən ilk dəfə bu məhkəmədə iddia qaldırıldı. İddialı 24 nəfər və 6 təşkilatçı və iddiaçılar da yuxarıdakı ölkələr idi. Mühakimə olunan 24 nəfər bəraət və 10 il həbsdən edam cəzasına qədər dəyişən cəzalar aldılar. Çoxu edam edildi.

Nürnberg prinsipləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyasıdən keçən 177 (II) qərarın , (a) paraqrafında , Beynəlxalq Hüquq Komisiyası, Nürnberq Beynəlxalq Hərbi Tribunalının nizamnaməsində və iddianın məhkəmə araşdırması müddətində anınan beynəlxalq hüquq qanunu təyin etməklə vəzifələndirildi. Bu məqsədlə aşağıdakı mətin komissiyanın ikinci iclasında qəbul edildi.

I Prinsip[redaktə | mənbəni redaktə et]

Beynəlxalq hüquqa görə cinayət qəbul edilən bir hərəkətdə olan şəxs, bundan məsuldur və cəzalandırılmalıdır.

II Prinsip[redaktə | mənbəni redaktə et]

Beynəlxalq hüquqa görə cinayət qəbul edilən bir hərəkətə qarşı bir cəza ilkin baxış da, bu şəxsi beynəlxalq hüquq qarşısında işlədiyi cinayətin məsuliyyətindən azad etmir.

III Prinsip[redaktə | mənbəni redaktə et]

Beynəlxalq hüquqa görə cinayət qəbul edilən bir hərəkətdə olan şəxs, dövlət başçısı ya da məsul hökumət məmuru olmaları, bu şəxsləri beynəlxalq hüquq qarşısında məsuliyyətdən qurtarmaz.

IV Prinsip[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bir şəxsin hökumətinin əmrinə uyğun davranması, əxlaqi iradə bir şəxs üçün hər zaman bir imkan olduğundan, beynəlxalq hüquq qarşısında məsuliyyətini ortadan qaldırmaz.

V Prinsip[redaktə | mənbəni redaktə et]

Beynəlxalq hüquqa görə cinayət işlədiyi iddia edilən şəxs, gerçəklərə və hüquqa uyğun olaraq ədalətli məhkəmə araşdırması hüququna malikdir.

VI Prinsip[redaktə | mənbəni redaktə et]

Aşağıda sıralanan cinayətlər beynəlxalq hüquq qarşısında cinayətlər olaraq təyin olunmuşdur:

(a) Sülhə qarşı işlənən cinayətlər (i) Təcavüzkar ya da beynəlxalq razılaşma, müqavilə və zəmanətin pozan bir döyüşü planlaşdırma, hazırlıq ya da təhrik, (ii) Ortaq plana əməkdaşlıq etmə və ya (i) maddədə göstərilən hərəkətlərə qarşı sui-qəsd;

(b) Müharibə cinayətləri

Qanunların və ya döyüş adətlərinin pozulması, məsələ dənizdəki insanlara, pis davranma ya da onları, girovları öldürmə, sərhəd xarici etmə; n: kölə işçilərə və ya hər hansı bir məqsədlə vətəndaş xalqa ya da işğal altındakı bölgə xalqına, ictimai və ya xüsusi mülklərin yağmalanması, şəhər, qəsəbə və kəndlərin əxlaqsız dağıtması və ya hərbi sirr olaraq açıklanmayacak formada məhv edilməsi ;

(c) İnsanlığa qarşı işlənən cinayətlər

Cinayət, kütləvi qırğın, kölələşdirmə, sürgün və sivil xalqa edilən digər insanlıq cinayətləri ya da siyasi, etnik və ya dini səbəblərlə əziyyət ya da döyüş cinayəti .

VII Prinsip Müharibə cinayəti ya da insanlığa ya da sülhə qarşı işlənən cinayətlərin hərəkətə keçirilməsində cinayət ortaqlığı, VI. Prinsip ifadə edildiyi üzrə beynəlxalq hüquqa görə bir günahdır.

İştirakçılar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hər dörd ölkə tərəfindən bir baş hakim, alternativ hakim və prokuror təmin edilmişdir. Məhkəmənin hakimləri:

-Geoffrey Lawrence (Böyük Britaniya baş hakimi və məhkəmə sədri) - Norman Birkett (Böyük Britaniya alternativ hakimi) - Francis Biddle ( ABŞ baş hakimi) - John Parker ( ABŞ alternativ hakimi) - Henri Donnedieu de Vabres (Fransız baş hakim) - Robert Falco (Fransız alternativ hakim) - Iona Nikitchenko (SSRİ hakimi) - Alexander Volchkov (SSRİ alternativ hakimi)

Verilən iddianamə:

1. Sülhə qarşı işlənən cinayətə və ya sui-qəsddə ortaq olmaq 2. Sülhə qarşı döyüş icra, təcavüzkarlıq və digər cinayətləri başlamaq və planlamaq 3. Müharibə cinayətləri 4. İnsanlığa qarşı cinayətlər

Günahlandırılıb bəraət qazanan (I), günahkar olan (G), ittiham olunmayan (O)

Adı	Günahlandırmalar	Cəzası	Qeydlər
	1 2 3 4
Martin Bormann	I O G G	Ölüm	Nasional Sosialist Alman Fəhlə Partiyası katibi olaraq Hessin xələfi. Qiyabi ölümə məhkum edildi. Intiharından sonra qalıqları 1972-ci ildə tapdı
Karl Dönitz	I G G O	10 il	Kriegsmarinein 1943-cü ilə qədər ki lideridir. Hitlerin ölümündən sonra Almaniyanın dövlət başçısı oldu. 1936-ci ildəki London Dəniz Razılaşmasını pozuntu etməkdən günahkar hesab edildi.
Hans Frank	I O G G	Ölüm	1933-1945-ci illər arası Nasist Almaniyasının hüquq lideri oldu. 1939-1945-ci illər arasında işğal edilən Polşada general və qubernator oldu.
Wilfelm Frick	I G G G	Ölüm	1933-1945-ci illər arası Nasist Almaniyasında Daxili İşlər Naziri olub.
Hans Fritzsche	I I I O	Bəraət	Populyar radio şərhçisi və Nasist Almaniyası zamanı Propoqanda Nazirliyinin xəbər hissəsi sədri idi. Hitlerin və Joseph Goebbelsin intiharından sonra təslim olmuşdur.
Walther Funk	I G G G	Ömürlük həbs	Hitlerin İqtisadiyyat Naziri olmuşdur. Reichsbank-ın sədri olmuşdur. 16 may 1957-ci ildə səhhətində problemlər olduğu üçün azadlığa buraxıldı. 31 may 1960-cı ildə vəfat etdi.
Hermann Göring	G G G G	Ölüm	Reichsmarschall, 1935-1945-ci illər arası Luftwaffe komandiri, müharibənin son illərində Nasist iyerarxiyasında Hitlerdən sonra ikinci adam idi. Onun xələfi idi. Edam edilməsinə az vaxt qalmış zamanda zəhər içərək intihar etmişdir.
Rudolf Hess	G G I I	Ömürlük həbs	Hitlerin vəkili. 1941-ci ildə İngiltərə ilə sülh görüşmələri etmək üçün təyyarəsi ilə İsveçrəyə getdi və həbs olundu.Ölənə qədər Spandau Həbsxanasında saxlanıldı.
Alfred Jodl	G G G G	Ölüm	1938-1945-ci illə arası OKW şefi olmuşdur. Edamından sonra 1953-cü ildə Alman məhkəməsi tərəfindən haqlı çıxarıldı.
Ernst Kaltenbrunner	I O G G	Ölüm	1943-1945-ci illər arasında RSHA-nın sədri oldu. Einsatzgruppen və toplama düşərgələrindəki bir çox ölüm əmrini verdi.
Wilhelm Keitel	G G G G	Ölüm	Adolf Hitlerin ən sadiq və güvənli köməkçilərindən biri. 1938-1945
Gustav Krupp von Bohlen und Halbach	I I I I	Sağlamlığındakı problemlərə görə iddiası qaldırıldı	Böyük Nazi sənayeçisi idi. Krupp şirkətlərinin 1912-1945-ci illərindəki idarəçisi idi. Sağlamlığı məhkəmə araşdırmasına uyğun deyildi. 16 yanvar 1950-ci ildə vəfat etdi.
Robert Ley	I I I I	Məhkəmə qərarı bildirməmişdən qabaq intihar edib	Alman Əmək Cəbhəsinin sədri olub. 25 oktyabr 1945-ci ildə ittiham olunmasından qabaq intihar edərək özünü öldürüb
Baron Konstantin von Neurath	G G G G	15 il	1932-1938-ci illər arası Xarici İşlər Naziri işləmiş. 1938-ci ildə vəzifəsini Ribbentropa təhvil verdi. Daha sonra Bohemia və Moraviada qubernator işləmişdir (1939-1943). Hitler ilə anlaşılmamazlıq səbəbi ilə istefa etmişdir. Azadlığa çıxdıqdan sonra 6 noyabr 1954-cü ildə vəfat etmişdir.
Franz von Papen	I I O O	Bəraət	1932-ci ildə Almaniya kansleri işləmiş. 1935-1938-ci illər arası Avstriyada səfir işləmiş və 1939-1944-cü illər arası Türkiyədə səfir işləmiş . Nürnberq məhkəməsindən bəraət almasına baxmayaraq von Papen Alman de-naziləşdirmə məhkəməsi tərəfindən 1947-ci ildə müharibə cinayətkarı olaraq cəzalandırıldı və 8 il ağır işlərə məhkum edildi. 2 il xidmət etdikdən sonra əhv edildi.
Erich Raeder	G G G O	Ömürlük həbs	1928-ci ildən 1943-cü ilə kimi Kriegsmarine-də komandir işləmiş.
Joachim von Ribbentrop	G G G G	Ölüm	1936-1938-ci illər arası Böyük Britaniyada səfir işləmiş. 1938-1945-ci illər arası Almaniya Xarici İşlər Naziri işləmişdir.
Alfred Rosenberg	G G G G	Ölüm	İrq nəzəriyyəsi ideoloqu. Sonradan işğal edilən şərq bölgəsi sədri.(1941-1945)
Fritz Sauckel	I I G G	Ölüm	1942-1945-ci illər arası Nazi kölə işçi proqramının səlahiyyətlisi idi
Dr. Hjalmar Schacht	I I O O	Bəraət	Tanınmış bankir və iqtisadçı. 1934-1937-ci illər arası İqtisadiyyat Naziri.
Baldur von Schirach	I O O G	20 il	1933-1940-cı illər arası Hitler Gəncliyi lideri idi. Məhkəmədə peşimanlığını bildirmişdi.
Arthur Seyss-Inquart	I G G G	Ölüm	1938-ci ildə Avstriya konsleri 1939-1940-cı iilər arası Polşada Frankın köməkçisi işləyib. Daha sonra 1940-1945-ci illərdə işğal altında olan Hollandiyada Reich Komisarı işləyib. Məhkəmədə peşiman olduğunu bildirmişdir.
Albert Speer	I I G G	20 il	Hitlerin sevimli memarı və dostu. 1942-ci ildən etibarən Silahlanma Naziri işləmiş. Silahların istehsalında işğal olunmuş ərazilərdə kölə işçilərin istifadəsindən cavabdeh idi. Məhkəmədə peşimanlığını bildirmişdi.
Julius Streicher	I O O G	Ölüm	1922-1940-cı illər arası həftəlik qəzet Der Stürmer-in nəşiriyyatçısı idi.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

https://tr.wikipedia.org/wiki/N%C3%BCrnberg_Uluslararas%C4%B1_Asker%C3%AE_Ceza_Mahkemesi