Nəzər[1] - canlı və ya cansız bir varlığın başına qəza və ya bəla gəlməsinə səbəb olduğuna inanılan baxış. Şər baxış. Nəzərdən xüsusilə uşaqların, hamilələrin və ya heyvanların təsirləndiyini inanılar.
Göz sözü türkcədə görmə orqanı mənasını verdiyi kimi eyni zamanda xalq arasında "kəm göz" yəni pis niyyətli baxış, (farsca mənşəli kəm sözü pis, şər mənalarına gəlir) mənasında da istifadə edilər. Ərəbcə "nəzər" sözü də göz və baxış mənalarına gəlir. Keçmişdə cadugərlərin və şamanların gözlərində pis güclərin yerləşdiyine inanırdılar. Buna görə bu baxışların təhlükəli bir güc saxladığı düşünülərdi. Bəzi xalqlarda kəm gözün obyektləri belə çatlatabildiğine inanılar. "Nəzər muncuğu" bu enerjini özünə çəkərək yox edəcəyi fikri geniş yayılmışdır. Sözün köz "atəş parçası" ilə əlaqəsi də diqqət çəkicidir. Bakışın yandırıcı gücü olduğu düşünülər.
"Kəm göz" inancının mənşəyi çox qədimlərə söykənir. Qədim mədəniyyətlərdə və cəmiyyətlərdə də görülən bu inanc xüsusilə yerli və kəndli cəmiyyətlərində iştirak etmiş, günümüzə qədər həyatda qalmağı bacarmışdır. Kəm gözlərdən qoruduğuna inanılan üsullar cəmiyyətdən cəmiyyətə fərqlilik göstərər. Ən məşhur üsullardan biri nəzər muncuğu kimi ilişər taxmaq ya da üzərində, tilsim kimi dua yazılı kağızlar daşımaqdır. Bəzi asiyalı cəmiyyətlərdə uşaqların gözlərinin ətrafına qara boya sürtülər. Bəzi cəmiyyətlərdə kem gözlərdən ən çox yeyib içərkən etkilenildiğine, çünki ağız açıqkən ruhun bədəndən daha asan çıxacağına inanırlar. Bu səbəblə yemək tək başına və ya yaxın qohumların yanında yeyilir.
Köhnə çağlarda, ölülərin ruhlarıyla, pərilər və cinlərin birlikdə yaşadıklan bir aləmin var olduğuna inanılırdı. Bu aləmə bağlı olan insanlann, xüsusilə də cadugərlərin gözlərində pis ruhların yerləşdiyine inanardılar. Buna görə də onların baxışlarının çox güclü və zərərli olduğu düşünülərdi.