Nəfi
 | Bu məqalənin bəzi məlumatlarının mənbəsi göstərilməmişdir. Daha ətraflı məlumat üçün məqalənin müzakirə səhifəsinə baxa və məqaləyə uyğun formada mənbələr əlavə edib Vikipediyanı zənginləşdirə bilərsiniz. |
 | Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, ancaq mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. Lütfən mənbələri uyğun şəkildə mətnin daxilində yerləşdirərək məqalənin təkmilləşdirilməsinə kömək edin. |
Ömər bəy Nəfi — şair, dövlər xadimi.
| ÖMƏR BƏY NƏFİ | |
|---|---|
| Ömər bəy Şahməhəmməd bəy oğlu Zülqədər | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Ərzurum |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | İstanbul |
| Vəfat səbəbi | qətlə yetirilib |
| Vətəndaşlığı | |
| Fəaliyyəti | şair |
 Nəfi Vikimənbədə | |
Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ömər bəy Şahməhəmməd bəy oğlu Zülqədər 1572-ci ildə Ərzuruma bağlı Həsənqala bölgəsində doğulmuşdu. Bundan dolayı həmin dövrün bəzi qaynaqları Nəfidən Ərzənərrumi dəyə söz edərlər. Gerçək adı Ömər olan Nəfi, Osmanlı qaynaqlarında "Nefi Ömer bəy" adıyla anıldığı kimi möhrünə qazdırdığı bəytdə də Ömər adı görülməkdədir.
Ömər bəy Nəfi kiçik yaşlardan etibarən mükəmməl bir təhsil görmüşdü. İlk təhsilini Həsənqalada almış, sonra Ərzuruma gələrək mədrəsədə davam etdirmişdi. Burada fars ədəbiyatının ünlü əsərlərini oxumuş, ərəbcə və farsca öyrənmişdi. Nəfi Ərzurumda təhsil alarkən gənc yaşlarında şeir yazmağa başlamışdı. İlk təxəllüsü Zarri "zərərli"dır. 1585-ci ildə Ərzurum dəftərdarı olan Gelibolulu Müvərrix Əli, şeirlərini görmüş, bəyənmiş və bu gənc şairə Nefi "nəfi, yararlı" təxəllüsünü vermişdir.
Ömər bəy Nəfi Osmanlı sultanı I Əhməd zamanında İstanbula gəlmişdi. Dövlət xidmətinə girmiş və bir müddət fərqli məmurluqlarda çalışmışdı. Daha sonraları II Osman və IV Murad dönəmlərində ulduzu parladı və sarayla yaxın bir əlaqə qurdu.
XVII əsr və bütün türk ədəbiyatının ən böyük qəsidə şairlərindən biri olaraq tanınan Nəfi, bu yüzilın başında yaşamış, qəsidədə gerçək bir varlıq göstərmiş və istər öz zamanında, istərsə də, sonraki yüzillərdə qəsidə yazan bütün şairlərə təsir etmiş bir şairdir.
Həcvləri ilə də ünlü olan Nəfi yazdığı həcvlərlə dönəmin bir çox tanınmış adamlarının nifrətini və qəzəbini üstünə çəkdi. Yenə də uzun bir müddət IV Murad tərəfindən qorundu, himayə edildi. Daha sonralar Sultan Murad ondan bir də həcv yazmamasını rica etdi. Hər nə qədər Nəfi Sultan IV Murada bu barədə söz vərsə də, qələmini durdurmayıb Vəzir Bayram paşa haqqında bir həcv qələmə aldı. Bu həcvindən ötrü, 1635-ci ildə sarayın odunluğunda kəməndlə boğularaq öldürüldü. Sonra cəsədi İstanbul Boğazından dənizə atılmışdı.
Yaradıcılığı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Tuti-i möcizə-guyəm ne dəsem laf degil
Çərh ilə söyləşəməm ayinəsi saf degil.
Ehl-i dildir diyemem sinesi saf olmayana
Ehl-i dil birbirini bilməmək insaf değil.
Yine endişe bilir kadr-i dür-i güftarım
Rüzigar isə dəni dəhr isə sarraf değil.
Girdi miftah-ı dər-i genc-i ma'ani əlimə
Aləmə bez-i güher eyləsəm itlaf değil.
Levh-i mahfüz-ı suhandir dil-i pak-i Nəf'i
Tab-ı yaran kimi dükkançe-i sahhaf değil.
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Ənvər Çingizoğlu, Zülqədər eli, Bakı: Şərq-Qərb, 2011,-156 səh.